مقاصد شریعت از موضوعات مهمی است که مبانی آن، در قرآن و دیگر منابع فقه مطرح شده است؛ نظریه‌ای که نفوذ در اجتهاد، یکی از عوامل پویایی و اثبات کارآمدی آن به شمار می‌رود. حفظ آبرو از مقاصد شریعت شمرده شده است، برخی آن را از ضروریات و برخی از تحسینیات دانسته‌اند. این پژوهش با شیوه توصیفی ـ تحلیلی و استفاده از نظرات فقها، به این نتیجه رسیده که برخی فقها هرچند به صراحت حفظ آبرو را از مقاصد شریعت ندانس...

چکیده: حکایات جوامع الحکایات و لوامع الروایات متضمن بسی فواید تاریخی و ادبی است که در کتاب دیگری به دست نمی آید. نویسنده ی این کتاب عوفی از جمله ی فضلا و اهل انشا بود. این رساله به بررسی ریخت شناسی شصت حکایت از این اثر براساس نظریات ولادیمیر پراپ پرداخته است. پراپ در کتاب خود با عنوان «ریخت شناسی قصه های پریان» ساختار این نوع از قصه ها را مورد بررسی قرار می دهد. او به منظور دستیابی به ساختار ...

در بررسی حکایات کهن فارسی، گفتگو معمولاً به‌عنوان عنصری داستانی در کنار دیگر عناصر مورد توجّه قرار می‌گیرد، در حالی که نقشی ساختاری و روایی نیز برای آن می‌توان در نظر گرفت. بوستان سعدی از متونی است که بیش از دیگران کارکردهای روایی گفتگو را به نمایش گذاشته است. هدف مقالة حاضر نیز بررسی این کارکردها و تبیین رابطة آن‌ها با اهداف تعلیمی بوستان است. مهم‌ترین نقش‌های روایی گفتگو در بوستان عبارتند از: پ...

در دنیای امروز، اندیشمندان و صاحب‌نظران در پی آنند تا به شیوه‌های گوناگون اندیشه‌های مورد نظر خویش را ترویج نمایند، در این میان مقوله‌ی هنر و ادبیات و به ویژه ادبیات داستانی از تاثیرگذاری بیشتری برخوردار است. از دهه‌ی چهارم قرن بیستم میلادی، ادبای برجسته‌ای با تلاش‌هایی که به خرج دادند موجبات رشدو شکوفایی داستان اسلامی را فراهم نمودند به طوری که در دهه‌ی پنجاه، ادبیات اسلامی به صورت یک مکتب ادب...

چکیده: رسالة دلگشا، یکی از آثار ارزشمند عبید زاکانی در زمینة طنز است، که از دو بخش حکایات عربی و فارسی تشکیل شده است. بسیاری از افراد و صاحب­نظران عبید را مبتکر حکایات طنزآمیز می­دانند؛ در حالی­که با مطالعه و بررسی حکایات عربی این اثر، تأثیرپذیری او از منابع عربی به خوبی نمایان می­شود. با بررسی­های انجام شده در این پژوهش، نشان داده­ایم که عبید نه تنها این حکایت­ها را ابداع نکرده، بلکه به شدّت ا...

امیرخسرو دهلوی(651- 725ش) از عارفان نامدار پارسی‌گوی هندوستان، در نیمه دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او در مثنوی­سرایی تابع نظامی گنجوی است. یکی از مثنوی‌های امیرخسرو که به تقلید از «هفت پیکر» نظامی سروده منظومه «هشت بهشت» است. او در تدوین حکایات «هشت بهشت» به کتاب «جواهر الأسمار» عماد بن محمد الثغری نظر داشته است. امیرخسرو</em...

فرج بعد از شدّت از جمله آثار ارزنده‌ی قرن ششم به شمار می‌رود که در بردارنده‌ی مسائل اخلاقی و اعتقادی همانند صبر در برابر سختی‌ها، توکل به خداوند در حل مشکلات، ایثار و از خودگذشتی، انسان‌دوستی، امیدواری در نیل به آرزوها با توکل به خداوند است. همان‌گونه که از عنوان کتاب برمی‌آید، نویدبخش گشایش و فرج برای انسان‌هایی است که خود را در معرض مصائب و سختی‌ها می‌بینند. درواقع، نویسنده، با بهره‌گیری از آی...

روایت­شناسی، رویکردی نوین و ساختارگرا در مطالعه ادبیات است و باید ولادیمیر پراپ، مردم‌شناس روس را آغازگر این روایت­شناسی نوین دانست. وی درشکل­شناسیقصه‌هایپریان، کارکردها"خویش‌کاری­ها"راعناصرثابت قصه‌ها می‌داند و بر اساس ...

تردیدی نیست که مولانا در سرایش مثنوی، وام‌دار متون عرفانی و حکمی پیش از خود است. با وجود این، پاسخ به این پرسش که چرا مثنوی معنوی یکی از شاهکارهای بی بدیل ادب پارسی است، پرسشی است که سالها ذهن پژوهشگران این حوزه را متوجه خود کرده است. نبوغ داستان‌پردازی مولانا نسبت به اخلاف خود، یکی از دلایل برتری این اثر است. شاید هیچ شاعری مانند مولانا به این حد در دقایق داستانی تصرّف نکرده است. او گاه ...

 مولانا فخرالدّین علی صفی، از نویسندگان قرن دهم هجری و دارای تألیفات متعددی، از جمله کتاب ارزشمند و ماندگار «لطائف الطّوائف» است. این کتاب، مجموعه ­ای از حکایات طنزآمیز مربوط به گروه­ ها و طبقات مختلف اجتماعی است که با آیات قرآن کریم، احادیث پیامبر (ص)، ائمّة اطهار (ع) و ضرب­ المثل­های عربی آراسته شده ­است.  صفی در این کتاب، به­شدت از منابع عربی و فارسی پیش از خود متأثّر شده ­است. در این پژوهش، از ...