از دیرباز نویسندگان و شاعران جهان اسلام به‌دلیل محتوای غنی و ارزش‌های متعالی اخلاقی قرآن کریم، از آن تأثیر پذیرفته‌اند. این اثرپذیری در کار شاعران گاهی مشهود بوده است؛ مانند اقتباس و درج؛ گاهی با تصویر و صورخیال همراه بوده است؛ مانند تلمیح و استعاره و رمز و سایر شگردهای تصویرآفرینی. تأثیرپذیری شاعران از قرآن کریم به دو عامل مهم بستگی داشته است: اول، میزان انس با کلام قدسی و تدبر در معانی ژرف و ...

شیخ اشراق، شهاب الدین سهروردی، با تکیه بر میراث کهن ایران باستان و حکمای یونان و تاملات ویژه در آیات قرآن، حکمت اشراقی خویش را بر بنیان نور، استوار کرد. در اندیشه ی این حکیم، حکمت، منحصر در حکمت بحثی نیست؛ بلکه حکمت بحثی مقدمه ای برای حکمتی بالاتر و شریفتر به نام حکمت ذوقی است و بدین طریق، حکمت ذوقی را که در سیر تحول فلسفه، تا حدی رو به فراموشی رفته بود بار دیگر احیاء نمود. او در حکمت خود نوآور...

 منظومة جمشید و خورشید سلمان ساوجی اثری رمزی و تمثیلی است که تمام اجزای آن از ساختاری واحد و منسجم برخوردار است. این اثر علاوه بر نشان دادن قدرت سلمان ساوجی در     داستان­سرایی و پیوستن مطالب متعدد، نشانة آشنایی سلمان ساوجی با میراث غنی ادبی، فرهنگی و عرفانی بازمانده از ادوار پیشین است. بخشی از این میراث متعلق به اندیشه­های گنوسی و مانوی و نیز حکمت هرمسی است. هدف از انجام این مقاله نشان دادن رد...

چکیده اساس این پایان نامه استخراج جملات حکمت آمیز (شبیه به حکمت) از آثار میخائیل نعیمه است. حکمت این توانایی را دارد که به هدایت و راهنمایی انسان در راه رسیدن به زندگی بهتر و ایده آل بپردازد و در حقیقت نوعی اخلاق آموزی است. از آن جا که میخائیل نعیمه در دوره ای از زندگی اش به دور از مردم و آشفتگی زندگی شهر، به عزلت پناه برد، با این حال از مسائل زندگی مردم و مشکلات آن ها غافل نگشت و ارتباط خود...

«عشق و محبّت الهی در اخلاق اسلامی با تأکید بر آرای ابن سینا و احمد غزالی» عنوان پژوهشی است که شامل مقدّمه و 13 فصل به شرح ذیل تدوین شده است: در فصل اوّل، درباره ی ماهیّت عشق و محبّت سخن به میان آورده ایم و سپس از منظر بزرگان حکمت و فلسفه و عرفان، معنای لغوی و اصطلاحی آن را مورد بررسی قرار داده ایم. در فصل دوّم، به پیشینه و سیر تاریخی موضوع «عشق و محبّت» توجه نشان داده ایم و جایگاه عشق و محبّت را در م...

عشق حالتی است که در همه انسان ها وجود دارد و در برهه ای از عمر هر فرد به اوج خود می رسد. این پدیده همگانی در مورد پیشوایان الهی وضع ویژه ای دارد، چرا که عدّه ای آنان را در عرصه عشق ورزی، الگوی خود قرار می دهند و عدّه ای آنان را به انتقاد می گیرند. در این مقاله معنا و اقسام عشق از دیدگاه نحله های مختلف و از منظر وحی بررسی می شود و سپس در مکتب و سیره پیشوایان مورد مطالعه قرار می گیرد. در مکتب پیشوا...

محبت و عشق از عناصر کلیدی و زیربنایی در عرصه­های معرفتی، اخلاقی و عرفانی است. از این رو پژوهش دربارهٴ آن در همهٴ ساحت­های یادشده، می تواند بخشی اصلی از مباحث زیربنایی یا روبنایی شمرده شود. جایگاه محبت در عرصهٴ اخلاق و رابطهٴ عمیق و تنگاتنگ آن با بخش های مختلف اخلاق و عرفان عملی، باعث می شود پیوندی ناگسستنی میان اخلاق و عرفان از یک سو، و اخلاق و محبت و عشق از دیگر سو، پدید آید. عمق این درهم تنی...

شیخ نجم الدین رازی (573 – 654 هـ) در کنار آثار عدیده ای که درباره مسائل عرفانی دارد، رساله ای نیز به نام «عشق و عقل» یا «معیار الصدق فی مصداق العشق» دارد که در آن به پرسش های یکی از دوستانش پاسخ داده است. این پرسش های سه گانه عبارتند از: 1 - آیا عشق و عقل آنگاه که به کمالِ خود می رسند، تضادی با هم دارند یا نه؟ 2 - چرا آنجا که عقل بیش تر و شریف تر است، عشق نیز ثابت تر و ظریف تر است (با عنایت به...