چکیده زمان در روایت یکی از مباحث مهمّ است که در دهه‌های أخیر مورد توجّه روایت‌شناسان مختلف قرار گرفته است. از این میان، نقش مهمّ ژرار ژنت، ساختارگرای فرانسوی، در تکوین نظریّة زمان روایی به عنوان یکی از مهم‌ترین مؤلّفه‌های پیشبرد روایت داستانی، بسیار قابل توجّه است. ژنت نظریّة زمان در روایت خود را در سه محور نظم، تداوم و بسامد مطرح می‌کند. این پژوهش که به روش ساختارگرایانه انجام شده، نشان می‌دهد از می...

ژرار ژنت با طرح نظریة ترامتنیّت، فصلی تازه در نقد و مطالعة روابط بین متون گشوده است که بینامتنیت یکی از زیرگونه‌های آن است. بر اساس این الگوی بینامتنی، روابط بین متون می‌تواند به سه شکل صریح، غیرصریح و ضمنی باشد. بن‌مایه‌های دینی برگرفته از قرآن بخش جدایی‌ناپذیر شعر فارسی از آغازین دوران شکل‌گیری آن تا به امروز بوده است. به تعبیر بینامتنی، این بن‌مایه‌ها از اصلی‌ترین زیرمتن‌هایی هستند که در آفری...

دو عنصر کارآمد پی‌رنگ و زمان، دو جزء جدایی‌ناپذیر داستان به شمار می‌آیند و نقش بسزایی در روایت دارند. هر داستان براساس حوادث و رویدادهایی ساخته می‌شود که نویسنده آن‌ها را براساس زمان‌بندی بخصوصی برگزیده است؛ چنان‌که زمانمندی در روایت داستان رعایت نشده نباشد، با مجموعه‌ای از حوادث روبه‌رو می‌شویم که نقل منسجم آن‌ها توسط نویسنده و دریافت آن‌ها توسط خواننده غیرممکن است. ژرار ژنت یکی از محققان ساخت...

گونه‌شناسی روایت از مباحث ساختاری جدید روایت‌شناسی است که فراتر از شیوه‌های سنّتی، به صناعت داستان توجّه دارد و از راه تحلیل گونه‌های روایی، نوع راوی و نحوۀ انتقال معنا به مخاطب به تحلیل کارکرد روایت می‌پردازد. از آنجا که در بررسی گونه‌های روایی، مهم‌ترین بخش تحقیق، تعیین نوع راوی یا دیدگاه روایی است، بر این ‌اساس در رمان "رؤیای تبّت" به‌جهت گونۀ روایی خاص آن و کشف ویژگی‌های پنهان متن، قالب‌های رو...

روایت‎شناسی یکی از شیوه‎های تحلیل متن است که می‎تواند موجب رسیدن به معناهای نهفته در متن ‎شود. بررسی متون ادبی از این منظر درکی تازه‎تر برای خواننده پدید می‌آورد. ژرار ژنت نظریه‎پرداز فرانسوی با بهره‎گیری از نظریات دیگر روایت‌شناسان، نظریة تحلیل روایت خود را ارائه­کرد که مورد توجّه قرارگرفت. در پژوهش حاضر، داستان بچة مردم از جلال آل احمد از منظر روایت‎شناسی ژنت بررسی و تحلیل­ شده­ است. از مهم‎تر...

مطالعات بینامتنی از رویکردهای نوین نقد ادبی به شمار می‌آید. به موجب این رویکرد هیچ متنی بدون پیش متن نبوده و متون همواره بر پایه متن‌های گذشته بنا می‌شود. بینامتنیّت برای نخستین بار در آرای کریستوا مطرح گردید و با پشت سر گذاشتن سه نسل از نظریه‌پردازان در اندیشه ژرار ژنت نظامی منسجم‌تر و مبسوط‌تر یافت. ژنت مجموعه مطالعات خود را ترامتنیّت نامید و آن را به پنج قسم تقسیم کرد: بینامتنیّت، پیرامتنیّت، فر...

عطار نیشابوری، شاعر و مؤلفی است که با قرارگرفتن در دوره­ای بین عصر سنایی و روزگار مولوی، حلقۀ اتصال آغاز و اوج مسیر عارفانۀ شعر فارسی شده است. در آثار عطار باتوجه­به آشنایی او به داستان­پردازی و استفاده از حکایات گوناگون، مشابهت­های مضمونی با یکدیگر دیده می­شود. در این پژوهش حکایات مشترک تذکرة‌الاولیا و مثنوی منطق­الطیر بررسی و برای دریافت نحوۀ ارتباط و مناسبات آنها با یکدیگر، از مباحث بینامتنی...

زمان از مهم‌ترین عناصر روایت محسوب می‌شود که با تحلیل و بررسی آن در داستان می‌توان به نتایجی در راستای معنای اثر دست یافت. زمانِ متن و داستان و رابطۀ این دو با هم، از جمله مسائلی است که در بخش زمان روایی مورد بررسی قرار می‌گیرد. از جمله نظریه‌پردازان مطرح در زمینۀ بررسی زمان در روایت، ژرار ژنت فرانسوی است که زمان را در داستان به سه ساحت نظم، تداوم و بسامد تقسیم می‌کند. این پژوهش ضمن بررسی عنصر ز...

روایت‌شناسی شاخه‌ای از مطالعات ادبی است که ریشه در ساختارگرایی دارد و در پی یافتن یک دستور زبان جهانی واحد برای متون روایی مختلف است. هر یک از روایت‌شناسان به برخی از الگوهای تکرار شونده در متون روایی اشاره کرده‌اند. ژرار ژنت هم یکی از روایت‏شناسان مطرح ساختار‏گراست که طرح جامع و کاملی برای بررسی متون روایی پیشنهاد می‏دهد. او در نظریّات خود به بررسی سه جنبه از سخن روایی، یعنی زمان، وجه یا حالت و...

کیومرث در تمامی متون پهلوی و روایت‌های بازمانده از سیرالملوک ها، نخستین انسان معرفی شده است. بر اساس این متون، نسل بشر پس از کشته شدن کیومرث در مواجهه با اهریمن و با همخوابگی مشی و مشیانه ادامه می‌یابد اما شاهنامه فردوسی تنها متنی است که بر اساس آن، کیومرث نخستین پادشاه است. در شاهنامه فردوسی نبرد کیومرث با اهریمن نیز به گونه‌ای دیگر روایت شده است. مقایسه داستان کیومرث در شاهنامه و متون متأثر ا...