شناخت قلمرو کارآیی دین در زندگی فارغ از انگیزه های انسانی از نگاه علامه طباطبایی مورد بررسی و نقد قرار گرفته است.  نویسنده، با طرح پرسشهایی راجع به نقش و کارکرد دین در زندگی اجتماعی از ضرورت شناخت دو مقوله انسان و دین برای پاسخ به آن پرسشها سخن گفته است. سپس دیدگاه انسان شناختی علامه طباطبایی را در سه محور فطرت، عقل و سعادت مطرح نموده، به این نتیجه می رسد که ویژگی فطرت آدمی عقل اوست و عقل به تن...

هدف: هدف این پژوهش بررسی تطبیقی آرای سید مرتضی و علامه طباطبایی در چیستی عقل و کارکردهای آن از دیدگاه این دو بزرگوار بود. روش:برای بررسی عنوان این پژوهش تا رسیدن به نتیجۀ مطلوب، از شیوة توصیفی و تحلیلی استفاده شد. <span style="text-decoration: ...

فیلسوفان اسلامی در جست‌وجوی کمال خاص انسانی، به سراغ بعد عقلانی وی رفته، آن را به عقل عملی و نظری تقسیم نموده‌اند. به‌ اعتقاد ایشان، رهاورد تکامل عقل عملی و تسلط عقل بر قوای حیوانی، تنها آن است که راه را برای استکمال حقیقی انسان باز می‌کند؛ اما تکامل حقیقی انسان در بعد عقل نظری وی رخ می‌دهد که پس از طی مراتب عقل هیولانی، بالملکه و بالفعل، در نهایت، به درجه‌ی عقل مستفاد رسیده، صورت تمامی عالم در...

میزان تاثیر عقل در اخلاق در میان فلاسفه اخلاق از جمله دیوید هیوم (1711-1776) فیلسوف تاثیرگذار انگلیسی. محل اعتنای فراوان بوده است. هیوم دامنه نفوذ عقل را در اخلاق سخت محدود کرده و جز سهمی فرعی و اعدادی برای آن قائل نشده زیرا سهم اصلی را از آن احساسات و عواطف دانسته است اما تا آخر به این موضع وفادار نمانده و در مواردی آرای ناسازگار با آن برگزیده و در واقع عملا نشان داده است که برای عقل باید سهمی...

اعتقاد به رجعت یکی از امور مسلّم مذهب شیعه می باشد تا آنجا که علمای شیعه در این باره ادّعای اجماع کرده اند و برای امکان وقوع آن به آیات 82 و83 سورة نمل، آیات 55، 72، 254 و 259 سورة بقره و 43 سورة ص استناد شده است و روایات بی شماری در حدّ تواتر بر امکان وقوع رجعت دلالت می کنند که برخی از آنها دربارة اهمیّت و عظمت روز رجعت، بعضی در تفسیر آیات رجعت و برخی دیگر دربارة رجعت کنندگان وارد شده است. مهم تری...

نوشتة پیش‌روی، برآن است تا تأثیر گناه بر شناخت را، در قلمرو شناخت حضوری و حصولی، باتأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی بررسی‌کند؛ در قلمرو شناخت حضوری، به بررسی تأثیر عامل گناه بر شناخت حضوری از خود و شناخت حضوری از خداوند می‌پردازد و درشناخت حصولی نیز بحث را در حوزة عقل عملی و نظری، پیش می‌برد. علامة طباطبایی، میزان فهم را در چارچوبِ علم‌النفس فلسفی، علم اخلاق تبیین می‌کنند؛ از این‌روی، در کنار عوا...

آکویناس بر این باور بود که طبیعت انسان مشتمل بر غایاتی ذاتی است که از نظمی پیروی می‌کنند که وی آن را قانون طبیعی می‌نامید. از نظر وی هم عقل نظری و هم عقل عملی دارای مبادی بدیهی‌ای هستند که بی نیاز از اثبات هستند. برخی در عقل عملی آکویناس میان دو زمینه اکتشافی و توجیهی تمایز قائل شده اند؛ زمینه اکتشافی سیندرسیس و زمینه توجیهی عاقبت‌اندیشی است. آکویناس بر این باور است که سیندرسیس غایت را برای فضا...

ارکان مساله عبارتند از: عقل، عاقل، معقول و اتحاد مشخص شد که اولا منظور ااز عقل در اینجا عقل به معنی معقول و معلوم که همان علم باشد هست چون وجود صورت معقول بالذات که در نزد نقس حاضر است معلوم نفس و معقول نفس هم هست و به همان معقول و معلوم علم هم گفته می شود به عبارت دیگر عقل و معقول عین هم هستند یعنی همان معقول بالذات عقل هم هست چون عقل و معقول در نفس دو وجود ندارند بلکه در صحنه نقس علم عین معلو...

رابطۀ اخلاق و دین موضوعی است که می‌توان آن را در تمام سیر تاریخ فلسفه و در تمامی دستگاه‌های فلسفی بررسی کرد‌. اما با مباحثی که کانت در باب عقل عملی و جدایی آن از عقل نظری عنوان کرد و در پی آن مباحث متافیزیکی و الهیاتی را به حیطۀ عقل عملی کشاند، رابطۀ اخلاق و دین جلوۀ دیگری پیدا کرد‌. کانت با آنکه تمامی براهین اثبات وجود خدا را رد می‌کند‌‌، اخلاق را متضمن باور به خداوند می‌داند‌. پس از کانت حکما...

 عقل قدسی در نظر ابن­سینا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌،‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ مرتبه‌‌‌‌‌‌‌‌ای از عقلانیت است که درآن برترین شکل ارتباط با عالم عقول صورت می‌پذیرد. انسان زمانی به این مرتبه از عقلانیت نائل می­شود که معقولات را بدون سختی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌،‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ مرارت و صرف وقت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌،‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ تنها با بکارگیری حدس بدست آورد. صاحبان عقول قدسی در نظر‌‌‌‌‌‌‌‌ ابن‌سینا برترین انسانها هستند و بالاترین مقام نبوت مخصوص آن...