پیگیری پژوهش‌ها و تحقیق توپونیمی مربوط به آسیای میانه، بدون تردید باعث کسب دانش‌های لازم دربارۀ ادیان و مذاهب قبل از اسلام و تعیین جایگاه معابد محلی و عبادتگاه‌ها تا عهد اسلام می‌شود. نگارنده در این مقاله به بررسی روستایی خوارزمی در قرون وسطی به‌نام «اَرسَخومیسَن» و دهستانی بانام «ارمیتن» در قسمت علیای رودخانة زرافشان پرداخته است. نگارنده درخصوص روستای اَرسَخومیسَن پس از بررسی و ارائۀ گزارش‌های مختلف...

نمایش سایه، گونه­ای از نمایشهای عامیانه است که در سده‌های نخستین و میانه سابقه‌ای دیرینه داشته است. از آنجا که مورخان در قرون گذشته، به ادبیات و هنر عامیانه اهمیت چندانی نشان نمی‌دادند، اینک اطلاعات کافی دربارۀ این هنر نمایشی در دست نیست. در پژوهش حاضر با شیوۀ اسنادی ـ تحلیلی ـ انتقادی، دیرینگی نمایش سایه و سیر آن از روزگاران کهن تا قرن 9 ق بررسی خواهد شد و با تتبع در منابع تاریخی و نقد آراء پژ...

در ایران اندیشه ایرانشهری به‌طور خاص، خود را در دولت ساسانی نشان داد و دولت ساسانی و شاهانی مانند اردشیر و انوشیروان، روح تئوریک و عملی اندیشه و تعریف ایران از امر سیاسی در قالب ایده ایرانشهری شد. با سقوط دولت ساسانی و قدرت گرفتن خلفای اموی و عباسی این اندیشه رو به افول نهاد. در این دوره حکومت‌های طاهریان، صفاریان از قدرت‌های خُرد شکل‌گرفته در دل حکومت مرکزی اسلامی، در جدال و رویارویی مداوم با س...

سیاست طبیعی، سکولاریستی و متدانی مدرنیسم اعم از سوسیالیسم و لیبرالیسم تا نیهیلیسم پست مدرنیسم است. این نگاه، نظریه و نظام و سیاست امروزه و به صورت فزایندهای اشکالات نارسایی و ناسازواری مشکل آفرین را بروز داده و میدهد. دوآلیسم؛ دوگانگی سیاست از دیانت و جدایی مظاهر دانشی، کنشی و روشی سیاسی از مبانی ماهوی ارزشی، بینشی و منشی خویش است. این آسیب از آغاز از نگاه خداوندان اندیشه سیاسی خود غرب دور نمان...

در منابع مختلف شیعه معادل اصطلاحات و مفاهیم متعددی بکار رفته است که هریک نیازمند توضیح و تشریح تخصصی است. صرف نظر از این تنوع می‌توان این مفاهیم را در چند گروه اصلی دسته‌بندی کرد: شیعه محب، شیعه جلد و رافضی( اعم از مقیت، خبیث و غالی) این اصطلاحات، از سده‌های میانه به بعد، دچار تغییر مفهومی‌شدند؛ بطوری که، اصطلاح شیعه، به طور مطلق، به کسانی گفته شد که در گذشته، رافضی غالی نامیده می‌شدند. در سده‌...

مقاله حاضر به منطق فهم اندرکنش سنت سیاسی کلاسک ایران با دوانگاریها پرداخته است. پرسش این‌که چه الگویی از مواجهه ابعاد رسمی و غیر رسمی قدرت در رویارویی با مفاهیم زوجی، در دوره ی زمانی فوق را می توان صورتبندی نمود؟فرضیه آنکه منطق مواجهه با مفاهیم زوجی از الگوی عام،کلی و از پیش تعیین شده پیروی ننموده و تابعی از بسامد نسبت مفاهیم «خود و دیگری» می باشد. برای آزمون فرضیه، داده های تاریخی دوران کلاسیک...

در گذشته حوزه‏های حدیثی بسیاری توسط جریان‏های حدیثی شکل گرفته‏اند که به ویژه در پنج سده نخست هجری، در استوارسازی بنیان‏های حدیث نقش بسیار مهمی داشته‏اند. لذا شناخت و بررسی هر یک از این حوزه‏ها، علاوه بر این‏که روشن کننده بخشی از تاریخ حدیث است، در بازشناسی محدثان هر منطقه و دستاوردهای آن‏ها نیز مؤثر است. در این میان، یکی از حوزه‏هایی که یادکردِ آن در پژوهش‏های معاصر مغفول مانده، حوزه حدیثی طبرست...

منطقه سیاه منصور در منتهی الیه جنوب شرقی رشته کوه بزقوش در زون البرز-آذربایجان واقع شده است. گرانیتوئیدهای مورد مطالعه در این منطقه بر اساس شواهد صحرایی، کانی شناسی و ژئوشیمیایی در دو گروه (الف) موسکوویت گرانیت و (ب) آلکالی گرانیتوئید دسته بندی شده اند. برونزد موسکوویت گرانیت محدود به دایکها و رگه های موازی شیستوزیته سنگهای دگرگونی می باشد. آلکالی گرانیتوئید از نوع استوک نفوذی بوده که سنگهای رس...

معمولاً قرون وسطی را دوران زوال ادبیات نمایشی دانسته‌اند، زمانی که قدرت کلیسا «بازیگری» را ناجور می‌دانست، مگر آن که خود بر آن نظارت یا در آن شرکت داشته باشد. این گفتار، با نگاهی به پاره‌ای از شگردهای مردم در اجرای نمایش‌های رایج در اروپای غربی در قرون وسطی، به نقش پویای مردم در دگرگونی و شکل‌دهی متون نمایشی آن دوران می‌پردازد. با این سخن، می‌توان گفت که متون نمایشی قرون وسطی خود جایگاه تنش‌های ...

فعل در زبان­های ایرانی باستان بر مبنای زمان، نمود، شخص، شمار و دو جهتِ اکتیو و میانه بررسی می‌شود. بنابر دیدگاه رایج، جهت میانه وسیلۀ تبدیل ریشه­های گذرا به ناگذر است. این دیدگاه با مشاهدۀ ریشه­هایی فعلی شکل گرفته است که در جهت اکتیو، گذرا و در جهت میانه ناگذر هستند، در حالی ‌که  بررسی دقیق­تر متون بازمانده از زبان­های باستانی ایران،  ویژگی­های دیگری را آشکار می­کند که اعتبار نظریۀ فوق را به چال...