حدیث شریف من عرف نفسه در جوامع روایی از نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) و امیرالمومنین و امام صادق(علیهما السلام) نقل شده و مشهور بین فریقین است، و آیات و روایات زیادی نیز موید این حدیث هستند که با در نظر گرفتن کثرت احادیث مشابه می توان تواتر معنوی آنرا ادعا کرد. پیش از اسلام نیز این حدیث مطرح بوده و در صحف ادریس(ع)آمده است. لفظ «عرف»فعل ماضی و فعل ماضی دلالت بر تاکید و قطعیت وقوع متعلق خود می ک...

برخلاف برى بارتر1 که در آثار اولیه خود عمدتاً آرا و اندیشه هاى جامعه شناسان، خصوصاً جامعه شناسان معرفت، را مورد و ارزیابى قرار مى داد دیوید بلور2، بنیانگذار و نظریه پرداز دیگر معرفت شناسى اجتماعى مکتب ادینبورا، توجه خود را عمدتاً معطوف به دو دسته از فیلسوفان کرده است: فیلسوفان تحلیل ـ زبانى و فیلسوفان علم. در بررسى و تحلیل دقیق آثار اولیه بلور، سه تعلق یا تعهد آشکار مى شود که در زنجیره همه اندیشه...

در این نوشتار تناقضات تجربه گرایی با تحلیل جهت گیری های مختلف آن به تصویر کشیده شد و معلوم گردید که تجربه گرایان، انسان را موجودى صرفاً پذیرنده و منفعل از اشیاء عینى و بیرونى مى‏دانند. این رویکرد به دیگر حوزه‏ها بویژه واقعیت هاى ارزشى و اخلاقى نیز کشیده شده است، هر چند نمى‏توان همه تجربه گرایان را در مقابله با متافیزیک هم رأى و هم نظر پنداشت، نتیجه طبیعى این مکتب انکار حقایق ماورای حس و طبیعت اس...

تلفیق‌گرایی سومین رویکرد از نظریه‌پردازی اجتماعی در سه دهة آخر از قرن بیستم است که متأثر از دو رویکرد اثبات‌گرا و تفسیرگرا و به عبارتی کنشگرایان و اختیارگرایان افراطی و قائلین به آزادی بی‌حدوحصر برای کنشگر از یک سو، و ساختارباوران و جبرگرایان در مقیدکنندگیِ ساختار، جامعه و نظام بر کنشگر (انفعال کنشگر) از سوی دیگر، به طور همزمان می‌باشد. تلفیق‌گرایان پیروان هر رویکرد را به تنهایی دارای کاستی‌هایی...

هدف: هدف از پژوهش حاضر، دستیابی به یک نظام نظری و مدل عملیاتی برای تأسیس دستگاهوارۀ علوم انسانی اسلامی بود. روش: روش پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی است که با نگرشی استنتاجی به منابع دینی صورت گرفته است. یافته‌ها: ابتدا مبادی هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، معرفت‌شناسی، فلسفۀ علم، روش‌شناسی و ‌روشهای پژوهش در دستگاهوارۀ علوم انسانی اسلامی احصا شدند. بر این اساس، شش مسیر برای تولید علم شامل ‌شکل‌دهی نظا...

تبیین امور واقع از منظر ابن خلدون (نگاهی نو به مقدمه) چکیده علم عمران ابن‌خلدون برپایه روش‌شناسی خاصی بنا نهاده شده است که فهم این نحوه تببینی گام مهمی در زمینه فهم منطق خلدون و متعاقب آن فهم پدیده‌های است که او قصد تبیین آنها را دارد. مقاله حاضر قصد بررسی نحوه تبیین وقایع توسط خلدون را دارد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع روش اسنادی است. یافته های تحقیق نشان می‌دهد که رویکرد تببینی ابن خلدون ...

تغییرِ بینش پژوهشگران نقطة عطفی در تغییر ادبیات، منطق حاکم بر پژوهش، و حتی نوع ریاضیاتی است که آن‌ها در پژوهش‏های خود به‌کار می‏گیرند. بنابراین، شناخت ریشه‏های نظری روش‏ها کمک مؤثری است در درک بهتر پژوهشگر دارد. نسبی‏گرایی از مفاهیمی است که ابعاد مفهومی متعددی دارد. به‏ طور کلی، دیدگاهی است در شناخت‏شناسی که الزام قطعیت را نفی، دلالت را جایگزین علیت، و دال و مدلول را جایگزین اصل علت و معلول می‏ک...

این یک اشتباه ساده اما قدیمی در نظریه ی معرفت است که گمان کنیم توجیه، در هر حدّو اندازه ای، محور عقلانیت و یا حتی برای آن مهم است. ما باید برای همیشه از اتکای فکریبه این عقیده که مدام به ما امنیت خاطری دروغین و غیرضروری تعارف می کند، د ستبشوییم، همان که مسأله ی حلّ ناشدنی ناظر به مبنای نظریه ها را با این مسأله ی قابل حلّجایگزین می کند که چگونه نقائص نظریه ها را برملا کنیم . این مقاله (هرچند نه برا...

این مقاله در پی بررسی و مطالعه در زمینۀ مبانی فکری و اندیشه‌ای جریان اصل‌گرایی اسلامی است. تکیه بر شریعت به‌عنوان منبع اصیل معرفت، تأکید بر تکلیف، اعتقاد به سیاست بر مبنای فقه و موضع‌گیری علیه دستاوردهای تمدن غرب در حوزۀ اندیشۀ اجتماعی به‌ترتیب مبانی معرفت‌شناختی، انسان‌شناختی، رهیافت سیاسی و رویکرد غرب‌اندیشانۀ جریان اصل‌گرایی اسلامی را شکل می‌دهند. تجزیه‌وتحلیل مبانی مذکور با تکیه بر آرا، عقا...

زبان، به تعبیری، غریزه ای است که در علوعم شنأختی از آن به "عضو ذهنی ، یک استعداد یا" یک شیوه " تعبیر می شود، مهارتی پیچیده، تخصصی است که به طور همزمان از ابتدای تولد انسان، بدون هیچ تلاش أگاهانه یا آموزش صوری و رسمی، درو جود کودک حضور دارد. از آنجا که این امر با دانش رو ان شناسی و اعصاب شناختی تعامل دارد، برای دانش پژوهان علوم انسانیواجد اهمیت بسیار است." زبان " بدو ن به کارگیری آگاهی از من...