داستان یوسف یکی از معروف‌ترین داستان‌های قرآنی است که همیشه مفسران به آن توجه داشته‌اند. در این تفسیرها، افزون‌بر آنچه در قرآن در جایگاه متن اصلی آمده، مواردی تکرار شده است که از الگوی روایی ویژه‌ای پیروی می‌کند و به نظر می‌رسد با ساختار کلی داستان‌های ایرانی، به‌ویژه روایات عرفانی ایرانی متفاوت است؛ البته این تفاوت از نظرها به دور مانده است. ساختارگرایی برای بررسی این تفاوت‌ها رویکردی مناسب اس...

با تکیه بر جامعیّت قرآن و ارتباط تفسیری بین آیات آن و احاطه کامل عترت بر معارف قرآن، شیوه تفسیر قرآن به قرآن در سیره تفسیری معصومان(ع) مورد مطالعه قرار گرفته است.  پیامبر به کنش تفسیر آیات قرآن به صورت متقابل اشاره داشت. در سخنان اهل بیت(ع) نیز برای تفسیر قرآن به قرآن چهار اصل مهم شناخته شده است که عبارتند از: جامعیت و مرجعیت قرآن، بهره گیری دانش های جنبی قرآن، شناخت ظاهر و باطن قرآن و نگرش سیست...

در میان عالمان امامی مذهب کسانی بوده‌اند که به طبرسی شهرت داشته‌اند. برخی از محققان بر این نظرند که واژ? طبرسی را باید به فتح طاء و سکون باء خواند، زیرا این واژه نسبت به طَبرِس را إفاده می‌کند که معرب تفرش، شهری بین کاشان و اصفهان است و نباید آن را منسوب به طبرستان دانست، چراکه منسوب به طبرستان، طبری و یا طبرستانی است. در مقابل محققان دیگری براساس منابع جغرافیایی و تاریخی و قواعد ساخت واژه نشان د...

به نوشته طبری و بنابر تحقیقات تاریخی، مهرنرسی وزیر اعظم بهرام پنجم(439 ـ 421م.) در ولایت اردشیرخره، بناهای زیادی ساخت. او ضمن ساخت بناهای عام‌المنفعه، چهار آتشکده در چهارروستا از منطقه دشت بارین از ولایت اردشیرخُره بنا نهاد. مقال? حاضر مکان‌یابی دقیق آتشکده‌های یادشده براساس آگاهی‌های موجود در منابع تاریخی، مطالعه مسیرهای ارتباطی بین شهر بیشاپور و اردشیرخُره بنابر تحقیقات میدانی و باستان شناسی و ...

در جستجوی علل ناکامی روشنفکر ایرانی در حوزه ی اندیشه و سیاست مقاله ی حاضر با مروری اجمالی بر آراء احسان طبری و جلال آل احمد، تلاش دارد، تأثیر نگاه صوری و فرمالیستی به سیاست و سیطره ی فرمالیسم سیاسی بر اندیشه ی این دو روشنفکر مطرح ایران معاصر را نشان دهد و در بازبینی نقادانه به ایضاح این موضوع بپردازد که چگونه درک سطحی و صوری آنان از سیاست و اولویت قرار گرفتن اهداف سیاسی، تفکر آنان بیش از پیش از...

مقالة حاضر تلاشی است در جهت نقد و تحلیل کتاب زنان پرده‌نشین و نخبگان جوشن‏پوش نوشته فاطمه مرنیسی. نویسندة کتاب با تکیه بر دو منبع تاریخی؛ تاریخ طبری و سیرة ابن هشام تحلیل‏های خود را ارائه کرده است. محدودیت منابع مورد استفاده نویسنده و عدم اتقان علمی آنها، همچنین عدم رعایت شاخصه‏های پژوهش در تحلیل و نقد مطالب، کتاب حاضر را از جهات بی‏شماری قابل تأمل ساخته است. اما لغزش نویسنده در چند جا نمود بی...

فرش ذهنی باف کلاردشت معروف ترین فرش دست باف شمال ایران است که در آن نشانه های بارزی از فرهنگ مردم منطقه مشاهده می شود. در مورد شکل گیری این فرش چهار نظریه وجود دارد. بر طبق نظریه ی اول فرش کلاردشت همان قالی طبری است که در روایات قرون سوم و چهارم هجریقمری از آن یاد شده است و تغییرات ایجاد شده درفرش کلاردشت در طول تاریخ اندک می باشد. نظریهی دوم - به جهت وجود اشتراکاتی در میان شاخص های ظاهری فرش ک...

یکی از بسترهای اختلافمیان فریقین، روایات تفسیری است. این روایات در فهم قرآن و احکام کارایی دارد ونوع تعامل مسلمانان با این روایات، در شکل‌گیری باورهای ایشان و استخراج احکامشرعی، تأثیر بسزایی دارد. این میان تعامل اهل‌سنت با روایات اهل‌بیت اهمیتیدوچندان دارد؛ چراکه سخن اهل‌بیت، نزد شیعه بس مهم است؛ به گونه‌ای که هیچ‌ برخوردمغرضانه‌ای با سخنان ایشان را برنمی‌تابند و از سویی، اهل‌سنت نیز جایگاه وال...

دراین مقاله بعد از ترجمه ای تفسیرگونه به نثر و نظم از نگارنده، سابقه و سیر آیهء کریمه بسم الله الرحمن الرحیم در نزول آمده و اشاراتی دهگانه به عقائد محدثان و مفسران رفته است. سپس شرح و تفسیر با. و إسم و الله و معانی آنهادرکتابها و تفاسیر ادبی وکلامی شیعی و سنی، چون جامع البیان طبری و التبیان شیخ طوسی، و مجمع البیان طبرسی والکشاف زمخشری، والجامع لاحکام القرآن قرطبی و انوارالتنزیل قاضی بیضاوی و ال...

ونزبرو در کتاب بحث انگیز مطالعات قرآنی، با نامعتبر خواندن اسناد روایات در تاریخ گذاری متون کهن شیوه ادبی را به جای آن ارائه کرد. او این شیوه را برای تاریخ گذاری متون کهن تفسیری پیش از طبری از جمله تفسیر کلبی ابن عباس به کار برد. بر همین اساس وی این تفسیر را متعلق به حدود سال 200 هجری می داند. پس از او ریپین بر اساس تحلیل ادبی این تفسیر را اواخر قرن سوم تاریخ گذاری کرد. در این جستار به معرفی، بر...