زبان فارسی در طول حیات خود فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشته است. یکی از آنها رویارویی با زبان عربی است. استفادة نویسندگان از این زبان در آثار فارسی، به سبب گسترش نفوذ آن، نوعی برجستگی ادبی به شمار می‌آمد و حتی برخی شاعران به تازی‌سرایی می‌بالیدند. خاقانی شروانی ازجملة این شاعران است. او به دو زبان فارسی و تازی شعر سروده است و چنان‌که خود بیان می‌کند دیوانی به زبان تازی داشته است. برخلاف ...

آسمان و اجرام وابسته به آن مانند ماه، خورشید و ستارگان از دیرباز جلوه‌های گوناگون و تعیین کننده معنایی و تصویری در شعر کهن و معاصر فارسی و عربی داشته‌اند. بررسی این جلوه‌ها نقش مهمی در ورود به دنیای ذهنی شاعران و شناختن اندیشه‌ها و عواطف آنان دارد؛ ضمن اینکه، خواننده را با شگردها و ظرایف بلاغی به کار گرفته شده توسط هر شاعر بیش‌تر آشنا می‌سازد. بر این اساس و با توجه به همین اهمیت، پژوهش حاضر بر ...

انسان به تناسب محیطی که در آن زندگی می‌کند و بر اساس فرهنگی که بر آن جامعه حاکم است صاحب بینشی متفاوت و افکاری متنوع است. نگاه انسان به «زن» در جوامع متعدد، دیدی متفاوت است؛ گاهی این بینش، سلیم و عادلانه و گاهی سقیم و سلطه جویانه بوده است. خاقانی در جایگاه شاعری فرهیخته و اندیشمند همانند هم‌عصر خویش، سنایی، نگاهی منفی و گاهی توأم با تحقیر و استهزا به این عنصر لطیف هستی دارد. او در جای جای دیوا...

تحوّلات و دگرگونی خراسان در قرن ششم هجری، آذربایجان را به سبب جریان شعر و ادب فارسی، رونقی دیگر داد و زمینه را برای ظهور شاعران توانا مهیّا ساخت. ظهور همین شاعران با نگاهی نو و تازه خود زمینه‌ساز طرزی تازه شد. این تفاوت‌های عمده، در بهره‌گیری و نگاه آنان به اسطوره و حماسه نیز نمود دارد. خاقانی شروانی نیز یکی از همان شاعران توانای سبک آذربایجانی (= ارّانی) است که تصویرهای اساطیری شاخصۀ اصلی شعر اوس...

خاقانی شروانی از سرآمدان عرصۀ قصیده‌سرایی در شعر فارسی می‌باشد و بخشی از اشعار وی به زبان عربی است که همچون اشعار فارسی وی دشواری‌های خاص خود را دارد. همین امر عامل کم‌توجهی محققان به این بخش از اشعار وی شده است. برای تبیین و فهم این بخش از اشعار خاقانی می‌توان از اشعار فارسی وی بهره گرفت. پژوهش حاضر با هدف بررسی اشتراکات اشعار عربی و فارسی خاقانی در پی پاسخ دادن به این پرسش است که اشعار عربی خ...

یکی از موضوعات دلپذیر و موثری که از آغاز شعر دری تا امروز توجه ادب شناسان و شعر دوستان را جلب کرده است، مرثیه سرایی در شعر فارسی است. این نوع شعر نظر به ارتباطی که با افکار و احساسات شخصی شاعر دارد، از قدیمی ترین دوران شعر فارسی در دیوان شاعران موجود است. خاقانی شروانی یکی از شاعرانی است که در غالب موضوعات رایج روزگار خود طبع آزمایی کرده و مهارت و استادی خود را در انواع سخن به ثبوت رسانده است. ...

خاقانی شروانی از شاعران بزرگ و صاحب سبک ادب یارسی است که در قرن ششم هجری می زیسته است. وی دارای چنان ذوق شاعرانه و قدرت بیانی بود که کمتر شاعر و ادیب بزرگی را در حوزه ی ادب پارسی می شناسیم که از قرن ششم به بعد در برابر سحرکاری ها و توانمندی های هنری او دچار حیرت نشده باشد و از او تاثیری نپذیرفته باشد. بی گفته روشن است که دریافت ظرافت ها و ترفندهای زیبایی شناختی آثار او به تأمل ویژه و آشنایی با ...

شعرفارغ از توصیف و تصویر، سخنی عادی است. زیبایی و تاثیرگذاری اشعار، مرهون تصاویر و توصیفاتی است که از تخیل شاعران نشات می گیرد. درمیان تصویرسازی های متفاوت، توصیف صبح، یکی ازمضامین وتصاویرمشترک درمیان شعرای فارسی زبان است. فردوسی و خاقانی شروانی نیزدرشمارآن گروه ازشاعرانند که به این امر، توجه بسیار داشته اند. لذا محقق برآن شد تا پژوهشی دراین خصوص انجام دهد. نگارنده با توجه به وسعت و گستردگی شاه...

آسمان، شب و پدیده هایش از دیرباز نوع بشر را به شگفتی وامیداشته و این انگیزه را در او ایجاد می کرده که پی به اسرار آن و ستارگانش ببرد.در رساله ی حاضر به بررسی توصیف شب، پدیده ها و جلوه هایش در شعر دو شاعر قرن ششم، خاقانی شروانی و نظامی گنجوی، از لحاظ صور خیال موجود در آن پرداخته ایم که با توجه به اهمیت تشبیه و استعاره در این مقوله، این دو عنصر خیال انگیز شاعرانه بیشتر از موارد دیگر مورد بررسی قر...

خاقانی ، شاعری است بلند پرواز با قریحه ی معنا ساز لفظ پرداز که در استخدام معانی و مضامین دلپذیر ذوق انگیز و ردیف های دشوار و گزینش الفاظ فصیح پر طمطراق و با الهام گرفتن از قرآن کریم و احاطه بر علوم رایج زمان در میان سخنوران ادب پارسی پایگاهی بس ارجمند دارد. تحقیق و تدقیق در آثار خاقانی نشان می دهد که وی با علوم و زبان عربی آشنایی کامل داشته است . با بررسی آثار خاقانی در می یابیم که او از ابتد...