این مقاله خاستگاه و پیشینه نگرش اشراقی شیخ شهاب الدین سهروردی را بررسی کرده، اصل و تبار و سابقهٔ کهن آن را ترسیم می کند؛ حکمتی که بُن مایه آن کشف و شهود عرفانی و تفکر عقلانی و منطقی است و کلید فهم درست آن خودشناسی و معرفة النفس است؛ معرفة النفسی که تنها از طریق ریاضت و تصفیه باطن قابل دست یابی است. در این پژوهش ثابت خواهد شد که خاستگاه و پیشینه مکتب فلسفی اشراق متعدد و متنوع است؛ قرآن کریم، سنت ن...

بهکتی یا آیین پرستش عاشقانه صورتی از تفکر ویشنویی است که ریشه در تاریخ هندوئیسم دارد. این آیین طی جریان ها و سنت های گوناگون در جنوب و شمال هند مطرح می شود و از سوی حکیمان و متألهان مختلف دست خوش تحولات بسیار می گردد. آثار و عناصر این صورت از دین داری در وداها، اوپانیشادها و در آیین بهگوت، ادبیات دوره ی حماسی، پورانه ها، سوتره ها و در نهایت در اندیشه ی شارحان مکتب ودانته به ویژه در تأملات عرفا...

سخن نو درباره اندیشه کهن حماسه­های عرفانی و سفرنامه­های روحانی گفتن اگر چه محال نیست، بس دشوار می­نماید، بویژه سخن گفتن از سنت دیرینه دیرپای حکایت پرواز و معراجِ روح آدمی به سوی جایگاهِ برینِ دیرین، چه به صورت داستان­های معراج و چه در قالب حکایت­های تمثیلی رمزی پرواز مرغان روح. سخن از حکایت سفرنامه روح آدمی است؛ یعنی معراج. موضوع معراج نامه­ها سفر است. مسافران معراج نامه­ها، شارحان سفرنامه روح خوی...

سهجه یانه صورتی از آیین های عرفانی و گرایش های نهان در تنتریسم بودایی است که ریشه در فرهنگ و ادبیات بومی شرق هند دارد. این طریقت راز آمیز، نوعی رازورزی کیهانی و سلوک زندگی برای فهم حقیقت مطلق است. در آیین سهجه یانه این حقیقت مطلق، همان سرشت ذات واقعیّت است که هیچ تعیّن تجربی ندارد. آثار و احوال این شکل از طریقت باطنی و راز آمیز در مفاهیمی از قبیل پیروی از گورو، توجه به امور جسمی و جنسی، انجام آدا...

ویلیام پی. آلستون ( -1921) برای تجربه دینی ساختاری مشابه با ساختار تجربه حسی قایل است و آن را آگاهی مستقیم به خدا می داند. هدف اصلی او دفاع از این دیدگاه است که آگاهی مستقیم به خدا، می تواند اعتقاد به برخی اوصاف و افعال درک شدنی خداوند را موجه نماید. آلستون در تبیین نظریه خود درباره تجربه دینی بیشتر بر دو چیز تکیه می کند: نخست، تجربه حسی و دوم، گزارش های فراوانی که از صاحبان تجربه دینی نقل شده ...

«گوهر دین و دینداری» مسأله ای فلسفی- کلامی است که بستر آن مغرب و زمان رویش آن رنسانس می باشد. دو نظریه «تجربه دینی» و «حکمت خالده» از دیدگاههای مطرح در این زمینه اند. در نگرش اول گوهر دین، تجربه ای است که سبب می شود، فاعل آن تجربه، دیندار تلقی گردد و صدف مجموعه عقاید خواهد بود که با وصول به گوهر از آن استغناء حاصل می شود و در نظریه دوم دینْ دارای دو ساحت ظاهری و باطنی است و سطح باطنی آن توحیدی ا...

رابطه و پیوند دو سویه قرآن و سنت به عنوان دو منبع معرفت شناسی مورد بررسی قرار گرفته است. مقاله با بیان دو روش برای مطالعه پیوند متقابل قرآن و سنت، یکی مطالعه خود قرآن و سنت و دیگر تحقیق در رشته های گوناگون علوم اسلامی؛ راه نخست را برگزیده و در آغاز به نقش قرآن در سنت پرداخته و معتقد است که قرآن در دو جهت بر سنت تأثیر می گذارد یکی اعتبار بخشیدن و دیگر ارزیابی و بازشناسی. سپس به چهار دیدگاه در چگ...

در این پژوهش چگونگی «عرفان در مطلع الانوار امیر خسرو دهلوی» بررسی شد و به این سؤالات پاسخ داده شد: -   حضور الفاظ و اصطلاحات صوفیانه در مطلع الانوار چگونه است؟ -   مقامات و احوال در آن چگونه مطرح شده و به چه معنی به کار رفته است؟    در این پژوهش ابتدا عناصر عرفانی مطلع الانوار جستجو وپس از طبقه بندی آن ها به مقامات و احوال و تفکیک کاربرد حقیقی و مجازی آن ها؛ با سایر اصطلاحات کتاب های عرفانی،...