وجود هشت نظیره و پنج ترجمه از حُسن و دل، به زبان­های مختلف از جمله انگلیسی و آلمانی، نشان دهندة توجه دیگر ملل به این منظومة عاشقانة صوفیانه فارسی و اهمیت آن است. پژوهشگران بسیاری به دنبال یافتن سرچشمه­های تأثیرگذار بر خلق این اثر بوده­اند و منابعی را نیز برشمرده‌اند، اما تا کنون به تقلید سیبک نیشابوری از منظومة خسرو و شیرین نظامی؛ یعنی مهم­ترین سرچشمة این اثر پی نبرده­اند. پنهان ماندن شباهت­های ...

منظومه های گُل و نوروز و همای و همایون خواجو کرمانی از منظومه های مطرحِ عاشقانه، در ادب فارسی به حساب می آیند. در این آثارنامه های عاشقانه ای ملاحظه می شود، این منظومه ها از زوایای مختلفی مورد توجه پژوهشگران قرار داشته است؛ اما نامه های موجود در آنها که اغلب بین عاشق و معشوق مبادله شده مورد پرداخت قرار نگرفته است، باید دید که این نامه ها در چه شرایط رد و بدل شده اند ؟و درون مایه آنها چه بوده و چه...

در سلسله روایاتی که از پهلوانی‌های رستم در دوران جوانی‌اش‌ به دست ما رسیده است با دو روایت منظوم روبه‌رو می‌شویم که به «ببر بیان» و «داستان پتیاره» اشتهار دارند. موضوع این دو منظومه که تاکنون پیرایش و تصحیح نشده‌اند، چنین است که رستم برای نبرد با اژدهای مخوفی به سرزمین هندوستان می‌رود و با تدبیری که می‌اندیشد آن اژدها را از بین می‌برد. با وجود آنکه این دو منظومه از نظر مضمون مانند یکدیگرند، م...

یکی از منظومه‌های ناشناختۀ طبی قرن هشتم، نسخۀ طب منظوم اثر حکیم عبدالکریم اعرج متخلص به عجزی است که با شمارۀ 757 در کتابخانۀ مدرسۀ عالی سپهسالار نگهداری می‌شود و در 6896 بیت با خط نستعلیق کتابت شده است. این اثر در 433 صفحه و در قالب مثنوی و وزن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (بحر رمل مثمن مقصور) در قرن هشتم سروده شده است. هدف این نوشتار، بررسی و تحلیل نسخۀ طب منظوم و نیز آشنایی با مفاهیم پزشکی ق...

منظومه وامق و عذرا یکی از آثار ظهیر کرمانی است که آن را به تقلید از خسرو نامه ی عطار سروده است. در این مقاله وجوه تشابه دو اثر غنایی منظومه ازهر ومزهر نزاری قهستانی و وامق و عذرای ظهیر کرمانی با روش کتابخانه ای و با شیوه ی تحلیل و توصیف مورد بررسی قرار گرفت. به جهت شناخت عمیق ترمتون ادبی و غنایی این دو اثر به شیوه مقایسه ای مورد مطالعه قرار گرفتند که در هر دو اثر شاهزاده ای عاشق دختری زیبا شده ...

آنچه امروز با نام شعر نو نیمایی رسمیت یافته است، محصول تأمل،‌ تغییر، آزمون و سلسله‌ای از کنش و واکنش‌های شبه‌آزمایشگاهی نیما یوشیج است. همگان شعر «ققنوس» را نقطة آغاز شکل تکامل‌یافتة‌ شعر نو نیمایی دانسته‌اند؛ اما فرایند پیش از تکامل این نوع، زمینه‌ای پژوهش‌پذیر است که در این نوشتار به آن پرداخته‌ایم. این منظومه، آخرین منظومه‌ی بلند نیما است که پیش از شعر «ققنوس» سروده شده است. پژوهش در باب ویژ...

قاسمی گنابادی از شاعران قرن دهم هجری و معاصر شاه اسماعیل و شاه تهماسب صفوی است. وی یکی از نظیره گویان موفّق است که به شیوه نظامی منظومه هایی دارد و در آن ها به پیروی از آثار نظامی گنجوی پرداخته است. در سخن او، تأثیر مستقیم نظامی و پیروان او، به ویژه جـامی و هاتفی آشکار است. از آثار او می توان شـاهنامه نوّاب عالی، لیلی و مجنون،  خسرو و شیرین و زبدهالأشعار را نام برد. در مقاله حاضر، به معرّفی قاسمی ...

در این مقاله بر آنیم که یکی از منظومه های شعری دوره صفویه متعلق به شاعر و ادیب دوره شاه عباس دوم، میرزاطاهر وحید قزوینی را مورد ارزیابی  قرار دهیم تا دریابیم که شاعر در بکارگیری  ویژگی های زبانی و ساختاری این منظومه از چه اصولی بهره جسته است. این اثر ارزشمند که بیش از بیست هزار بیت دارد متأثر از سبک هندی است و به دلیل پیروی وحید قزوینی از شاعر هم عصر خود، صائب تبریزی، دارای مضامین لطیف و معتدل ...

چکیده جهانگیرنامه سروده ی قاسم مادح دارای شش هزار و بیست و شش بیت است. در مورد سراینده ی منظومه هیچ اطلاعی در دست نیست. در ادب فارسی، حماسه یکی از مهم ترین و جذاب ترین انواع ادبی محسوب می شود. جهانگیرنامه نیز هم چون سایر آثار حماسی دیگر توصیفی از رشادت ها و دلآورمردی های پهلوانان ملّی و مردمی است. با این تفاوت که پهلوانان این منظومه به عنوان افرادی موحّد برای ترویج یکتاپرستی مبارزه می کنند. بر ...