شمس الدین سمرقندی که در بحث قیاس شرطی دیدگاهی نو در برابر ابن‌سینا پیش نهاده است، از 19 ضرب منتج سینوی 12 ضرب را نامعتبر می‌داند. در مقالة دیگری نشان داده‌ایم که اگر تنها «کیفیت» گزاره‌ها را در نظر بگیریم میان قیاس‌های سمرقندی و منطق ربط مطابقت شگفت‌انگیزی وجود دارد. در این مقاله، اما، نشان می‌دهیم که اگر «کمیت» گزاره‌ها را نیز در نظر آوریم این مطابقت از میان می‌رود. دلیل این مسئله آن است که در...

قصیدۀ نخست دیوان ناصرخسرو قبادیانی مهم‌ترین سرودۀ فلسفی دیوان اوست. او در این چکامه برخی از بنیادی‌ترین اصول تفکر خود را مانند یکی از حکیمان اسماعیلی، گاه به شکل پرسش و گاه اخبار، به نظم آورده ‌است. اگرچه بر این قصیده شروحی نگاشته‌اند، هنوز می‌توان دربارۀ آن سخن گفت. روش شرح در این مقاله بر استناد به آثار منثور فلسفی خودِ حکیم استوار است. نخست ابیات و آنگاه شرح و تفسیر هر بیت در ذیل آن آورده ‌شد...

مطالعۀ حاضر با هدف بررسی نظریه زبانی کارگفت در نهج البلاغه صورت گرفته است. می خواهیم بدانیم آیا می توان از نظریۀ کارگفت برای فهم بهتر عبارات یک متن دینی کهن مثل نهج البلاغه بهره جست، یا نه. کوشش خواهیم کرد نشان دهیم که در نهج البلاغه چگونه از کارگفتها استفاده شده است. چنان که خواهیم دید، در برخی از خطبه ها ارتباط دلالتی کنش بیانی و غیربیانی همواره قابل انتظار نیست و تنها با استناد به بافت موقعی...

هدف از این پژوهش بررسی سبک دلبستگی عمومی والدین و نظریۀ ذهن دانش‏آموزان کم‏توان ذهنی11-8 ساله شهرستان گناباد بود. طرح این پژوهش از نوع مطالعات علی ـ مقایسه ای بود. جامعۀ این پژوهش را همه دانش‏آموزان دختر و پسر که در مدرسه استثنایی شهید علویان گناباد مشغول به تحصیل بودند تشکیل می‏دادند که به صورت تمام شماری انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از روش‏های آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون t ...

نگارنده که طی مطالعات خود، اپیدمی دلبستگی و تعلق خاطر برخی اساتید و دانشجویان ادبیات را به گریماس و نظریۀ وی در باب الگوی کنش گر مشاهده کرده است، به نکاتی دست یافته که در این مجال عرض می کند. مهم ترین معیارهای تشخیص یک مقالۀ علمی و پژوهشی در وادی ادبیات، وجود نوآروی در موضوع، سخن جدید و ابداع روشی نوین در ارزیابی مسائل ادبی است. لیکن برای کسانی که دغدغۀ آفرینش اثری درخور و شایسته ندارند تا هم م...

برای حل مسئلۀ ربط ثابت به سیال، میرداماد و ملاصدرا طبایع مادی را از حیث ثباتشان، مجعول مفارقات می دانند تا محظور ربط ثابت به سیال وجود نداشته باشد. لکن ابهامات زیادی در مورد حیثیت ثبات طبایع که از آن تعبیر به عالم دهر می شود و همچنین رابطۀ عالم دهر با عالم ماده وجود دارد. در این مقاله ابتدا در قالب یک برهان کیفیت نسبت ما بین عالم دهر و عالم ماده که دوگانگی اعتباری و یگانگی حقیقی طبایع دهری و ما...

نویسنده در این نوشتار، پرسشهای مفهومی و عملی شایستگی شبکه ای را در زمینه جستجوی اطلاعات منعکس می سازد. به این ترتیب که شایستگی شبکه ای به عنوان یکی از شایستگیهای اطلاعاتی منظور شده و به منزله زبردستی در چهار حوزه کلی تعریف شده است: آگاهی از وجود منابع اطلاعاتی، استفاده ماهرانه از ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطات، قضاوت در مورد ربط اطلاعات به دست آمده، و ارتباطات. با توجه به عقاید شناخت اجتماعی آ...

نیکلاس لومان از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان سیستمی ‌است. نظریۀ سیستمی‌ با ایده‌های تالکوت پارسونز در جامعه‌شناسی شکل گرفت. نقطۀ آغازین نظریۀ سیستمی‌ ‌لومان تحت‌تأثیر پارسونز بوده است، اما لومان با مطرح‌کردن رویکردی تلفیقی و ترکیب عناصر کارکردگرایی ساختاری پاسونز، با نظریۀ سیستم‌های عام و مفاهیمی ‌‌از زیست‏شناسی شناخت و سیبرنتیک و پدیدارشناسی، خود را به‌‌مثابۀ برجسته‏ترین نظریه‏پرداز سیستم‌ها معرف...

واژه هایی در زبان عربی وجود دارند که پایانۀ هجایشان دارای همخوان مشدّد است. این واژه ها وارد زبان فارسی شده اند. ولی از آنجا که در زبان فارسی وجود همخوان مشدّد در پایانۀ مجاز نیست، این پایانه ها از حالت مشدّد به غیرمشدّد یا ساده تبدیل شده اند. این فرایند، تشدیدزداییِ پایانه نامیده می شود. هدف این پژوهش تحلیلی، تبیین این فرایند در چارچوب نظریۀ بهینگی (پرینس و اسمولنسکی، 1993/2004) است. نخست، تشدید و ...

از شاخه های فلسفۀ عرفان، فلسفۀ عرفان نظری است و از مسائل فلسفۀ عرفان نظری، منطق و میزان عرفان نظری است. اساس این منطق نیز بر سنجش پذیری گزاره های عرفانی است که بر پایۀ «لکل علم میزان» و «لکل حکم معیار» تکیه دارد تا راه نقد و سنجش گزاره ها را برای شناخت صدق و خطایشان هموار سازد. اما در برابر نظریۀ سنجش پذیری، سه نظریۀ رقیب خطاناپذیری، معیارناپذیری و توصیف ناپذیری وجود دارند. در نظریۀ خطاناپذیری،...