عرفان ابن عربی، عرفان تجلی و ظهور است. در واقع تجلی و ظهور یکی از واژه های کلیدی و به عبارت دیگر شاه کلید عرفان ابن عربی است. در مکتب ودانته نیز مفهوم مایا و لیلای برهمن چنین جایگاهی دارد. ابن عربی و مکتب ودانته با اینکه بر غیرقابل شناخت بودن حق مطلق و برهمن نیرگونه در مرتبه ی ذات و احّدیت تاکید می کنند ولی با این حال هر دوی آنها بر این هستند که حق مطلق خود را به طرق مختلف در عوالم هستی و بخصو...

حدوث و قدم در فلسفه و کلام اسلامی به این معناست که چیزی نبوده و بوجود آمده است. از دیرباز تاکنون در رابطه با حدوث و قدم عالم هر یک از فلاسفه و متکلّمین نظرات گوناگونی ارائه کرده اند. میرداماد نیز یکی از فیلسوفانی است که در حلّ این معضل کوشیده و سعی در اثبات حدوث دهری عالم داشته است. از نظر او دهر به معنای وعائی بین عالم سرمد و زمان می باشد. میرداماد برای تبیین و توضیح حدوث دهری عالم مراتب هستی را...

این نوشتار حاضر به بررسی این موضوع می پردازد که: بهشتی که آدم در آن می زیست، چه بهشتی بوده؟ و: آیا بهشت موعود آخرت، یا بهشت برزخی و یا از انواع بهشت دنیایی بوده، که مقررات و قوانین برزخ و آخرت بر آن حکم می راند. نویسنده در سه فصل ضمن بررسی حقیقت انسان، نفس و مراتب عالم خلقت، به تبیین موضوع پژوهش خویش پرداخته است. وی در فصل اول با اشاره به ضرورت بحث در موضوع تحقیق، پرسش های اصلی و فرعی تحقیق و ...

بنابر عنوان رساله تأویل رمزهای هندسی در فرهنگ و هنر اسلامی ایران، موضوع این تحقیق دستیابی به حقیقت رمز، شناخت ویژگی های انواع رمزهای هندسی و چگونگی انحاءِ تجلی مهمترین آنها در فرهنگ و هنر اسلامی ایران بوده است. این نوشتار با بهره گیری از روش های توصیفی و تحلیلی انجام و سپس با استفاده از شیوه های قیاسی و استقرایی به بررسی و تجزیه و تحلیل مطالب پرداخته است. این نوشتار براساس فرضیات؛ کیفیت به کار...

چکیده یکی از دغدغه های اصلی متفکران و فلاسفه بزرگ هر عصر ،ارائه تبیینی عقلانی و صحیح از عالم هستی است. این مسئله از زمان دانشمندان دوره پیش از میلاد از قبیل هراکلیتوس، پارمنیدس و فیثاغورث،آغاز شد و تا زمان معاصر نیز در آثار بزرگان فلسفه به چشم می خورد.اغلب این تبیین ها متأثر از عقاید فلاسفه در باب مسایلی چون چگونگی ربط خدا با عالم ،علم و تعلق اراده او به آن ، صدور اجزای عالم از او و از یکدیگر...

این مقاله، در ابتدا، مروری کوتاه بر مبانی هستی شناختی حکمت اشراق دارد و، سپس، به بیان جایگاه عالم مُثل و عالَم مثال منفصل در این دستگاه فلسفی می پردازد. نویسنده با ذکر نوآوری های شیخ اشراق در اثبات عالم مُثل– که پیش از او در مکتب مشّاء ردّ شده بود – و کشف و اثبات عالم مثال – که پیش از او در تاریخ فلسفۀ اسلامی مطرح نبود – مبانی نمادپردازی ادبی و هنری را بر پایۀ این دو عالم بیان کرده است. نویسنده، در ...

عالم ذر از جمله معارفی است که اعتقاد به آن ریشه در آیات و روایات دارد. آیاتی که در این باره وجود دارد بسیار کم است و همه به صورت غیر صریح و اشاره به آن پرداخته اند. در این آیات این عالم به عنوان ذرشناخته نشده بلکه این عنوان برای این عالم ریشه در روایات دارد. بحث از عالم ذر و شناخت آن و آثار و نتایجی که به دنبال دارد، امری شیرین و در عین حال بسیار دشوار است که همین باعث شده نظرات مختلفی در این ب...

در جهان بینی ایرانی با دو عالم ویژه، یعنی عالم نور و ظلمت، روبه رو هستیم. این دو عالم برگرفته از تعالیم ارزش مند زردشت در تقسیم جهان به دو بخش تحت سلطة اهورا و اهریمن است. اندیشه ای که با نفوذ در باورها و مکتب ها ماندگاری خود را تضمین کرده است. در شعر سهراب سپهری بازتاب این دو عالم را به وضوح مشاهده می کنیم. سهراب برای به تصویر کشیدن عالم نور که، برخلاف عالم ظلمت یا دنیا، عالمی انتزاعی است از د...