شیخ شهاب الدین سهروردی، بنیان­گذار فلسفه اشراق، نوآوری­هایی ریشه­ای در فلسفۀ اسلامی دارد از جمله در بحث­ از انواع انگاره ها (مفاهیم). در این بحث ضمن نقد نگاه مشائی، انگاره­ها را به دو بخش حقیقی و اعتباری تقسیم می کند و وجود را  در دسته دوم قرار می دهد. دیدگاه فرگه در تقسیم انگاره ها به مرتبه یک و مرتبه دو و نظر او در باره انگاره وجود شباهت­های قابل توجهی به نظر سهروردی دارد. با این حال، تفاوت ه...

تشیع دوازده امامی ادوار متعددی را پشت سر گذاشته است. ادوار اولیه تاریخ امامیه طبیعتاً بیشتر با گسترش ظاهری آن و نیز با امر مهم تدوین جوامع حدیثی گره خورده است. به تدریج، با تثبیت چارچوب فکری، این آیین خود را مواجه با معارف مختلف، نظیر گرایش های مختلف فقهی، کلامی، فلسفی و عرفانی دید. دو نحوه کلی در این مواجهه متصوّر است: یکی طرد و تفکیک و دوم جمع و تطبیق. ابن ابی جمهور احسایی از آن دسته علمای شیعی...

بحث جعل از جمله مسائلی است که در دوران پیش از اسلام مطرح نبوده است و ریشه های آن را می توان در دوران شیخ الرئیس یافت، هر چند ایشان نیز به طور روشن به آن نپرداخته است. گروهی معتقدند که ریشه های این بحث را در عبارات شیخ اشراق به عنوان اولین کسی که به طور مبهم و غیر مشخص به این بحث پرداخته است می توان یافت. البته شایان ذکر است که نخستین کسی که به طور متقن و روشن به این بحث پرداخته، میرداماد است و ...

جمهور حکما، علم را ماهیتی می دانند که دارای وجود است و آن ماهیت بنا بر نظر برخی، از مقوله انفعال و یا اضافه است و بنا بر نظر مشهور حُکما، از مقوله کیف نفسانی است. تحولی که ملاصدرا در مسأله علم پدید آورد، آن است که علم ماهیتی نیست که دارای وجود است، بلکه وجودی است که از آن، مفهوم انتزاع می شود. انسان بر اساس حرکت جوهری، دائماً در تکامل وجودی است و از مرتبه ای به مرتبه دیگر منتقل می شود تا جایی که ...

از جمله مباحثی که در طول تاریخ، ذهن بشر را به خود مشغول کرده است، بحث اختیار می باشد؛ به همین سبب از دیر باز تاکنون، بیشتر دانشمندان از هر دین و مذهب و جایگاهی که برخوردار بودند، درباره ی این بحث با روش های متفاوتی دیدگاهای مختلفی را بیان کرده اند؛ عقیده و دیدگاهای آن ها باعث شده که یا طرف جبر را گرفته اند و اختیار را برای انسان نادیده گرفته اند و یا مباحث آن ها به تفویض ختم شده است که در این ص...

رساله حاضر، به بررسی سه نظریه فاعلیت بالعنایه، بالرضا و بالتجلی که به ترتیب از سوی حکمای مشاء، اشراق و حکمت متعالیه در مورد فاعلیت حق تعالی مطرح شده و همچنین دیدگاه متکلمان خواهد پرداخت. از دیدگاه مشاء، با توجه به این که علم حق تعالی به ماسوا به صور مرتسمه یا معقوله در ذات و منشأ صدور موجودات است، فاعلیت حق تعالی فاعلیت بالعنایه خواهد بود. اما حکمت اشراق و حکمت متعالیه، فاعلیت بالعنایه را مورد...

چکیده: ارسطو و ابن سینا و سهروردی از بزرگترین فیلسوفان جهان محسوب می شوند که هر کدام نظام فلسفی خاصی را پایه ریزی کرده اند و هر یک نقش بسزائی در طول تاریخ تفکر فلسفی ایفا کرده اند. مفهوم جوهر ازجمله بنیادی ترین مفاهیم درفلسفه ارسطو، محسوب می شود تا جایی که ارسطو موضوع فـلسفه اولی را شـناخت مـوجود بـه مـاهو موجود و عوارض آن می داند و در ادامه به صراحت بیان می کند که موجود به ماهو موجود، همان...

«حکمت سیاسی» یک مفهوم ایرانی و اسلامی است که با فلسفه سیاسی و اندیشه سیاسی تفاوت دارد، اگر چه گاهی مترادف با فلسفه سیاسی نیز به کار رفته است. هدف این مقاله تبیین حکمت سیاسی در ایران باستان است و از سه طریق این هدف را دنبال کرده است. ابتدا به بیان معنای حکمت و حکمت سیاسی می پردازد، سپس به اجمال نشان می دهد که ایران باستان منشأ اصلی حکمت و حکمت سیاسی بوده است، و در پایان به برخی اصول حکمت سیاسی د...

مقالة پیش رو به بررسی ساختار داستان های شیخ اشراق براساس الگوی ویلادیمیر پراپ می پردازد. برای نیل به این هدف، ابتدا شاخصه های الگوی پراپ از کتاب وی اخذ و سپس با بررسی داستان های فارسی شیخ اشراق، تلاش شد تا سازه های مشترک میان آنها مشخص شود. چنین به نظر می رسد که غیبت، حرکت، راهنما، هدف، انجام کار دشوار، و وصال، مهم ترین سازه های مشترک داستان های شیخ اشراق باشد.

هدف ما در این پژوهش که با عنوان عوالم هستی از دید سهروردی و ابن عربی است همانا تبیین یک موضوع واحد از دو دیدگاه متفاوت یکی فلسفه و دیگری عرفان است و مورد بررسی قرار می گیرد می باشد. و پس از بررسی دقیق تشابه و تطبیق عوالم چهارگانه ابن عربی به تحلیل و مقایسه بین نظرات هر دو اندیشمند و وجوه اشتراک و افتراق آنها پرداخته شده است و در نهایت به این نتیجه که ابن عربی به تأسی و تأثر از سهروردی در مورد ع...