مولانا یکی از درخشان‌ترین چهره‌هایی‌ست که همه‌ی پژوهش‌گران عرفان ایرانی، به اثرپذیری او از سنایی، اشاره کرده‌اند. با توجه به این که هیچ شخصیتی، به اندازه‌ی شمس تبریزی در زندگی روحی و روانی مولانا نقش نداشته، روشن‌شدن پیوندهای معنوی میان شمس و سنایی، به مطالعات شمس‌شناسی و مولاناشناسی، یاری می‌رساند. پرسش اصلی نویسنده در این گفتار، این است که حکیم سنایی چه اثری بر اندیشه‌های شمس داشته و نظر شمس ...

غزل یکی از قالبهای روان شعر فارسی است وکمتر شاعری را می توان در تاریخ ادبیات یافت که غزل نسروده باشد قالب غزل  بعد از استقلال و جدا شدن از پیکره قصیده و تحول شگرفی که در قرن ششم توسط  شاعران این دوره در آن ایجاد شد، در طریق تکامل خود سه شیوه و مسیر مبرز  داشته ١ _ شیو: غزل سنایی غزنوی به توسط غزلیات عرفانی و شورانگیز مولوی به کمال رسیده است . ٢ .طرز غزل  انوری که مبشر غزلیات دلنشین و زیبای سعدی...

اندیشیدن به نحوۀ خلقت انسان و جهان از سؤال­های بنیادین ذهن بشـری است. انسان­ها از ایام قدیم تا به امروز همیشه به فکر پیدا کردن جوابی قانع کننده برای این سؤال بوده­اند. در فلسفۀ یونانی و به تأسی از آن در فلسفۀ ایرانی، سعی شده که با تمایز بین وجود و ماهیت به این سؤال جواب داده شود. در فلسفۀ مشاء، اشراق و ملاصدرا به تبیین وجود و ماهیت پرداخته شده و هر کدام دیدگاه­های خاص خودشان را در این مورد ارائ...

سیرالعبادِ سناییِ غزنوی و مصیبت‌نامه‌ی عطّار نیشابوری از مهم‌ترین سفرنامه‌های روحانی است. این دو اثر اشتراکات و اختلافاتی با یکدیگر دارند. اختلافاتِ آن دو از طرفی ناشی از جنبه‌های سه‌گانه‌ی زندگی و اندیشه‌ی سنایی و تأثیرپذیریِ او از شعرِ غیرعرفانی است. در حقیقت سنایی، شاعرِ شعرِ تحقیق است و سیرالعبادِ او نیز صبغه‌ای کاملاً عرفانی ندارد. از طرف دیگر سنایی، آغازگرِ راه است، بنابراین پر واضح است که گذشتِ زمان...

بررسی اشعار دوره‌های گوناگون، از جنبه­های مختلف مرتبط با معنا، می‌تواند ارزش‌هایی بارز و سودمند داشته باشد و ما را با کارکردهای محتوایی ادبیات آشنا کند. یکی از این جنبه­ها، بررسی کاربرد اسامی خاص در شعر است. اَعلام و اسامی خاص، شامل جزئیاتی متنوّع و متعدّد؛ مانند اسامی اشخاص، مکان‌ها، حیوانات و پرندگان، گیاهان، اشیاء و سایر پدیده‌ها، از گذشته تا کنون، حضوری مؤثّر و تعیین­کننده در ادبیات ملل؛ از جمل...

زهد، مفهومی است که توانسته در حوزه ها و شرایط فرهنگی و اجتماعی مختلف، با پدید آوردن رویکردهای گوناگون، بخش ویژه ای از اندیشه بشر را به نمایش بگذارد. بررسی بسیاری از ادیان و مکاتب نشان می دهد که شناخت دنیا و آسیب های دنیاگرایی و تبیین ضرورت پرهیز از آن از کهن ترین روزگاران، از نیازهای عصری انسان بوده است. اسلام، در ادام? گرایشهای ادیان ابراهیمی، توانسته است منظومه ای درخشان از دنیاگریزی حقیقی ...

سنایی نخستین شاعری است که شعرهایی سروده¬است که جز در قلمرو عرفان معنای دیگری ندارد؛ یعنی هدف و قصد گویندة آن¬ها تصوّف است و به¬ویژه جهان¬بینی تصوّف را در آثار خود شکل¬بخشیده¬است. هیچ اندیشه¬ای از اندیشه¬های مرکزی عالم تصوّف وجود¬ندارد که رگه¬هایی از آن در شعر سنایی – به¬خصوص در حدیقه – انعکاس¬نیافته¬باشد و از این حیث، حدیقة سنایی را که نقطة شروع مثنوی¬های تعلیمی– عرفانی فارسی است، دایره المعارف تص...

حکیم سنایی، یکی از بزرگ ترین سرایندگان شعر اجتماعی و انتقادی در ادبیات فارسی است. وی با زبانی استوار به نقد جامعه پرداخته است؛ از این رو، آثارش آیینه ی تمام شئون و واقعیت های جامعه ی روزگارش است. آشکار است که مسائل اجتماعی تأثیری بسزا در شکل گیری آثار ادبی دارند؛ از سویی نیز، آثار ادبی بر جامعه تأثیر گذارند؛ بنابراین در این پژوهش مسایل اجتماعی از قبیل اوضاع سیاسی، دینی، فرهنگی و اقشار جامعه با...

سنایی را برخی، ازمخالفان زنان قلمداد نموده اند،در حالی که این عارف بزرگ بر اساس مبانی عرفانی در مراتب معنوی تفاوتی بین زن و مرد قائل نبوده  است . در عرفان اسلامی همواره زنان منبع محبت بوده به بالاترین مقام های عرفانی رسیده اند.در آثار سنایی نیز دو نوع گفته دربارة زنان مشاهده می شود،یکی با دیدگاهی مثبت که سیر و سلوک و حکمت را به آنان نسبت می دهد و دیگری با دیدگاهی منفی،که جنس زن موردنظر نبوده. چ...

چکیده ناهمخوان نمایی یا پارادوکس نه تنها یک صنعت بدیعی یا تصویر شعری که اصطلاح و مفهومی منطقی، فلسفی، و جهان شناختی است و در آثار ادبی و بلاغی گذشته به سبب یکسان انگاری با برخی آرایه های ادبی، از جمله با استعاره، توجه چندانی به آن نشده است. شاعران فارسی زبان، به ویژه در ادبیات عرفانی و شعر جدید، غنی ترین جلوه های انگاره های ناهمخوان را به کار گرفته اند و زبان شعر آن ها در پرتو تعبیرهای متناقض ن...