براساس نظریة رایج در فقه اسلامی دیة زن اجمالاً نصف دیة مرد است. برای اثبات این نظریه به دلایلی چون قرآن، سنت، اجماع و قیاس استناد شده است. در مقابل، گروهی اندک از فقهای متقدّم در این باره قائل به مساوات بوده اند. مستند آنان اطلاق آیات قرآن، ضعف اسناد احادیث وارد در مسأله، عدم انعقاد اجماع و عدم صحت قیاس است. نظریة اخیر که در میان صاحب نظران معاصر طرفدارانی پیدا کرده و در مراجع تصمیم گیری در سطوح ...

پژوهش حاضر پس از ملاحظة تعاریف مختلف از نظریة مطابقت در صدق از ارسطو و حکیمان مسلمان تا منطق دانان جدید غرب، به طرح اشکالات عمده ترین چالش با آن یعنی شبهة دروغگو می پردازد. منطق دانان و حکیمان مسلمان از جمله تفتازانی، دوانی و صدر الدین دشتکی، راههای مختلفی در این مقام ارائه کرده اند. در میان منطق دانان غربی نیز راه حل راسل و نظریة مراتبی زبان آلفرد تارسکی از معروفترین راه حلهای معاصر برای حل شب...

تاکنون نظریه‌های گوناگونی در مورد علل تحول نظریه‌های علمی، از جمله علل تحول اندیشه‌های اقتصادی ارائه شده است. در این مقاله، با مروری انتقادی بر این نظریه‌ها نشان می‌دهیم که هر کدام از این تبیین‌ها نقاط ضعفی دارد. از سوی دیگر، علوم انسانی، از جمله اقتصاد نیز، با علوم تجربی تفاوت‌های عمده‌ای دارد که باید هنگام تبیین علل تحول نظریه‌های علوم انسانی به آنها توجه کرد. سپس برای نخستین‌بار در مطالعات ا...

جامعه‌شناسی ادبیات،(1) بررسی و تحلیل علمی یک اثر ادبی است. بررسی و تحلیلی که رویدادها، روابط و پدیده‎های اثر ادبی را بر مبنای اصول جامعه‎شناسی می‎سنجد. رمان "پرندة من" اثر فریبا وفی، یکی از آثار داستانی معاصر است که بخشی از اجتماع، با انواع ریزه‌کاری‎هایش در آن منعکس شده است. پی‎یر بوردیو یکی از مطرح‎ترین جامعه‎شناسان معاصر فرانسوی است که با ارائة "نظریة عمل" بر مبنای "میدان" و "منش"، به تحلیل ...

از زمانی که منسر اُلسُن کتاب منطق کنش جمعی را در سال 1965 به چاپ رساند، تا کنون، نظریة نوآورانة او دربارة گروه‌ها نفوذ چشمگیری در علوم اجتماعی، از اقتصاد تا علم سیاست و جامعه‌شناسی داشته است. او که از مفروضات نظریة انتخاب عمومی، به ویژه فردگرایی روش‌شناختی آغاز می‌کند، تأثیر نهادها بر رفتار و کنش‌های فردی را نیز در نظر می‌گیرد و کنش گروهی را، اگر بتوان گفت، برآیند رابطة فرد و نهاد (به عنوان ق...

سنایی غزنوی از شاعرانی است که با جهان‌بینی حکیمانه و دیدگاه عارفانة خود دربارة خلقت عالم و نقد نظریه‌های عرضه‌شده در این مفهوم، گام در عرصه سخنوری نهادی است. بی‌تردید شناخت جهان بینی وی ما را در دریافت اندیشه‌های دینی و اجتماعی و درک مفاهیم شاعرانه وی یاری می‌کند. در این نوشته ضمن اشاره به دیدگاه‌ها و مکتب‌ها و نحله‌های فکری و اجتماعی از جمله اندیشه‌های زردشت، مانی، مزدک، ارسطو (Aristotle)، افل...

در این مقاله شکل گیری اولین دولت مدرن در ایران در چارچوب تحلیل ساختار و عاملیت مورد بررسی جامعه شناختی قرار گرفته است. هر ساختی از کنش های پیوستة نیروهای اجتماعی شکل می گیرد و زمینه ای می شود برای کنش های آتی؛ از سوی دیگر هر کنشی نیز درون یک ساخت صورت می پذیرد که می تواند آن ساخت را تداوم بخشد یا ساختارشکنانه به گسست از آن بینجامد. در این مقاله، تأثیر دیالکتیکی یادشده را به گونه ای واکاوی می کن...

نظریه های کلامی عمدتاً در مبانی فلسفی پیشین ریشه دارند و برای نقد آن ها می توان ریشه های آن ها را کاوید و نقد کرد. از این رو در این مقاله، ریشه های فلسفی نظریة بسط تجربة نبوی بررسی و تحلیل شده است تا زمینة نقد نظریة مزبور فراهم تر شود. در این تحلیل، از مبانی فلسفی عبدالکریم سروش در طرح نظریة بسط تجربة نبوی پرده برداشته شده و نشان داده شده که نظریة یادشده بسیار وامدار رویکرد سوبژکتیویستی کانت و ...