در میان نسخ خطی مجموعۀ «صارم‌الدوله»، موجود در کتابخانۀ ابن‌مسکویه شهر اصفهان، دیوانی از سعدی شیرازی با تذهیب عالی وجود دارد. بررسی‌ها حاکی از آن است که شناسنامۀ این اثر دارای تاریخ اجرا نیست. مقالۀ حاضر با تکیه بر اطلاعات فنی اثر می‌کوشد تاریخ این اثر را مشخص کند. مقایسۀ این نسخه با نسخه‌ای از دیوان حافظ متعلق به سال 1283ق موجود در همان گنجینه به یافتن این پاسخ کمک می‌کند. پس از بررسی‌های دقیق...

معزالدین محمدبن المیرزا فخرا معروف به فطرت مشهدی و متخلص به موسوی، از شاعران توانای قرن یازدهم هجری است. از دیوان او سه نسخه در کتابخانۀ مجلس برجای مانده است که مشتمل بر غزلیات، مفردات، رباعیات و قصایدی در مدح امام علی‌­بن موسی الرضا (ع) و شاه مردان مرتضی علی(ع) است که به حدود 1600بیت می‌رسد. سبک شعری فطرت هندی است که در بین اشعار او با ابراز احساسات عاشقانه، مضمون آفرینی­‌های بدیع و خیال...

یکی از ترجمه‌نویسان در دورۀ قاجاریه که کتب او مرجع شناسایی بسیاری مؤلفین و بزرگان ایران شده است حاج زین‌العابدین شیروانی است. وی به بسیاری از شهرهای جهان اسلام سفر کرده است و با تعداد زیادی از اصحاب ملل و نحل دیدار داشته است. کتاب‌شناسی آثار شیروانی و بازشناسی چند اثر از وی در مقدمۀ مقاله آمده است. این مجموعۀ خطی از کتابخانۀ ملی شامل زندگینامۀ خودنوشت زین‌العابدین شیروانی حاوی مطالبی ناب و منحص...

سراج‌الدین حسینی اورنگ‌آبادی، عارف و شاعر قرن دوازدهم هجری در حیدرآباد دکن، مجموعه‌ای مشتمل بر 4322 بیتِ منتخب، از 704 شاعر فارسی‌سرا، خصوصاً شعرای سبک هندی را فراهم آورده که به نام‌هایی چون منتخب دیوان‌ها، دیوان منتخب، مجموعۀ شعرا و مجمع ‌الشعرا موسوم بوده است. نسخۀ منحصربه‌ فرد این اثر در ایران، به شمارۀ 86 در کتابخانۀ مینوی و نسخۀ عکسی آن به شمارۀ 2800 در مر...

دست‌نویس شمارۀ 3447 کتابخانۀ ملی تبریز، دربردارندۀ اثری فارسی در حساب، هندسه، جبر و نیز مطالبی پراکنده در هیئت و ابعاد و اجرام است که نگارش آن در 670 قمری به پایان رسیده، اما نام نویسنده و عنوان کتاب معلوم نیست. این نگارندۀ ناشناس در نگارش دو مقالۀ نخست از مقاله‌ها چهارگانۀ کتاب، از کتاب التکملة فی الحساب عبدالقاهر بغدادی(د 429ق) بهرۀ بسیار برده است و در مقالۀ سوم (هندسه) نیز توجهی خاص به کتاب ...

شاهنشاهنامه یکی از نسخ مصور دوره قاجار است که در نیمۀ اول قرن سیزدهم توسط فتحعلی خان صبا سروده شده است. این کتاب در باب شرح فتوحات فتعلی شاه قاجار و تاریخ این سلسله است. نسخه‌های متعددی از شاهنشاهنامه در کتابخانه‌های مختلف موجود است. در این پژوهش، نسخه 15234 کتابخانه مجلس مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نسخه مورد نظر دارای 24 تصویر نگارگری است که نگاره‌های آن فاقد هرگونه امضا یا شناسه است. هدف از ا...

مرقع گلشن، موجود در کاخ گلستان در تهران، یکی از مهم‌ترین و کامل‌ترین مرقعات باقی‌مانده از نقاشخانۀ سلطنتی جهانگیرشاه بابری است، اما اوراق دیگری نیز از این مرقع در اقصی نقاط جهان پراکنده است. یکی از این اوراق تنها برگ مرقع گلشن مضبوط در کتابخانۀ چستربیتی دوبلین است و می‌تواند با این مرقع در ارتباط باشد. از آنجا که اوراق این مرقع به‌صورت جدا از هم نگهداری می شود، ترتیب قرارگیری آن ها حاثز اهمیت ا...

هدف: این پژوهش دو هدف اساسی را دنبال می‌کند: ابتدا شناخت وضعیت کتابخانۀ سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران از طریق ارزیابی محیط داخلی(نقاط قوت و ضعف) و محیط خارجی (فرصت‌ها و تهدیدها) و سپس ارائۀ راهکارها و برنامه‌های راهبردی به‌منظور کمک به کتابخانه برای دستیابی به اهداف، رسالت‌ها و چشم‌اندازهای پیش‌بینی‌شده. روش: این پژوهش بر پایۀ مدل دیوید، فرد و هانگر و تکنیک تحلیل عوامل راهبردی (SWOT...

آثار تاریخی و فرهنگی ساخته شده از کاغذ، مهم‌ترین آثار مربوط به هر فرهنگ و تمدنی به شمار می‌روند و از نظر تاریخی، هنری، علمی، اقتصادی، فنی، و مذهبی واجد ارزش‌اند. این آثار، در مخازن نگهداری، در طول زمان، تحت عوامل مختلف فیزیکی، شیمیایی، و بیولوژیک دستخوش تغییر می‌شوند. آسیب‌های بیولوژیک از مهم‌ترین عوامل تخریب آثار با ساختار آلی و به خصوص کاغذ هستند و قارچ‌ها از اصلی‌ترین این عوامل به شمار می‌رو...

هدف پژوهش حاضر، معرفی نسخۀ خطی مثنوی لیلی و مجنون مکتبی شیرازی، سرودۀ سال 895ق، مضبوط به شمارۀ 10379 در کتابخانۀ آیت‌اللّه مرعشی نجفی است. معرفی ویژگی­‌های این اثر و تاریخ‌گذاری آن با اتکا به قراین سبک‌­شناسانه و مقایسۀ تطبیقی تصاویر انجام شده است. نسخۀ مذکور دارای 101 برگ به ابعاد 5/6×10سانتیمتر است. کتابت متن و سرلوحه­‌ها به دانگ غبار و خط شکسته‌نستعلیق انجام شده ­است. تذهیب محد...