تشخّصِ زبانِ قصایدِ ناصرخسرو در گرو چه عواملی است؟ اصلی­ترین کوشش این پژوهش پاسخ­دادن به این پرسش است. ازآنجاکه پرداختن به تمام مشخّصاتِ زبانِ قصاید او، در یک مقاله نمی­گنجد، اینجا تلاش شده است مختصّات زبان او عمدتاً در سطح نحو زبان بررسی شود؛ یعنی ساختار گروه­های نحوی و جمله­ها، اگرچه از توجّهی گذرا به سطح آوایی کلام او نیز غفلت نشده­ است. این بررسی وقتی کاملاً میسّر می­شود که با مقایسة عناصر نحوی زبان او...

فراهنجاری، یکی از اصطلاحات متدوال در سبک­شناسی است که در نتیجه خروج از نُرمِ (norm) عادی زبان به وجود می­آید. این پدیده در لایه­های «آوایی»، «نحوی»، «واژگانی» و «معنایی» رخ می­دهد، اما مقاله حاضر، پدیده فراهنجاری­ نحوی «اللانحوی»، را مورد بررسی قرار داده است. مقصود از فراهنجاری ­نحوی یعنی خروج از قوانین حاکم بر نحو زبان هنجار و از آنجا که «تناوب»، «تضمین» و «التفات» پدیده­هایی پر...

مفسر قرآن کریم باید در علوم قرآنی و علوم ادبی چنان مهارت و دانشی داشته باشد که بتواند به امر مهم تفسیر بپردازد و تفسیر بدون تبحر و مهارت در این علوم ممکن نیست. یکی از مهم‌ترین این علوم، علم نحو است که پایه و اساس بسیاری از علوم دیگر قرآنی و ادبی است. علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان که آن را به روش تفسیری قرآن به قرآن انجام داده‌، گاهی به‌اجمال ...

موضوع اساسی در این مقاله فراهنجاری نحوی در دیوان شمس است که شگفتی و تنوعِ خاصّی به غزل­های وی می­بخشد. نگارنده، پس از پرداختن به موضوعاتِ آشنایی­زدایی و برجسته­سازی به­عنوان مباحث مقدّماتی، مقاله را با تأکید بر مشخّصه­هایی چون: تطبیق صفت با موصوف، عدم مطابقت نهاد با فاعل، ایجاد پرش ضمیر، گسترش دادنِ جزء اوّل فعل و نیز با طرح مؤلّفه­هایی نظیرِ قلبِ نحوی، مطابقه­ی فاعلی، چینشِ واژگانی، استعمال هنریِ فعل­های ...

از دیر باز نحویان برای اثبات قضایای نحوی و قطعیت بخشیدن سخن خویش، کلام خود را با برهان و استدلال همراه می ساختند اما در میزان بهره مندی از استدلال ها و براهین اختلاف داشتند. با تکامل قواعد نحوی این اختلاف سلیقه ها سبب گرایش بسیاری از دانشمندان نحو به تعلیل در مباحث نحوی شد و ثمره­ی آن پیشرفت و تحول مباحث استدلالی ، براهین و قیاس در نحو بود. نخستین مرحله­ی تعلیل با علتهایی ساده در نحو آغاز شد و ...

نظام برجسته‌سازی از اصطلاحاتی است که صورت‌گرایان روس در مقابل نظام خودکار زبان مطرح کردند و آن را مختص زبان ادب دانستند. یکی از انواع برجسته‌سازی، هنجارگریزی است که معنای آن گریز از هنجارهای عادی زبان است. یکی از شیوه‌های هنجارگریزی، نوعِ نحوی آن است که در طی آن، شاعر ساختار نحوی زبان را غیر متعارف می‌کند. از جمله شیوه‌های مهم هنجارگریزی نحوی، قلب عناصر جمله در سه سطح کلمه، گروه و جمله‌واره است....

یکی از عوامل مؤثر در کاهش راندمان مبدل حرارتی در طول دوره کارکرد رسوب است. رسوب به صورت یک لایه بر روی یک طرف یا هر دو طرف سطح انتقال حرارت قرار میگیرد و در اثر مقاومت حرارتی که از خود نشان میدهد باعث کاهش انتقال حرارت عبوری از سطح میشود. در نتیجه راندمان مبدل حرارتی را کاهش میدهد. بر همین اساس اندازه گیری رسوب از اهمیت فوق العادهای برخوردار است. با اندازه گیری دقیق رسوب و اطمینان از این که رسو...

دکتر مخزومی که با مشکلات صرف و نحوی دانش آموزان و دانشجویان عرب بویژه (عراقی) روبه رو شده بود‘درصدد برآمد نحوی ارائه دهد که به دور از مباحث پرتکلف و پیچیده باشد و در این راستا نحوی را که معتقد است به طبیعت زبان بیشتر نزدیک است تا نظر نحویان متکلم و فیلسوف مأب در کتاب (( فی النحو العربی نقد و توجیه)) که نگارنده مقاله برای تبیین آن تلاش کرده است ‘ مطرح ساخت . ناگفته نماند دکتر مخزومی الگوی عملی ن...

مقاله حاضر با مطالعه ترکیب‌ فعلی زبان فارسی تلاش دارد تا فرایند دخیل در ساخت این مقوله زایا را روشن سازد. ترکیب فعلی از انضمام سازه‌های موضوع، افزوده، صفت و یا گروه نحوی با ستاک فعل تشکیل می‌شود و هسته نحوی این ساخت بر‌گرفته از فعل است. مقایسه پیکره ترکیب فعلی (8481) با داده‌های ترکیب غیر‌فعلی رساله خباز (1385) که بالغ بر 3974 مورد است و هر دو از فرهنگ بزرگ سخن انوری (1386) استخراج شده‌اند نشان...

رویکرد حاشیه‌های نحوی چامسکی(chomsky, 2000, 2001) و خطی‌‌شدن چرخه‌ای فاکس و پزتسکی (fox & pesetsky, 2005) دو رویکرد مطرح در تبیین حرکت در نحو فاز ـ بنیاد می‌باشند. در این مقاله نقاط قوت و ضعف این دو رویکرد با داده‌های قلب نحوی در کردی کلهری به چالش‌کشیده می‌شود. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد که براساس رویکرد حاشیۀ نحوی، قلب نحوی نزدیک و قلب نحوی دور در کردی کلهری هر دو از سازوکار یکسانی تبعیت...