مقالۀ حاضر با توجه به سه رهیافت فلسفی، تاریخی، و فلسفی- تاریخی، ضمن توجه اساسی به روش شناسی لاک، سعی دارد با پیوند میان فلسفۀ سیاسی لاک و تاریخ زمان وی، نشان دهد که چرا و چگونه فهم منطق درونی دو رسالۀ حکومت و لیبرالیسم لاک که اغلب از طریق دو رهیافت نخست موضوع پژوهش قرار گرفته، ناممکن و بلکه بدون دلالت های کاربردی لازم برای بازخوانی و بازسازی اندیشۀ سیاسی مختار است. زیرا در یکی تجارب تاریخی لاک ...

«علم مدنی»، به معنای اعم، در نظریه سیاسی حکیم ابونصر فارابی، عبارت است از: شناخت پدیده مدنی. شناخت نیز شامل شناخت علمی سیاسی و فلسفی سیاسی تا معرفت‏شناسی سیاسی و حتی منطق و روش‏شناسی سیاسی بوده؛ کما این که پدیده سیاسی نیز شامل: اجتماعی مدنی، مدینه و سیاست مدنی خواه در حد کوچک یا شهری و ملی و نیز در حد میانی یا امت و سرانجام در برد جهانی و در سطح بزرگ می‏باشد. انسان مدنی به عنوان جزء اجتماع مدنی...

فلسفة اسلامی، پس از نهضت ترجمه و تحت تأثیر آموزه های دینی در قالب فلسفة مشاء تأسیس شد و از این رو سنت فلسفی اسلامی با گرایش مشایی آغاز شد. فیلسوفانی مانند ابونصر فارابی، عامری، ابن سینا، بهمنیار، لوکری، فخر رازی و خواجه نصیر طوسی از مشائیان مسلمان هستند. در این میان فارابی و ابن سینا جایگاه ممتاز و درخشانی دارند. ابو نصر محمد بن محمد بن طرخان فارابی در منطق و فلسفه چنان درخشید که در زمان حیات ا...

یکی از مباحث جدال برانگیز و در عین حال اساسی، در قلمرو فلسفة زبان و منطق فلسفی، از هنگام آغاز قرن بیستم، در مورد اسامی خاص و توصیفات معرفه بوده است. فیلسوفانی که به اسامی خاص و توصیفات معرفه بوده است. فیلسوفانی که به اسامی خاص و توصیفات معرفه پرداخته اند، هم زمان با مشکلات بسیاری نیز روبرو بوده اند. در این میان یکی از جدی ترین مشکلات، مشکل اسامی – توصیفات تهی است. این مقاله نخست به معرفی و ارائ...

روایت شناسی، علمی نوپاست که در دهۀ شصت قرن بیستم توسط نظریه پردازانی همچون ژرار ژنت و تزوتان تودورف ایجاد شد. این علم به طور مشخص به روش شناسیِ ساختار و روش روایت می پردازد و به طور عمده حوزۀ عملکردش ادبیات است. از سوی دیگر، پدیدارشناسی روحِ هگل یکی از بزرگ­ترین آثار تاریخ فلسفه است که در آن، هگل به تعبیری، تمام دقایق و مراتب اندیشه و تاریخ بشری را بررسی کرده و همۀ آنها را به نحوی دیالکتیکی در بط...

دانش های حسی و جزئی، گرچه ارزشمندند، ارزش علوم به معقولات، و هویت و کمال انسان به معرفت عقلانی است. انسان در فرایند تکامل و تعالی خود با حرکت جوهری، وادی حقایق جزئیِ محسوس و متخیل را پیموده و گرد و غبار مادیت و جزئیت را از ساحت قوهٴ تفکر خود شسته، به بارگاه ملکهٴ عقل و حقایق کلی و معقولات اولی بار می یابد و با این تمهید و ارتقای وجودی به نقطهٴ آغازین حقیقت انسانی خود، یعنی عقل بالفعل و ادراک حق...

به‌لحاظ تاریخی می‌توان نشان داد که «نظریة انبساط» از ابتکارات و ابداعات منطق‌دانان قرون وسطای متأخر مانند ویلیام شروود، راجر بیکن، پطرس اسپانیایی، ویلیام اکام، و جان بوریدان بوده است. این نظریه با رویکردی کاربردی در دورة معاصر، در آثار آموزشی منطق عمومی، برای تشخیص اعتبار «قیاس ارسطویی» استفاده شده است. در این پژوهش، با تمرکز بر تفکرات منطقی جان بوریدان (1295 - 1361 م)، متفکر برجستة قرون وسطی، ...

مقوله و مقوله بندی نگاهی خاص به هستی است. ارسطو در کتاب متافیزیک و رساله ی مقولات به طور مجزا به این بحث می پردازد. آنچه ارسطو در مورد مقوله در رساله ی مقولات بیان می کند را «مقولات منطقی»، و مباحث مطرح شده در متافیزیک را «مقولات فلسفی» می نامیم. مقولات منطقی و فلسفی ارسطو دو نگاه متفاوت به بحث مقولات می باشد. با در نظر گرفتن این تفاوت نمی توان مقولات را از منطق حذف کرد و آنرا کاملا بحثی فلسفی ...

3) بین ذهنیت فلسفی دبیران و نگرش آن ها نسبت به استفاده از رسانه های آموزشی در فرآیند یاددهی – یادگیری همبستگی مثبت و معنی داری وجود دارد [(05/0=a) (125=n) (63/0r=)]. 4) مقایسه میانگین ذهنیت فلسفی در دبیران زن و مرد بر اساس آزمون t در گروه های مستقل نشان می دهد که تفاوت معنی داری بین دبیران زن و مرد وجود ندارد. 5) مقایسه میانگین پرسشنامه نگرش نسبت به رسانه های آموزشی در دبیران زن و مرد بر اسا...

نیل به معارف قرآن کریم به‌‌عنوان مجموعه‌‌ای مرتبط و منسجم جز با تکیه بر تفسیر  مستند به منابع روشن و متقن میسّر نیست. از جمله مفسرانی که با بهره‌‌گیری از منابع اصیل، به‌‌ویژه حجت درونی عقل، به قله رفیع فهم معارف ناب قرآنی دست یافته‌‌اند، علامه سید محمدحسین طباطبایی است. نوشتار حاضر پس از تبیین روش تفسیری علامه طباطبایی، لزوم بهره‌‌گیری از عقل و منطق در تفسیر را بررسی کرده و سپس با تفکیک بین معان...