شیرین همسر خسرو پرویز ساسانی از معشوقه‌های مشهور و کامروای ادبیات فارسی است. دختری طنّاز و آشنا به رموز دلبری که پادشاه قدرتمند ساسانی را وادار می‌کند در برابر خواست او سر تعظیم فرود بیاورد. شهرت عشق جاودانی شیرین و خسرو حاصل تلاش نظامی کبیر است. امیرخسرو دهلوی شاعر پارسی‌گوی غیر ایرانی نیز با اقتباس از این اثر والا به خلق منظومه «شیرین و خسر...

گونۀ ادبی شعر تعلیمی حدود و ثغور خاصی ندارد و در بطن و جوف اغلب مضامین شعر فارسی از جمله ادب غنایی جاری و ساری است و این امر بدان سبب است که برای شاعران عارف، داستان بهانه‌ای برای طرح مباحث تعلیمی بوده است. پژوهش حاضر می‌کوشد تا علل و انگیزه‌های کاربرد مضامین تعلیمی و اندرزی را در منظومه‌های غنایی شیرین و خسرو و مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی بررسی و تحلیل کند. امیر خسرو دهلوی (...

نقطة اوج سبک هندی و باعث بالیدن این سبک، تلاش‌ها و تصاویر خلاقانة بیدل دهلوی است که منجر به پیدایش انواع استعاره‌ها در اشعار وی شده است که در بسیاری موارد این استعاره‌ها بسیار دور از ذهن و کاملا بدیع هستند و به جرات می‌توان گفت جز در اشعار وی نمی‌توان در اشعار سایر شاعران یافت. سبک هندی از قرن یازدهم با صائب تبریزی در ایران و بیدل دهلوی در هندوستان شکل گرفته است؛ در این میان می‌توان بیدل را شهس...

چکیده خراسان به عنوان یکی از مناطق مهم ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی و قرار گرفتن بر سر راههای بازرگانی در تاریخ ایران دارای اهمیت فراوانی بوده است. این ناحیه در اواخر حکومت سلطان سنجر به عرصه دخالت نیروهای بیرونی از جمله غزان غوریان قراختائیان و خوارزمشاهیان تبدیل شده بود که از میان گروههای یادشده در نهایت خوارزمشاهیان توانستند بر دیگر رقبا غلبه نمایند و اداره خراسان را تحت تسلط خویش درآوردن...

طوطی زبان‌آورِ خطه هندوستان، امیرخسرو دهلوی، یکی از پُرکارترین شاعرانِ فارسی‌زبان است که تأثیرات شگرفی را بر شعر فارسی‌گویان بعد از خود، در سرزمین‌های هند و سند و ایران، گذاشته است. هرچند امیرخسرو بیشتر شهرت خود را مدیون و مرهون مثنوی‌هایش است، در عین حال، غزل‌هایی استادانه و دلنشین از وی باقی مانده است که مقام والای این شاعر شیرین‌سخن را در شعر فارسی نشان می‌دهد. دیوانِ غزلیاتِ امیرخسرو چندین بار د...

شیرین همسر خسرو پرویز ساسانی از معشوقه‌های مشهور و کامروای ادبیات فارسی است. دختری طنّاز و آشنا به رموز دلبری که پادشاه قدرتمند ساسانی را وادار می‌کند در برابر خواست او سر تعظیم فرود بیاورد. شهرت عشق جاودانی شیرین و خسرو حاصل تلاش نظامی کبیر است. امیرخسرو دهلوی شاعر پارسی‌گوی غیر ایرانی نیز با اقتباس از این اثر والا به خلق منظومه «شیرین و خسر...

عرفان اسلامی با عرفان هندی شباهت­های زیادی دارد، در این میان اندیشۀ «وحدت وجود» یکی از شایان توجه­ترین مباحث است. اوپانیشادها یکى از مهم‌ترین کتاب‌هاى مقدس هندوان است، که درون­مایۀ عرفانى دارد و با زبان رمز و تمثیل بیان شده است. اولین اصل و مبحثی که اساس و بنیان تعلیمات اوپانیشادهاست، مبحث وحدت وجود است، بیدل دهلوی نیز که یکی از شیفتگان اندیشۀ وحدت وجود است، هرچند تأثیرپذیری وی از اندیشۀ «وحدت ...

تا زمانی که یک شاعر یا نویسنده، به اصول و معیارهای پذیرفته­ شده در ادبیّات، که در بستر زمان جاری است، پایبند باشد، سخن یا کلام عادّی و ذهن‌آشنا دارد، امّا همین­که از اصول رایج در ادبیّات خارج شد، در حقیقت سبک تازه­ای را پایه­ریزی کرده­است و در اصطلاح «آشنایی­زدایی» صورت گرفته­است. براساس نظریّه­ی اشکلوفسکی، نظریه­پرداز صورت­گرای روسی، آشنایی­زدایی در ادبیّات، در سه سطح زبان، مفهوم و اَشکال ادبی عمل می...

از مهمترین نظریه های ادبی، نظریه ی ساختارگرایی (structuralism) است که به بررسی و تحلیل ساختارهای عام در نظام های معناداری همچون زبان، ادبیات، داستان، اسطوره و .... می‌پردازد. تحلیل ساختاری داستان و روایت از زیباترین تحلیل های ادبی در نقد ادبی معاصر به شمار می آید. شیرین و خسرو جزو متون کهنی محسوب میشود که در رده ی روایت های اسطوره ای به حساب می آید. زیبایی هنری شعر امیرخسرو دهلوی در شیرین و خسر...

چکیده یکی از راههای خودباوری هر ملت، آگاهی آنها از گذ شته ی پربار و سابقه ی تاریخی درخشان خود است . بی تردید حفظ و تقویت فرهنگ و تمدن ایرانی – اسلامی نیز در گرو احیا و پاسداشت میراث مکتوب گذشته ی این سرزمین است. یکی از کارهایی که در راستای این امر صورت می پذیرد، تصحیح نسخ خطی و تحلیل آنهاست، این رساله به معرفی و تصحیح یکی از این نسخ می پردازد. این نخسه با و « شاه میر محمد نورالله احراری د...