ایقاع، میزان موسیقیِ موزون است؛ چنان‌که عروض میزان کلام منظوم است. ایقاع مانند عروض، دارای اوزانی است که آن­ها را در اصطلاح موسیقی قدیم ایران، ادوار یا ادوار ایقاعی گویند. ادوار ایقاعی از ارکان و ارکان نیز از نقره یا ضربه تشکیل شده‌ که این ضربات معادل حرف در شعر است. زمان‌های میان نقرات، تعیین‌کنندة وزن ایقاعی هستند. در این پژوهش علم ایقاع و عروض و کلیة نقاط مشترک و نیز تفاوت­هایی که آن‌ها در تق...

واژۀ «دور» در عروض قدیم به کار رفته، اما دربارة اوزان دوری بحث نشده است. در عروض جدید، اصطلاح «اوزان دوری» به گروهی از اوزان متناوب­الارکان اطلاق می­شود که قرارگرفتن هجای کشیده به جای هجای بلند در انتهای نیم­مصراع، خللی در وزن آن ایجاد نمی­کند و شاعر مجاز است در نیم­مصراع این اوزان، همانند پایان مصراع، از هجای کشیده به جای هجای بلند استفاده کند. تعریف وزن دوری، شرایط و ویژگی­های آن همواره محل ا...

ابن سینا، نظام فلسفی خویش را بر اصل تمایز وجود و ماهیت مبتنی ساخته است، اما، برخی دیگر از فلاسفه و متفکرین در جهان اسلام شدیدا این سخن ابن سینا را مورد انتقاد قرار داده اند. از گذشته عقیده بسیاری از صاحب نظران بر این بوده، و هنوز هم عقیده بسیاری بر این است، که، گروهی از این منتقدان، از جمله سهروردی و ابن رشد، در فهم منظور ابن سینا از این تمایز دچار اشتباه شده اند. اما آیا واقعا این گونه است؟ پا...

آنچه در این رساله فراهم آمده است کتابشناسی توصیفی- انتقادی آثاری است که در زمینه ی «عروض» و «قافیه» از ابتدای تدوین قواعد و اصول این علوم تا به امروز تألیف و نگارش یافته است که البتّه تهیّه و تدوین آن، با توجّه به ضرورت و اهمّیّت تألیف کتابشناسی ها در امر پژوهش و تحقیق و نیز با توجّه به فقدان مرجع و مأخذی که شامل کتابشناسی آثار نگارش یافته در عروض و قافیه باشد، بایسته و ضروری می نمود. رساله ی حاضر ...

رساله حاضر ترجمه و تعلیق دو رساله از رسائل ملاصدرا است که همراه با متن آروده ام. از آنجا که متن تاکنون چاپ جدید نشده و اصل رساله ای که اینجانب در دست داشتم به چاپ سنگی از کتاب رسائل فلسفی صدرالمتالهین بود لذا اصل متن را هم در رساله آورده ام.

از باورهای مهم همۀ موحدان به ویژه مسلمانان، اعتقاد به وجود کامل مطلق و لایتناهی است. اذکار «سبحان الله»، «الحمدلله»، «یا سبوح یا قدوس» و ... بر کامل مطلق بودن ذات حق دلالت دارند. فلاسفه الاهی به ویژه فلاسفه اسلامی در پی اثبات عقلی و برهانی این باور اساسی بوده­اند که نتیجۀ تلاش­های آنان، ارائه و اقامۀ چندین برهان عقلی و فلسفی در این باب است. آنچه این مقاله بدان پرداخته است، از یک­سو نقد و بررسی ...

این رساله از 5 فصل و یک چکیده تشکیل شده است که به طور اجمالی و فشرده به معرفی هر یک از فصل و چکیده مطالب می پردازیم. فصل اول (پیرامون واژه ها) در این فصل 14 عنوان مورد بحث واقع شده از جمله واژه هائی همچون اصالت، اعتبار، وجود، ماهیت و تفاسیر مفهومی آن دو مورد بررسی واقع شده است. فصل دوم: (تفاسیر سه گانه از اعتباری بودن ماهیت) این فصل از 3 موضوع تشکیل شده: الف: تاریخچه کوتاه از مبحث اصالت و اعتبا...

مسئلة اصالت وجود و اصالت ماهیت در ابتدا ممکن است به صورت دو مسئلة مقابل هم جلوه نمایند ولی درواقع دو نظام با مجموعه ای از اصول در تقابل با یک دیگر قرار گرفته اند که در صف مقدم آن دو، اصالت وجود و اصالت ماهیت قرار دارند. برای مثال، توجه به دلیل مبتنی بر حرکت اشتدادی نشان می دهد که ملاصدرا نظام مبتنی بر اصول اصالت ماهیت، نفی حرکت اشتدادی در ماهیت، و تلقی خاص مشائیان از حرکت در کیف را مورد نقد قرا...