علم معانی یکی از شاخه‌های اصلی علوم بلاغی است که می‌کوشد با معرفی ظرفیت‌های زبانی، پیوندی ماندگار بین آثار ادبی و مخاطبان آن برقرار کند. از این رو بررسی چگونگی پیوند آثار ادبی و خالقان آن با ذوق مخاطبان دوره‌های گوناگون، موضوع اصلی این علم است. از آن‌جایی که شیوه‌های شعری و ذوق مخاطبان، دگرگونی‌های بسیار می‌پذیرد، بایسته است مباحث علم معانی نیز متحول شود. این مقاله کوشیده است در قالب نمونه‌های ...

پژوهش حاضر با عنوان «ارتباط حصر و قصر و تشبیه مضمر تفضیلی در دیوان حافظ»، به منظور بررسی و دریافت چگونگی ارتباط این دو مقوله ی مهم از علم معانی و بیان در دیوان حافظ انجام گرفته است. منابع اصلی تحقیق، کتاب های مهم و برجسته در زمینه بلاغت و به طور اخص معانی و بیان است. علاوه بر این کتب، به دلیل اینکه این پژوهش، درباره ی چگونگی ارتباط یک مبحث از علم معانی با مبحثی از علم بیان در دیوان حافظ است، ا...

این پژوهش گامی در جهت بازبینی، نقد و تبیین جایگاه حصرو قصر به عنوان یکی از فصول مهم فنّ معانی و از ابزارهای بلاغی کارآمد در تحلیل متون است. این مبحث که مربوط به سطوح درونی کلام و لایه‌های پنهان اندیشة گوینده است، از نخستین کتابهای معانی تا دورة معاصر مورد توجّه اهل بلاغت بوده و بخشی مفصّل و مجزّا را به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر این ابزار بلاغی، مورد استفادة متنوع و مکرّر شعرا، نویسندگان و عرف...

«تخلخل» و «تکاثف» دو اصطلاح در علم طبیعیات هستند که در معانی متعدّدی به‌کار رفته­اند. در این مقاله معانی مختلف این دو اصطلاح، اعم از حقیقی، غیرحقیقی، و مجازی، و تفاوت آن‌ها با نموّ و ذبول، سمن و هزال، ورم و نیز زیادت و نقصان مصنوعی بیان شده و به شرح انواع مختلف آن‌ها از قبیل: طبیعی و قسری، ذاتی و عرضی، جسمانی و روحانی پرداخته شده است. سپس با بیان دلایل فلاسفۀ مشاء و ارائۀ آزمایش­های تجربی در اثبا...

علوم و شیوه های بلاغی که شامل علم معانی نیز می شود، در شکل دهی زبان عرفانی بسیار موثر بوده است. عرفا توانسته اند به وسیله قواعد و اصول علم معانی شامل نقش جملات، معانی و اغراض ثانوی جملات خبری، انشایی، عاطفی، پرسشی و امری، تجارب عرفانی بیان ناپذیر و تعالیم صوفیانه خود را به مخاطبین انتقال دهند. کتاب انسان کامل از لحاظ نوع نثر جزء نثرهای خطابی صوفیانه است، از این رو شیوه های بلاغی دانش معانی در آ...

نشانه‌شناسی، علم مطالعۀ نظام‌های نشانه‌ای (زبان، رمزگان، و...)، فرایندهای تأویلی و ابزاری پژوهشی برای فهم حقیقت پنهان در پس علائم، رموز و نشانه‌ها و نمادهای فرهنگی است. در عرصۀ پژوهش‌های سیاسی، این علم به بررسی ماهیت ارجاعی گزاره‎های سیاسی و نسبت این گزاره‌ها با حقیقت می‌پردازد. به بیان دیگر، یک نشانه‌شناس سیاسی با تمرکز بر کارکرد نشانه‌ها، به بحث در مورد تولید معنا و چگونگی معنادار شدن زیست‌جه...