سبک نحوه و نوع بیان است، وحدت منبعث از تکرار عوامل یا مختصاتی است که در آثار کسی هست، و این مختصات هم مسأله زبان است هم مسأله فکر و هم گزینش خاصی از واژه ها، تعابیر و عبارات که توجه خواننده را به خود جلب می کند. در این مقاله غزلی از حافظ و غزلی از خواجو کرمانی، دو شاعر هم عصر که دارای وزن، قافیه و ردیف همسانی هستند برگزیده شده است. قصد داریم به بررسی مختصات عمده سبکی دو غزل در سطوح ادبی، زبانی ...

ملکوت از واژگانی است که فهم صحیح و عمیق آن نقشی چشمگیر در تقویت نگرش توحیدی و عرفانی دارد. به سبب همین نقش محوری است که این کلمه در ادبیات غنی پارسی، به ویژه أشعار حافظ نیز بازتاب داشته است. ملکوت مفهومی تشکیکی است که معنای ساده و قابل درک آن برای همه، همان مالکیت مطلق خدای متعال و استناد همه اشیاء به اراده الهی و وصف خالقیت اوست؛ اما معنای عمیق و أعلای آن باطن عالم خلقت و عین ربط بودن همه اشیا...

یکی از مسائلی که در شیوه­شناسی شعر حافظ مورد بررسی است، گسستگی محور عمودی خیال و به زعم برخی حافظ­پژوهان نبودن توالی مفهومی میان بیت­های برخی از غزل­ها است، که از این رو حافظ از زمینه­سازان سبک هندی به شمار آمده است. در این جستار ما کوشیده­ایم تا با عنایت به جان­مایۀ شعر حافظ؛ یعنی عشق و بر پایۀ تداعی­ها و گسترش معنایی برخاسته از آن، که باعث آشفتگی و گسستگی ظاهری در پیوند بیت­ها می­شود، کانونی ...

شمس‌الدین محمد حافظ‌شیرازی ازجمله معدود شاعران ایرانی است‌که با فراتربردن خود به‌مثابة حلقه‌ای از حلقه‌های جبر اجتماعیِ قرن هشتم ﻫ.ق.، بر فراز جریان‌ها‌‌ی اجتماعی زمان ایستاد. حافظ با خروج از نظم به‌بندکشانندة قرن هشت‌ به نقد ساختار اجتماعی در حوزة ساختار شعر پرداخته است. نخست، نظریة زیبایی‌شناسی انتقادی را که یکی از دستاوردهای مکتب فرانکفورت آلمان در قرن بیستم م. است مختصر و کوتاه معرفی کرده‌ای...

گزینش هر واژه یا تعبیر شاعر نه تنها در بیت، بلکه در طول شعر نیز مؤثر است. اگر به انتخاب واژه یا تعبیری توجه کنیم که به‌عنوان «ردیف» در پایان هر بیت تکرار می‌شود به اهمیّت انتخاب شاعر و لزوم تناسب همه‌جانبة ردیف با کلیّت شعر بیشتر پی می‌بریم. با توجه به اهمیت گزینش ردیف، بر اساس نظریه‌های فرمالیسم و ساختگرایی به بررسی نقش و کارکرد ردیف در غزلیات حافظ پرداخته‌ایم. بر این مبنی، کارکرد، ارزش و نقش رد...

موضوع این پژوهش ادبی مقایسه سبک شناختی غزلیات خواجوی کرمانی با حافظ است. سبک نحوه و نوع بیان است ، وحدت منبعث از تکرار عوامل یا مختصاتی است که در آثار کسی هست ، و این مختصات هم مساله زبان است هم مساله فکر و هم گزینش خاصی از واژه ها و تعابیر و عبارات ، که توجه خواننده را به خود جلب می کند . در این پژوهش پانزده غزل از دو شاعر هم عصر را که دارای وزن و قافیه و ردیف همسانی هستند برگزیده و پس از تحوی...

یکی از دستاوردهای ارزشمند میراث صوفیه در مقام مقایسه با فقه ، فلسفه و کلام ، تعریف و تلقی خاصی از رابطه ی انسان با خداست که آن را ازرابطه ی انسان و خدا در نظام فقهی ، فلسفی و کلامی متمایز می سازد و به رابطه ی عاشق و معشوق تبدیل می شود و صمیمی ترین و ناب ترین گفتگوها در قالب رابطه من و تویی بازتاب می یابد. اما در این میان ، پاره ای از عارفان و شاعران کلاسیک، برخلاف گفتمان غالب صوفیانه که رابطه ی...

درست است که تعریف و چیستی حقیقی عشق امکان پذیر نیست و شرح و بیان آن در غایت دشواری است، و در واقع، عشق چشیدنی است نه گفتنی، و جام عشق نوشیدنی است و نه نوشتنی، در عین حال، پهلوانان نبرد عقل و عشق و عارفان دلباخته و در دیگ دریای عشق سوخته، از توصیف و تبیین عشق لب ندوخته و تشنگان وادی دیوانگی را بی نصیب نگذاشته اند، و در جای جای شعرهایشان از آثار و علایم و نتایج و لوازم عشق سخن گفته اند و گوشه ای ...

رهی معیری از شعرا و ترانه سرایان معروف معاصر است که با مطالعۀ غزلهای سعدی، حافظ، مولوی و عراقی خود را از چشمۀ فیاض شعر پیشینیان سیراب کرد و یکی از غزل سرایان مشهور معاصر ایران شناخته شد. روانی، انسجام و خیال انگیزی سخن او آن گونه است که شعر او به سبک سخن سعدی نزدیک می شود؛ از این رو در این پژوهش کوشش شده است عناصر موسیقایی غزلیات این دو شاعر با توجه به موسیقی بیرونی، کناری، درونی و معنوی با ارا...

رهی معیری از شعرا و ترانه سرایان معروف معاصر است که با مطالعۀ غزلهای سعدی، حافظ، مولوی و عراقی خود را از چشمۀ فیاض شعر پیشینیان سیراب کرد و یکی از غزل سرایان مشهور معاصر ایران شناخته شد. روانی، انسجام و خیال انگیزی سخن او آن گونه است که شعر او به سبک سخن سعدی نزدیک می شود؛ از این رو در این پژوهش کوشش شده است عناصر موسیقایی غزلیات این دو شاعر با توجه به موسیقی بیرونی، کناری، درونی و معنوی با ارا...