در نهج‌البلاغه الفاظ و تعبیرهایی به ‌کار رفته است که معانی متأخر کلامی ـ فلسفی دارد و با شرایط تاریخی قرن اول هجری همخوان نیست. برخی مؤلفان این ناهمخوانی را نپذیرفته‌اند و معتقدند که امام علی(ع) واضع این الفاظ و تعبیرها بوده ‌است. گروهی دیگر کوشیده‌اند شواهد تاریخی بر وجود بافت تاریخی مناسب ارائه کنند اما آنچه مطرح می‌شود تنها امکان وجود چنین مباحثی را نشان می‌دهد نه اینکه شاهدی تاریخی در اثبات...

در این مقاله،طنز در ادب عرب قرن چهارم هجری که به تعبیر بسیاری از مورخان،دوره شکوفایی تمدن اسلامی به شمار می آید،مورد بررسی قرار گرفته است .نگارنده سعی نموده تابا نگاهی به طنز در دوران جاهلیت،به شکل گیری و تحول طنز در دوره عباسی (قرن چهارم هجری)بپردازد.در این باره،اوضاع سیاسی-اجتماعی عباسیان از جمله وجود طبقات گوناگون اجتماعی،پدیداری طبقه ظریفان ، تجمل حاکم بر دربار خلفا ، قدرت گیری درباریان و ب...

رساله پیش روی که عنوان آن «سقیفه در متون تاریخی فارسی قرون هشتم تا دهم هجری قمری» است، سوال اصلی خویش را این گونه مطرح کرده است که ماجرای سقیفه در نگرش مورخان قرن هشتم تا دهم چه بازتابی داشته است. در راستای سوال اصلی این رساله، فرضیه رساله بر این اصل استوار است که مورخان قرن هشتم تا دهم با اینکه در ظاهر نگاه های متفاوتی به سقیفه داشته اند ولی در مجموع نگرش آنان با تساهل و تسامح مذهبی همراه بوده...

در این رساله نویسنده به عنوان مقدمه، سی اثر در زمینه ناسخ و منسوخ قرآن را از قرن دوم هجری تاکنون نام برده است .سپس درباره اعتبار و ارزش این نسخه و روش کار سخن گفته است .

مدینة منوره از اواخر قرن دوم و به­طور رسمی از قرن چهارم، در اختیار سادات بود‌که اصطلاحاً به آنان «شرفا» می­گفتند. این گروه از سادات غالباً تمایلات شیعی داشتند، اما به دلیل تسلط عباسیان، گاهی به تقیه روی آورده وگاه مذهب سنی را اختیار می­کردند اما به دلیل وابستگی­های خانوادگی، تمایلات شیعی داشتند. در دورة تسلط فاطمیان، آنها به­طور آشکار مذهب شیعی داشتند. با سقوط فاطمیان و روی کار آمدن ایوبیان و سپ...

خزران, قومی ترک نژاد و ترک زبان بودند که در سده های هفتم تا دهم میلادی / اول تا چهارم هجری در شمال شرقی دریای سیاه و شمال غربی دریای مازندران حکومتی مستقل و مقتدر داشته اند. در منابع کهن اسلامی از شهرهای اتل, بلنجر و سمندر به عنوان تختگاه خزران یاد شده است. طبقه حاکم خزران در نیمه دوم قرن هشتم میلادی با انگیزه های سیاسی به آیین یهود گرویدند. در سده اول هجری تاریخ روابط خزران و مسلمانان در دو سو...

از آنجا که تاکنون نثر شاعرانه ادب پارسی و خصوصا ادب صوفیه با عنوان " ش منثور" بویژه از سالهای 450 تا 650 ه .ق از طرف ادیبان و محققین ادبیات فارسی چنانکه شایسته است ، مورد نقد و بررسی و ارزیابی قرار نگرفته و یا احیانا از آن کمتر سخن بمیان آمده و خصوصیات و ویژگیهای آن، هم از جهت ساختار نحوی زبا فارسی و هم بلحاظ دستیابی به هویت زبانی "شعر منثور" در ادب پارسی، مورد توج و عنایت چندانی قرار نگرفته، ب...

چکیده در فصل اول سعی بر آن داریم تا به مطالعه تاریخ علم جبر در تمدن اسلامی و تمدن هایی که دستاوردهایی در این زمینه از ریاضیات داشتند بپردازیم و مهم ترین کارهای صورت گرفته مشهورترین ریاضیدانان تمدن هایی مانند مصر، بابل، یونان، هند، و چین را بررسی اجمالی کنیم. در فصل بعدی پس از معرفی خوارزمی، مبتکر علم جبر، به بیان آثار و ترجمه های آن پرداخته و دستاورد های این ریاضی دان بزرگ که شامل حل اصولی مع...

سنجش فراوانی گزاره های غالیانه در منابع شیعه که به تدریج گفتمان ویژه ای به نام گفتمان غلو در امامت را در منابع شیعه اثنی عشری رقم زده اند، یافتن سنخ های مختلف این گفتمان و تحلیل تطور آن در فاصله قرون دوم تا پنجم هجری دغدغه اصلی این پژوهش را تشکیل می دهد. با توجه به اهمیت نقش عمده ترین کانون های استقرار شیعیان - قم و بغداد - سهم این کانون ها در نفوذ اندیشه های غالیانه سنجیده شده است. در این تحقی...