تبیین نقش اسباب نزول در تفسیر قرآن و تعیین حوزه های کاربرد آن در فهم معانی آیات است. یکی از دانشهای مورد نیاز مفسّر، علم اسباب نزول است. آشنایی با موقعیّت زمانی، مکانی، فردی و اجتماعی نزول آیه ای یا بخشی از آیات، این امکان را به مفسّر می دهد تا حقایق و معارف وحی را در زمینه های پیشینی و مقارن با آن مورد بررسی، تحلیل و نتیجه گیری قرار دهد. از سوی دیگر، اسباب نزول در فهم مقاصد و اسلوب تعابیر قرآن کر...

در یک ­روایت تفسیری ابوحمزه ثمالی، نسخ آیه صلح، ­با آیه سی وپنج سوره محمد(ص) آمده که نسخ­دراینجا،به معنی تخصیص(تخصیص حکم عامِ صلح با ردصلحِ نامعقول) است. در روایت دیگر، نسخ آیه سیزدهم سوره زمر، با آیه دوم از سوره فتح بیان شده است که هر آیه برموضوع خاصی دلالت می کند- آیه اول، تأکید بر عبادت خالصانه پیامبر(ص)دارد وآیه دوم سوره فتح، ذنب متوهم در دید مشرکان وغفرانِ متوجه همین ذنب خیالی  را اراده کرده_...

استوارترین تفسیر از قرآن کریم تفسیری است که در کلام و بیان داناترین مفسران و عالمان به قرآن یعنی پیامبر اکرم | و اهل بیت طاهرش ^ جاری شده و تجلی یافته است. آموزه های تفسیری این، آگاه ترین مفسران، در قالب روایات و احادیث تفسیری به دست ما رسیده، که مشتمل بر روایاتی که شأنی از شئون آیه (قرائت، شأن نزول، تبیین و تفسیر آیه، بیان مصداق و ...) را تبیین کرده و مربوط به کل آیه یا جمله و واژه ای از آن بو...

ظرافت­های بلاغی در آیات قرآن کریم، از جمله جنبه­های اعجاز این کتاب جاودانه دارد، که از دیر باز مورد توجه دانشمندان علوم قرآنی بوده است. یکی از مباحث بلاغی قرآن کریم، سبک شناسی است که در ضمن آن با بهره گیری از دستاوردهای علم بلاغت به بررسی جلوه­های سبکی موجود در قرآن کریم می­پردازد. پژوهشِ پیش رو با روش توصیفی – تحلیلی و بر اساس معیارهای سبک­شناسی، به بررسی زیبایی­های ادبی سوره نازعات در چهار سطح...

با توجه به تکرار سوره حمد در نمازهای یومیه (اعم از نمازهای واجب و مستحب)، شناخت جایگاه آن برای نیایشگران مسلمان از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله با توجه به این که ثقل اصغر بیانگر راز و رمز قسمت‏های باطنی قرآن است، با امعان نظر به روایات، در آغاز به وجه تسمیه و راز و رمز اسامی و القاب این سوره توجه شده است؛ شامل امّ الکتاب، فاتحة الکتاب، شفاء، اساس القرآن، الصلوة، الکافیه، الوافیه، سؤال...

یکی از رویکردهای های موجود در مطالعات قرآنی و تبیین بلاغت قرآن، مبحث نظم و تناسب می باشد. که یکی از جلوه های اعجاز قرآن کریم نیز محسوب می شود. هدف این پژوهش بررسی تأثیر نظم در ایجاد انسجام و تناسب معنایی سوره نمل است. در این پژوهش عوامل موثر نظم همراه با تناسب درونی بین آیات سوره نمل بررسی و ارتباط ساختار بلاغی با محتوا و اهداف سوره مورد بررسی قرار می گیرد. در پایان، تحلیل ساختار روایی، وجوه ...

سوره انسان یا دهر، سوره 76 قرآن کریم به لحاظ ترتیب در مصحف شریف، بر محوریت انسان، اخلاص، ایثار و عاقبت کارش در قیامت نازل گردیده است. از جمله آیات این سوره، معرفی «ابرار» است که طبق صحیح ترین روایات موجود در فریقین، در شأن حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) ـ به دلیل وفای به نذر خویش در گرفتن سه روز روزه و ایثار افطار خویش در همان سه روز به مسکین و یتیم و اسیر ـ نازل گردیده است. اما برخی یا مدنی بودن ...

دانش مکی و مدنی آیات قرآن وظیفه تاریخ گذاری واحدهای نزول قرآن را عهده دار است. از زیرشاخه های این دانش، بحث و بررسی پیرامون شناخت آیات مکی داخل در سوره های مدنی و آیات مدنی داخل در سوره های مکی است که درعلوم قرآنی از آن به آیات مستثنا یاد می گردد. از جمله آیاتی که مفسران قرآن درباره مکی یا مدنی بودن آن اختلاف نظر دارند، آخرین آیه سوره مزمل است. از آنجا که این سوره در شمار سوره های مکی است که در...

چگونگی چینش آیات در کنار یکدیگر از دیرباز مورد توجّه دانشمندان اسلامی در اعصار مختلف ‏بوده است. دانشمندانِ نخستین از «نظم» و «مناسبت» میان آیات سخن می گفتند و دانشمندان سدة ‏حاضر از «سوره به منزلة یک کلیت واحد» و «وحدت موضوعی سوره ها». در این مقاله ضمن ‏مروری سریع بر این تلاش ها، به نظریات جدید در حوزة زبان شناسی در زمینة تحلیل متن اشاره ‏شده و ضمن بیان مبانیِ نظری آنها، سعی در یافتن الگویی برای ت...