از آنجا که شاعران و هنرمندان در اعصار گوناگون و در ادبیات ملل مختلف از پدیده های طبیعی به عنوان یکی از عناصر مهم در بیان اهداف و اغراض خود در اشعار خود بهره بسیاری برده اند، لذا شب نیز به عنوان یکی از برجسته ترین این پدیده های طبیعی در اشعار آن ها جلوه خاصی داشته است و نمودهای فراوانی را به خود اختصاص داده است. اما اغلب این نمودها در دوران های پیش از دوره معاصر در تبیین و توصیف موقعیت‏ها و شرای...

دوره افشاریه از جهت ادبی دارای اهمّیّت است. وجود اسامی شاعران سرشناس در تذکره ها و آثار به جا مانده از آنان و شکل گیری نهضت بازگشت، نشان از حیات شعر و ادب در این عصر دارد. در این پژوهش شعر شاعران مطرح این دوره به روش کتابخانه ای- اسنادی ازجهت ویژگی های ادبی با روش تحلیل محتوای کیفی و کمی بررسی شد.نتایج بررسی ها نشان می دهد شاعران این عصر مبنای سخن خود را در پیروی از شاعران صاحب سبک خراسانی و عراق...

 تخلّص در غزل، ذکر نام شعری شاعر، در پایان غزل است که بعد از دوره مغول رواج یافت، گرچه پیش از آن نیز، بعضی از شاعران، تخلّص خود را در غزل ذکر می‌کردند. شاعران دوره بازگشت در سرودن غزل، از سعدی و حافظ پیروی می‌کردند و می‌خواستند در هر مورد، روش استادان خود را کاملاً تقلید کنند؛ از این رو، در ذکر تخلّص غزل نیز، از این دو استاد غزل پیروی می‌کردند. معمولاً تخلّص در آخرین بیت غزل ذکر می‌شود؛ ‌اما گاه غزلس...

محیط عامل اصلی توصیف طبیعت است. توصیف طبیعت و مظاهر آن همچون باغ و بستان و گل‌ها و ... در عصر عباسی گسترده‌تر از عصر جاهلی و اموی می‌گردد. در عصر عباسی جلوه‌های تمدن و شهرنشینی به یکباره سر بر می‌آورد. بنابراین وصف بیش‌تر با استعاره و تشبیهات رخ می‌نماید؛ که این خود بیانگر وسعت خیال شاعر عصر عباسی است. شعر پارسی دوره منوچهری دامغانی را باید شعر طبیعت خواند، منوچهری از جمله شاع...

چکیدهاززمانیکه نخستین باریونانیان انواع ادبی رابه چهارنوع حماسه، غنا، ادب تعلیمی و نمایشی تقسیم کرده اند، هزاران سال می گذرد؛ البته قرن ها گذشت تا فرمالیست های روس در قرن بیستم، نوع حماسه رامربوط به دوران طفولیت جوامع بشری و نوع غنارامرتبط بادوران جوانی آن بدانند. اکنون با ید دیدآیابین طبقه اجتماعی آفریننده اثر و گرایش به هریک از این انواع ادبی رابطه ای وجود دارد؟این پرسشی است که این مقاله درصد...

تعامل، تأثیر و تأثّر فرهنگ، زبان و ادب ملل مختلف امری اجتناب­ناپذیر است. زبان و ادبیّات فارسی، از جهت تأثیرگذاری بر دیگر زبان‌ها و فرهنگ‌ها  و تأثیرپذیری از سایر فرهنگ‌ها، دارای پیشینۀ دور و دراز و قابل اعتنایی است. تعامل زبان فارسی با زبان و ادبیّات ترکی از آن جمله است. این مسأله در دوره‌ای به ضرورت سیاسی، با ورود و هجوم لغات و اصطلاحات ترکی و در دوره‌ای دیگر به شکل مجرای تأثّر از دگرگونی‌های دنیا...

مقاله دربارۀ وﯾﮋگی­های ساختاری و ماهوی شعر مقاومت شاعران روسیه از آغاز تا پایان  جنگ جهانی دوم (1945-1941) است. در ساختار زبانی و ادبی شعر مقاومت این دوره، مشخصه­هایی چون تغییر دستگاه واﮊگانی شعر، صراحت­گویی، نزدیک شدن مرز شعر به شعار و... به­وضوح قابل مشاهده است. از میان وﯾﮋگی­های معنایی و محتوایی شعر این دوره نیز می­توان به احتراز از چپ­گرایی یا راست­گرایی شاعران، میهن­پرستی، تاریخ­گرایی، حما...

نوستالژی یا غم غربت در اصطلاح به حس دل‌تنگی و حسرت افراد نسبت به گذشته‌ی درخشان و آن دسته از داشته‌هایی است که در زمان موجود از دست رفته‌اند. اوضاع اجتماعی ـ سیاسی و اقتصادی حاکم بر جامعه و تحولات و دگرگونی‌های زندگی شاعران در شکل‌گیری غم و اندوه نسبت به اوضاع و احوال گذشته، کاملاً مؤثر است و رگه‌هایی از این احساس در سراسر شعر فارسی به وضوح دیده می‌شود و شاعران به شگردهای مختلف به بیان عواطف و ا...

دوره­ی مشروطیت، سرآغاز ورود بسیاری از اندیشه­های نو درحوزه ی شعر ونثر فارسی است. اندیشه­هایی که از این دوره، وارد شعر فارسی شده­اند، اگرچه بعضاً در سابقه­ی ادبیات به نوعی یافت می­شوند، اما در ادبیات مشروطه شکل خاص خود را دارند. یکی از مهم­ترین این اندیشه­ها، اندیشه­ی وطن یا شعر وطنی است که به طور خاص در بحبوحه­ی دوران مشروطه و سال­های پس از آن به طور چشمگیری فضای شعر ایران را در بر گرفت و اکثر ش...

باباطاهر همدانی، شاعر نام آشنای ادب فارسی در قرن پنجم است که به دلیل متصل نشدن به جریان شعر درباری روزگار خود، و عریان مانند از همه تعلقات دنیوی، آن گونه که بایست در نظام پژوهش های ادبی ما به او توجه نشده است، هرچند که عامۀ مردم، شعرهای بسیاری را از او به یاد و خاطر خویش دارند. در مقالۀ حاضر، میزان تأثیرگذاری این شاعر را در شعر شاعران پس از خود- به ویژه در دوره سبک عراقی- از سه زاویۀ ترکیب سازی...