هدف از انجام این پژوهش، بررسی توزیع جغرافیایی برخی از متغیرهای زبان بلوچی، شامل متغیرهای واجی، ساختواژی، واژگانی و نحوی زبان بلوچی در بخش های میانکنگی و شهرکی-ناروئی شهرستان زابل و تهیه ی اطلس زبانی این منطقه است. با تهیه ی نقشه های زبانی، می توان تنوعات گویشی مناطق مورد بررسی را مشاهده کرده و اطلاعات گویشی را در اختیار مخاطب قرار داد. این پژوهش، به بررسی و مقایسه ی 117 صورت زبان بلوچی در 14 رو...

ادبیات فارسی سرزمین هند و پاکستان محصول تفکر و احساسات مردمان فارسی زبان آسیای میانه، ایران، افغانستان و خلق های بومی شبه قارۀ هند است. در تشکیل این ادبیات سهم مردم تاجیک بسیار نظررس است. به دلیل شرایط به وجودآمده در قرن های ۱۶-۱۷ میلادی، بسیاری از شاعران و نویسندگان آسیای میانه به هندوستان مهاجرت کردند که در بین آن ها نمایندگان حصار شادمان نیز کم نبوده اند. در این مقاله تعدادی از این شاعران حص...

فارسی نو بازمانده فارسی دری، فارسی دری بازمانده فارسی میانه زرتشتی است و از جهت آوایی و واژگانی و صرف و نحو شباهت بسیاری به آن دارد. در واقع می توانیم انعکاس این زبان را درزبان فارسی نو مشاهده کنیم. اهمیت فارسی میانه زرتشتی در تنوع زیاد آثار باقی مانده است؛ از دیرباز متون پهلوی همواره به عنوان منابع بسیار مهم و ارزنده برجای مانده ایرانی مورد توجه زبانشناسان و تاریخ نویسان و محققان در زمینه ادبی...

موضوع این رساله بررسی ریشه شناسانه 200 واژه فارسی برگرفته از متن کردی داستان شیخ فرخ و خاتون استی است و معادل آنها در گویش های بلوچی، کردی، لری و لاری که تا حد امکان به بررسی واژه های گویشی معادل نیز پرداخته شده است بدین ترتیب حدود 1000 واژهء (تکراری) بررسی شده است . در این واژه نامه از ریشه های ایرانی باستان که با علامت * مشخص شده است (که به معنی فرضی بودن واژه است)، هندی باستان، سانسکریت ، او...

واج /l/ یکی از واج‌های زبان فارسی است که دارای چند منشأ متفاوت است. منشأ واج /l/ در شماری از واژه‌های زبان فارسی نیز مشخص نیست.این مقاله بر آن است تا با بررسی سیر تحوّل واج /l/ و واجهایی بپردازد که در زبان فارسی منجر به شکل‌گیری واج /l/ شده‌اند. در این خصوص سیر تحوّل واج /l/ در دیگر زبانهای خواهر ایرانی نیز بررسی شده است، چرا که این زبانها به نحوی در زبان فارسی تأثیر گذاشته‌اند. در این مورد، تح...

گویش ابوزیدآبادی1 یکی از گویش‌های ناحیۀ مرکزی ایران است. این گویش در بخش کویرات به مرکزیت شهر ابوزیدآباد رایج است. این شهر در سی‌کیلومتری جنوب شرقی کاشان واقع شده است. ابوزیدآبادی از نظر دستوری، نسبت به فارسی ویژگی‌هایی دارد که آن را از زبان فارسی کنونی متمایز می‌کند. در این مقاله، نویسنده می‌کوشد برخی از ویژگی‌های آوایی و دستوری این گویش را توصیف و تحلیل کند. کاربرد تقریباً چهارده مصوت کوتاه و ...

پژوهش در جغرافیای تاریخی ایران و کوشش در بازشناسی شهرها و نقاط جغرافیایی که در طول هزاران سال پیوسته تغییر نام داده و پاره از آنها سرانجام از بین رفته اند‘ همواره یکی از مشکلات بسیار بزرگ این راه تقریباً نارفته است. عواملی که این مشکلات را شدت بخشیده و گاه حل آنها را تا حد غیر ممکن بالا می برند‘ بسیارند و بی تردید امکان بررسی همه آنها در این مقاله میسر نیست. یکی از آن عوامل که موضوع این تحقیق اس...

اسواران، از لایه‌های پایین نجبای زمیندار در عصرساسانی بودند که در اثر اصلاحات نظامی و اداری خسرو اول(530-579.م)، برای تضعیف اشراف بزرگ به  صاحب منصبان نظامی و لایه‌های اجتماعی قدرتمندی در ساختار ارتشتاری عهد ساسانی اعتلا یافتند. این گروه از برکشیدگان خسرو در ساختار نظامی بودند که از دیوان دولت مواجب می‌گرفتند، رشد این دسته از نظامیان که منصب ومقامشان ناشی از وابستگی به اشرافیت کهن قبایلی نبود ب...

اندرزنامه ها مهمترین بخش ادبیات پهلوی هستند که به کلمات قصار، لطیفه ها و مجموعه ای از سفارشها و نصایح گفته می شوند. برخی از این اندرزهای پهلوی به صورت پرسش و پاسخ است ، مانند اندرزیادگار بزرگمهر، که اندرزنامه ای است به زبان فارسی میانه منسوب به بزرگمهر وزیر دانای انوشیروان. این متن شامل اندرزهای اخلاقی و دینی است و شرح برخی اصول و قواعد آیینی زردشت نیز در آن آمده است. به دلیل آنکه اندرزهای ایرا...

در طول عمر زبان فارسی، از «فارسی باستان» گرفته تا «فارسی دری»، تبدیل حروف به یکدیگر بارها رخ داده است. یکی از این تغییرات تکاملی، تبدیل حرف «ت» به «ذ» و سپس به «د» است. به این «ذال» که مخصوص واژه‏های فارسی است، اصطلاحاً «ذال معجمه» یا «ذال فارسی» گفته می‏شود. برای تلفظ ذال و دال این قاعده‏ وجود داشته که اگر ماقبل آن ساکن و غیر حرف «علّه» (واو، الف، ی) باشد، «دال» و در غیر این‌صورت «ذال» تلفظ می‏ش...