ملا رجبعلی تبریزی فیلسوف عصر صفوی اصفهان از جمله فیلسوفانی است که در بسیاری از اصول و مبانی حکمت متعالیه با صدرا مخالفت نموده. یکی از این اصول مسئله اشتراک لفظی یا معنوی وجوداست. تبریزی به شدت با اشتراک معنوی وجود مخالفت کرده و به اشتراک لفظی آن، میان واجب و ممکن قائل است.تبریزی سه گونه دلیل بر مدعای خود می آورد؛َ"عقلی"،"استناد به کلام حکماوعرفا"و"دلیل روایی". نوشتار حاضر ضمن ارائه دیدگاه وی در ...

هر چند اصطلاح بینامتنی در دهه­های اخیر مطرح شده است، اما این پدیده با همه­ی انواع خود از دیرباز در ادبیات اسلامی کاربرد داشته است. شایع­ترین نوع این پدیده، کاربرد آیات، واژگان و معانی قرآنی یعنی اقتباس در آثار ادبی است. ادیبان و شاعران معاصر نیز به این امر بی­توجه نبوده­اند. یکی از شاعران معاصر عرب که از مضامین و واژه­های قرآنی بسیار سود جسته و جایگاه ویژه­ای را در این عرصه به خود اختصاص داده ا...

هدف مقاله حاضر آن است تا ثابت کند آرایه­هایی که در کتاب­های بدیع فارسی با مبنا قرار دادن حروف الفبا شناسانده شده‌اند، فاقد دقّت علمی و زیبایی­شناختی هستند. این پژوهش بر اساس دانش­های زبان­شناسی، آواشناسی و واج­شناسی سامان یافته و آرایه­های حروفی از این دیدگاه آفت­یابی شده­ است. نگارنده پس از بررسی آرای پژوهشگران قدیم و جدید حوزه بدیع لفظی به این نتیجه می­رسد که مبنای زیبایی­شناختی همه آرایه­های ...

در علمِ منطق اشتراک لفظی و اشتراک معنوی بر اساس وضعِ اعتباری اهلِ زبان تعریف شده است، اما ملاصدرا با اشاره به این که فیلسوف اهمیتی برای معانیِ لغوی و عرفی قائل نیست، این دو اصطلاح را دربارة حقایق اشیا و ارتباط لفظِ واحد با آن ها تبیین کرده است. بنابر «وحدت تشکیکی وجود» مفهوم وجود مشترک معنوی است، زیرا حاکی از حقیقت واحدی است که در همة موجودات مشترک است، اما بنابر «وحدت شخصی وجود» که ابن عربی با کشف ...

ایقاع در لغت به معنی جریان یافتن و جاری شدن ودر اصطلاح توالی منظم مجموعه ای از عناصر آوائی و غیر آوائی است که به شعر زیبائی می بخشد. ایقاع شعری بر دو نوع خارجی و داخلی است. ایقاع خارجی در شعر سنتی جایگاه اساسی دارد و از بحور شانزده گانه خلیلی حاصل می شود ودریافت کننده آن امواج شنوائی است اما ایقاع داخلی به دو بخش موسیقی درونی و معنوی بوده و مختص شعر مدرن یعنی قصیده النثر است البته این بدان معنا...

کلام امامان معصوم(ع) در کنار معانی والای انسانی که نشان از روحیه متعالی و اندیشه اسلامی ایشان دارد، مملو از واژگان و ترکیب های زیبا و تأمّل برانگیزند که روح آدمی را جلا می دهند. بیان ظرافت های بلاغی در کلام این بزرگان، امری ضروری است. از این روی شرح و بسط این موضوع از تکالیف مهم دانسته شده و در نوشتار حاضر به موازنه محسنات لفظی در کلام امام رضا و امام سجاد(ع) همت گماشته شده است تا توانایی این بز...

بدیع یکی از شاخه های اصلی علوم بلاغت است که از وجوه تحسین کلام بحث می کند.در این پایان نامه صنایع لفظی و معنوی به کار رفته در دیوان نشاط با دقت بررسی گردیده و نتیجه که به صورت آماری(تعداد و درصد) ارائه شده است نشان می دهد که در بدیع لفظی بسامد روش تجنیس با اندک تفاوتی از دو مورد دیگر بیشتر است. در روش تکرار،تصدیر و در روش تسجیع،سجع متوازی بالاترین بسامد را به خوداختصاص داده اند.در بدیع معنوی ...

چکیده بحث درباره قواعد تعارض جرح و تعدیل، همواره از مباحث مهم و درخور توجه در حوزه دانش رجال بوده است­؛ زیرا درباره برخی راویان مهم و برجسته شیعه­، آرای رجالی ای متعارض در دست است­. تعیین وضعیت این دسته از راویان­، به کاربرد این قواعد برای حل تعارض و رسیدن به نتیجه درست، وابسته است. آیت­الله خویی آرای رجالیان را از باب حجیت خبر واحد، معتبر دانسته است؛ از این روی، در اندیشه او، تعارض جرح...