این جستار ، بر بنیاد دیدگاه های فروید به طرح دیدگاهی ادبی ـ روانکاوانه می پردازد؛ اساس این دیدگاه، بر یافتن پاسخِ این پرسش استوار است که آیا می توان به وسیله ی نقد روانکاوانه ی داستان سیاوش، پیوندی در میانه ی رخدادهای این داستان با تغییر احکام فرامنیِ قوم ایرانی، یافت؟ با چنین رویکردی است که یک دیدگاهی نوین ادبی ـ روان کاوانه، هم راستا با پرسش فوق مطرح می گردد: سیاوش، قربانی گذارِ فرامنِ قوم ایرانی...

مغولان در فاصله ی قرون هفتم و هشتم هجری (سیزدهم و چهاردهم میلادی) یکی ازبزرگ ترین امپراطوری های جهان آن روز را ایجاد کردند. داشتن زندگی ایلی و خانه به دوشی در محیطی سخت و خشن، عدم داشتن ارتباط گسترده باملل همسایه و سطح پایین فرهنگ و تمدن به نسبت دیگر اقوام ساکن استپ، اهمیت ایجاد یکی از امپراطوری های بزرگ تاریخ جهان توسط این مردمان را دو چندان می کند. در این بین ترکان به علت قرابت نژادی با مغولا...

روزگار صفویان از نگاه جامعه­شناسی و انسان­شناسی شایسته توجه فراوان است. دوره­ای که در آن بنیان­های اجتماعی، مذهبی، تاریخی و جغرافیایی این مرز و بوم دستخوش دگرگونی­های فراوان گردید. پژوهش حاضر، به بررسی یکی از مهم‌ترین سفرنامه­های دوره صفوی یعنی سفرنامه دلاواله پرداخته تا ضمن بیان گزارشی ملموس از وضعیت اجتماعی ایران عصر صفوی به تحلیل مردم­نگاری ایرانیان آن روزگار نیز بپردازد. هدف مقاله پاسخ به ا...

یکی از قدیم‌ترین انواع ادبی دنیا داستان است. داستان گرچه در دورۀ اخیر و چند قرن پیش با دُن کیشوت سروانتس پا به عرصۀ ظهور نهاد، امّا در بین ملل متمدّن گذشته، از جمله ایران سابقۀ کهنی دارد. وجود داستان‌های گوناگون در فرهنگ ایرانیان نشان از زندگی این نوع ادبی در این سرزمین است؛ هرچند داستان جدید با آنچه ما در ادبیّات قدیم خود داریم، بسی تفاوت دارد؛ امّا می‌توان برای نشان دادن این تفاوت از اصطلاح قصّه بر...

با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، بنیان‌گذاران نظام جدید عرصه‌ی فرهنگ را مورد توجه ویژه قرار دادند؛ زیرا فرهنگ به عنوان عرصه قدرت نمادین، باید به گونه‌ای بازسازی می‌شد که شرایط جدید را منعکس کند. نیروهای انقلابی اسلام‌گرا با توجه به فضای ایدئولوژیک حاکم، تفسیر جدیدی از اسلام را مبنای استقرار وضعیت فرهنگی جدید قرار دادند که محتوای آن را نوعی فرهنگ والا با درون‌مایه‌ی دینی در جهت ضدیت با عناصر...

آسیاب به عنوان یکی از نمودهای تمدن ایرانی، جلوه ای از دانش بومی ایرانیان در راستای سازگاری با اقلیم خشک و کم­آب ایران است. این پژوهش، به بررسی بسترمند و زمینه مند فرهنگ آسیابانی در یکی از روستاهای منطقة جنوبی سبزوار می­پردازد و با اتخاذ رویکردی مردم نگارانه، با رویکرد نظری بوم شناسی فرهنگی، از خلال بررسی این پدیده، به­دنبال واکاوی مناسبات طبیعت و فرهنگ است. نتایج نشان می دهد شکل گیری فناوری و س...

با آشکار شدن نشانه های ضعف دولت ساسانی و حملات نامنظم اعراب سرحدی به مرزهای ایران و مشاهده ی عدم توانایی دولت ساسانی برای مقابله با آنها، اعراب مرزنشین تصمیم به جلب حمایت خلیفه ی مسلمین از خود، برای حملات گسترده تر به خاک ایران را گرفتند، با به خلافت رسیدن عمر جریان این فتوح به اوج خود رسید و اعراب به تدریج موفق به فتح نواحی مختلف ایران گردیدند، و بعد از آن در دوران خلفای بنی امیه و بنی عباس شا...

فعالیّت و جایگاه علمی موالی «ایرانی نژاد» از جمله موضوعاتی است که نویسندگان فراوانی در مورد آن به نوشتن پرداخته اند. ایران یکی از کشورهایی بود که به دست مسلمانان افتاد. و تحت تاثیر این فتوحات ایرانیان زیادی در دو دوره اموی و عباسی از راه ولاء به فرهنگ عربی وارد شدند و توانستند به علت های گوناگون از لحاظ علمی از ملل فاتح پیشی بگیرند. موالی ایرانی با توجه به تمدن، پیشینه فرهنگی و علمی خود توانستند...

وستایی به معنی ستایش و پرستیدن است. ایرانیان باستان تا پیش از قرن yaz ایزد از ریشهسوم میلادی (آغازحکومت ساسانیان) چند خ دانگر بوده اند که این مسئله در ارمنستان تا پیشاز شیوع مسیحی ت مشاهده شده است و می توان تشابهاتی بین این ایزدان و پرستش آنها دراین دو سرزمین همیشه دوست و همسایه یافت . در این مقاله، نگارنده به بررسی سه ایزد ازایزدان ایران باستان یعنی اهورامزدا، مهر ، آناهیتا و همچنین سه ایزد مت...

میرزا یوسف خان اعتصامی مشهور به اعتصام الملک از نویسندگان و مترجمان نامور ایرانی عهد قاجار است. وی تمامی حیات ادبی خود را وقف ترجمه و توسعۀ دانش های ادبی نموده است. ترجمه های اعتصامی از ادبیات مغرب و ادبیات عربی باعث آشنایی ایرانیان با بخشی از ادبیات اروپا و عرب معاصر شد. «قلائد الأدب فی شرح أطواق الذهب» در شرح «أطواق الذهب» جارالله زمخشری که بارها در مصر تجدید چاپ شده و مورد توجه ادیبان و فاضل...