مک اینتایر، فیلسوف معاصر اسکاتلندی، در فصل پانزدهم کتاب عدالت چه کسی؟ کدام عقلانیت؟(1988 ) نظریه ای درباره عقلانیت ارائه می دهد که مطابق آن سنت ها نه تنها تهدیدی برای عقلانیت نیستند بلکه عقلانیت اساساً وابسته به سنت است. وی در آن جا از یک سو استدلال هایی بر علیهنسبی گرایی و منظرگرایی مطرح می کند و از سوی دیگر روی خوشی به عق لگرایی مرسوم نشاننمی دهد. چنین موضعی او را در حالتی برزخی قرار م یدهد. ح...

سید مرتضی از عالمان به نام امامیه در قرن پنجم در زمره دانشمندانی است که جنبه ی عقلانیت در آثار آنان بسیار قوی بوده و همین قوت عقلانیت، نقش بسزایی در مخالفت جدی وی با خرافات داشته که آن هم ریشه در جهل و نادانی بشر دارد. باورهایی از قبیل اعتقاد به فال بد یا طیره و نیز شوم بودن برخی موجودات. عقلانیت نزد سید مرتضی تا بدان حد از اهمیت است که وی افرادی که از سر تقلید و بدون تعقل معتقد به حق بوده و مب...

نظریه عقلانیت و معنویت تلاش دارد با پیوند میان معنویت و عقلانیت، رنج‏های بشری را چاره کرده، آرامش برای انسان هدیه آورد؛ هدفی که دین را- به جهت ناتوانی از شناخت رنج‏های اصلی بشر و راه علاج آنها در دنیای معاصر- از تأمین آن ناتوان دیده، معنویت را در عصر حاضر جایگزین مناسب آن می‏داند. این رویکرد به عنوان یک نظریه طبعاً باید از چارچوب و ساختار صحیح برخوردار باشد و تأکید زیاد نظریه‎پرداز بر عقلانیت که...

مصرف مثل دیگر رفتارهای انسان می تواند عقلانی یا غیرعقلانی باشد؛ ولی نظریه های کنونی در حوزه تحلیل عقلانیت مصرف کننده فاقد معیاری میان ذهنی(مشترک بین همه افراد) برای تفکیک رفتارهای عقلانی و غیرعقلانی مصرف هستند. در این پژوهش کوشش شده است تا با استفاده از روش های ترکیبی کیفی و کمّی، یک معیار میان ذهنی برای سنجش عقلانیت مصرف شناسایی و تدوین شود. در فاز اول پژوهش مصاحبه های عمیق با یازده نفر از خبرگ...

امروزه برخی از کشورهای خاورمیانه، که زیر لوای دین اسلام در حال رشد و توسعه اند، به علت ضعف اعتدال و عقلانیت در عملکردشان به پدیده افراطی گری در سنت، فرهنگ، و دین دچار شده اند. از این میان افراط گرایی دینی، بیش تر از هر چیز، نتیجه پدیدآمدن گروه هایی متصف به خروج از اعتدال و عقلانیت است که باعث شکل گیری تنش در سطح منطقه و خلق صورتی غیرواقعی از اسلام و جوامع اسلامی شده است. در این مقاله برآن ایم ت...

چکیده گستره موضوع عقلانیت باعث شده است تا دیدگاههای مختلفی از آن ارائه شود و هر یک از عالمان در حوزه های مختلف دانش بشری وجهی از وجوه گوناگون آنرا مورد توجه قرار دهند ، به طوری که در هر عصری یکی از جنبه های مختلف آن بر همه بینش ها غالب می شود. عقلانیت ابزاری به عنوان یکی از نگرش های غالب قرن بیستم که حاصل نظام سرمایه داری است باعث شده است تا متفکران زیادی از جمله فیلسوفان مکتب فرانکفورت به ...

هیچ یک از فیلسوفان علم به اندازه فایرابند مسئله «عقلانیت نظریه های علمی» را مورد کنکاش قرار نداده است. از این رو آرای فایرابند در این حوزه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این رساله در وهله اول سعی دارد نشان دهد که فایرابند به چه مسائل و نکاتی درباره نگرش های موجود عقلانیت تفطن یافته است؟ به عبارت دیگر برداشت فایرابند از عقلانیت چیست و نقد های او بر آن کدامند؟ در مرحله بعد این نقدها دارای چه پیام...

استفاده از مجاورت و ترکیب تصاویر، به منظور ایجاد مفاهیم جدید در عکاسی که در مقاطع زمانی خاص، تأثیرات شگرفی بر جامعه­ی زمان خود نهاد، فتومونتاژ نام دارد. فتومونتاژ و عکس­های ترکیبی حاصل نگاه و اندیشه­ی خلاقانه­ی سازنده­ی اثر برای ارائه­ی تصویری است که از دو یا چند جزء برای رسیدن به یک کل ساخته شده است. این پژوهش، ابتدا، شرحی از چگونگی ابداع این تکنیک ارائه می­دهد و سپس، با تکیه بر نمونه­های تصوی...

در حوزه مطالعات فلسفه دین، پرسش از عقلانیت باورهای دینی و معیارهای آن اهمیت ویژه ای دارد. براساس برخی از رویکردهای افراطی، مانند عقل گرایی حداکثری و ایمان گرایی افراطی، پذیرش باورهای دینی از حوزه داوری و سنجش عقلانی بیرون است. ناکارآمدی این دو رویکرد در تبیین عقلانیت باورهای دینی سبب شده است تا معیارهای دیگری برای ترسیم عقلانیت این باورها از سوی اندیشمندان دینی مطرح شود. براساس برخی از نظریات د...