کرانه‌های خلیج فارس از آغازین سال‌های دورۀ ساسانی شاهد حضور فرمانروایان مقتدر آن سلسله و اقدامات عمرانی ایشان بوده است. پادشاهان ساسانی، با پی ریختن شهرها و توسعه بخشیدن مراکز جمعیتی در کرانه‌های خلیج فارس، از یک سو حاکمیت خویش را بر آن مناطق تثبیت کردند و از سوی دیگر سنگری دفاعی در برابر دست­اندازی مهاجمان فراهم ‌آوردند. علاوه بر گزارش‌هایی که در متون تاریخی قبل از اسلام و قرون اولیۀ اسلامی من...

در پی وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال ١٩٧٩ منافع حیاتی طولانی‌مدت آمریکا در منطقه خاورمیانه با چالشی جدی مواجه گردید. از همین زمان پروژه‌ی ایران هراسی در محورهای گوناگون نظامی، سیاسی، اقتصادی و به‌خصوص تبلیغاتی و رسانه‌ای در دستور کار کشورهای غربی و آمریکا قرار گرفت که در نهایت منجر به ایجاد واهمه از جمهوری اسلامی ایران در میان کشورهای همسایه‌ حاشیه خلیج فارس گردید. یکی از مهم‌ترین و پرنفوذترین...

یکی از بایدها و الزامات سیاست خارجی ایالات‌ متحده‌ آمریکا که به‌عنوان هسته اصلی سیاست‌های این کشور در نظام بین‌الملل است و باعث پیچیدگی و بی‌نظمی در حوزه امنیت بین‌الملل گردیده، حضور این کشور در خلیج فارس می‌باشد. امنیت خلیج فارس موضوعی چندلایه و پیچیده است که حدود پنج قرن، بازیگران بین‌المللی را در منطقه‌ای که با انواع چالش‌ها دست به گریبان بوده، درگیر کرده است. در دهه‌های اخیر، آمریکا عمده‌تر...

منطقه خلیج فارس از 8 کشور کرانه‎ای و یک گستره آبی به وسعت تقریبی 240000کیلومتر تشکیل شده است. میزان دست یابی کشورهای ساحلی به آب‎های خلیج فارس البته در میان کشورهای کرانه‎ای یکسان نیست و این مسأله باعث بروز مشکلاتی گردیده که پیامدهای زیست محیطی خطرناکی در پی داشته است. خلیج فارس که در گذشته به دریای پارس مشهور بوده، دارای شرایط خاص زیست محیطی و طبیعی است و با دریاها و گستره‌های آبی دیگر تفاوت‎ه...

موقعیت راهبردی، بازار صدور کالا و تجهیزات نظامی و وجود ذخایر عظیم نفت و گاز مهم‌ترین دلایل اهمیت ژئوپلتیکی خلیج فارس به شمار می‌روند. خلیج فارس همچنین نقطه پیوند سه قاره اروپا، آسیا و افریقا محسوب می‌شود و نزدیک به 65 درصد از ذخایر نفتی جهان در این منطقه واقع است. نیاز روزافزون کشورهای صنعتی به انرژی و به‌ویژه نفت، این منطقه را همچنان کانون توجهات قدرت‌های بزرگ قرار داده است. اتحادیه اروپا یکی ...

کتاب جهان‌نمای کاتب چلبی، یکی از اسنادی است که به نام خلیج فارس و محدودۀ جغرافیای آن اشاره کرده است و در زمان جنگ ایران و عراق برای اثبات تعلق خلیج فارس به ایران، به سازمان ملل متحد عرضه شده بود. این مقاله، به معرفی دانشمند و جغرافیدان ترک معروف به «کاتب چلبی» و اثر معروفش «جهان‌نما» با موضوع جغرافیا، می‌پردازد.

در تقسیمات اداری مناطق ایران باستان، ایالت فارس بعنوان یکی از ایالت های پس کرانه ای خلیج فارس از سرزمین های تاثیرگذار و نقش آفرین در تحولات سیاسی، اقتصادی و تجاری ایران بوده است. قرار داشتن در موقعیت استراتژیک و ارتباط بخش های داخلی با خلیج فارس مهمترین نقش این ایالت می باشد، که نقش بسیار مهمی در تامین امنیت این نواحی محسوب می گردد. امنیت، مهمترین نقش را در رونق تجارت سواحل خلیج فارس داشت.گسترش...

امپراتوری روسیه از حدود نیمه دوم قرن ۱۹م/۱۳هـ. ق و به خصوص ربع پایانی این قرن کوشید تا با تسلط نسبی بر شاه و دربار ایران، راه ورود و حضور خود را در خلیج فارس هموار نماید و آرزوهای دور و دراز خود را که همانا تسلط بر خلیج فارس بود، تحقق بخشد. در این راستا، امپراتوری مذکور به طور موقت به موفقیت های قابل ملاحظه ای دست یافت. این اقدامات روس ها در شـرایطی رخ می داد که امپـراتوری عثمانی نیـز در همین ب...

بیش از سه سال است که بیداری اسلامی منطقه بسیار وسیعی از جهان عرب را در برگرفته است. این میان، منطقۀ خلیج فارس به دلیل ساختار سیاسی متصلب و غیر دمکراتیک و وجود شکاف های عمیق اقتصادی و اجتماعی بستر مساعدی برای بیداری اسلامی بوده است؛ اما موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک این منطقه برای جهان غرب و همسویی نظام حاکم در این کشورها با غرب، سبب گردیده غربیان موج بیداری اسلامی را مدیریت و مانع سرایت آن به ...

مرزهای دریایی از مباحث مهم در جغرافیای سیاسی می­باشد. هر کشور ساحلی به علت ارتباط مرز دریایی با کشورهای مجاور، جهت اعمال حاکمیت بر قلمرو دریایی و تحدید حدود خود با دیگران تلاش می­کند. ایران اولین بار در سال 1313 با تصویب قانون مرزهای دریایی نسبت به اعمال حاکمیت بر قلمروهای دریایی خود در خلیج فارس اقدام کرد. با وجود کرانه ساحلی زیاد ایران در خلیج فارس، ابعاد حاکمیتی مرزهای دریایی ایران با کشورها...