چکیده: مسأله جبر و اختیار و نقش انسان در افعال خویش و ارتباط آن با اراده خدای متعال از مهمترین مسائل فکری بشر بوده است. این مسأله از نخستین مسائل کلامی طرح شده در تاریخ عقاید مسلمین به شمار می رود و متفکران مسلمان- هر یک براساس مبانی خویش- راه حلی برای آن ارائه داده اند. از نخستین راه حل ها، نظریه جبر محض از یک سو، و نظریه تفویض مطلق از سوی دیگر بود. پس از طرح این عقاید متضاد، به جهت لوازم غیر...

چکیده از جمله موضوعات مهم مطرح شده در قرآن کریم، اخبار غیبی است که در آن به پیشگوئی وقایع و حوادث آینده پرداخته شده است. با توجّه به اینکه افعال الهی هدفمند است و بیان این اخبار در قرآن کریم از جمله افعال الهی به شمار می­رود، روشن است که این پیشگوئی­ها نیز دارای اهداف خاص و بلند مرتبه­ای است. در این مقاله با بیان ویژگی­های بارز پیشگوئی­های تاریخی قرآن کریم، ذکر نمونه­ها و مصادیق آن و سپس با برر...

ابن‌تیمیه را می‌توان پدر فکری سلفیه دانست؛ به همین دلیل دیدگاه‌های وی، از جمله درباره چیستی انسان و مسئله خلافت الهی او، اهمیت دارد. او با استناد به قرآن و روایات، انسان را متشکل از روح و جسم می‌داند که بخش اصلی وجودش روح او است که موجودی قائم بنفسه، حادث و مخلوق است. ابن‌تیمیه که در معرفت‌شناسی، ظاهر‌گرا و در هستی‌شناختی، حس‌گرا است، به شدت بر فلاسفه، منطقیان و عرفا و مبانی آنان می‌تازد و نگاه...

در این نوشتار علم مطلق از منظری واقع‌گرایانه به‌عنوان علم قضیه‌ای مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. مهمترین مشکل در این‌باره تعارض میان علم مطلق و اختیار است. این تعارض هم در مورد اختیار خداوند مطرح می‌شود و هم اختیار بشر. اما اختیار عموماً به دو معنای متفاوت به‌کار می‌رود؛ یکی اختیار به‌معنای «قدرت بر فعل و ترک» و دیگری به‌معنای «قدرت بر تصمیم». هر چند اختیار خداوند را باید به‌معنای دوم گرفت ولی...

چینش اسماء و صفات الهی در پایان آیات با توجه به قاعده سیاق با محتوای آیه و آیات قبل و بعد ، دارای ارتباط و تناسب بوده و ناظر به مفهوم آیات هم جوار می باشد . این موضوع همواره مورد توجه و بحث علمای تفسیر بوده و در جای جای مباحث تفسیری و آیات دارای اسماء و صفات الهی به آن پرداخته شده است . در فصل دوم به معانی اسماء و صفات الهی در لغت و اصطلاح پرداخته شده و با توجه به کتب لغت و روایات و قرآن معان...

دیدگاه‏های امام علی‏علیه السلام در باب فلسفه تاریخ، تفسیر روشنی از مفاهیم قرآنی است. در سخنان آن امام، فلسفه تاریخ، با رویکردی کاملاً آگاهانه و هدف‏مند مورد توجه واقع شده است. آغاز و انجام تاریخ مهم‏ترین بخش این تأملات است. ایشان، کلّ تاریخ را در سه بخش؛ یعنی آفرینش و برگزیدن آدم (آغاز تاریخ)، بعثت پیامبران (مرحله دوم تاریخ) و ظهور منجی مصلح (انجام تاریخ) توصیف می‏کنند. بر اساس سخنان آن حضرت، عوا...

نظریه ولایت فقیه مهم‏ترین دستاورد اندیشه سیاسی مکتب شیعه است که در عصر غیبت، فقها درباره آن نظریه پردازی کرده‏اند. آیة اللّه‏ سیدعبدالحسین ‏لاری در ضمن حاشیه‏ای بر مکاسب شیخ انصاری، رساله «ولایة الفقیه» را نگاشته و در آن به بحث درباره ولایت فقیه پرداخته است. سید لاری معتقد است فقیه علاوه بر ولایت و قدرت تصرف عمومی، دارای مناصب متعددی است که همه آنها، ریشه در مناصب ائمه علیهم ‏السلام دارند. مهم‏...

در پژوهش حاضر به معرفی و بررسی برهان اختفای الهی و ارائه تقریرات متفاوت از آن و به همراه ضعفهایی که در مقدمات این برهان به چشم می خورد؛ و بیان دیدگاه اندیشمندان مسلمان و مسیحی که به بیان هر دو جنبه ی آشکار و پنهان بودن خداوند توجه دارند،می پردازیم.در این پژوهش به بیان کلیات، بررسی معنای غیبت واختفای الهی از دیدگاه اندیشمندان مسیحی، معنای تجلی و آشکارگی خداوند از دیدگاه اندیشمندان مسلمان درباره ...

«اراده» یکی از صفات الهی است که به مقتضای آیات و روایات، دایره شمول آن، تمام مجموعه هستی را در بر می گیرد و آنچه که در هستی روی دهد، متعلق اراده خداوند است. درباب معناشناسی و تحلیل چیستی و چگونگی اراده الهی، تبیین های گوناگونی توسط اندیشمندان و صاحب نظران ارایه شده است. در اندیشه ملاصدرا، اراده الهی، علم او به نظام اتم به شمار می آید. صدرا، اراده را برای خدا هم در مقام ذات و هم در مقام فعل اثبا...