ابومحمد حسن بن شعبة حرّانی، محدّث شیعی سدۀ چهارم هجری است که اطلاعات کمی دربارۀ وی وجود دارد. کهن ترین منبعی که از وی نام برده به سدۀ دهم هجری بازمی گردد. آشنایی بیشتر عالمان شیعی با وی بیش از همه مرهون دستیابی وجاده ای علامه مجلسی و شیخ حرّعاملی به کتاب مشهور تُحَف العقول اوست که به سبب تألیف همین اثر مورد تمجید عالمان متأخر امامی قرار گرفته است. در میان میراث مکتوب مذهب نُصیریه علاوه بر این دو کتاب...

در بیستم محرم سال 1060هجری/ 22 ژانویه 1650میلادی  جنبش ضد استعماری مردم عمان به استیلای یکصدوپنجاه استعمار پرتغال پایان داد و سلسله نوبنیاد آل یعاربه در سایه قدرت دریایی و ضعف مفرط دولت های مرکزی، حمله و تجاوز به سواحل و جزایر و بنادر ایران را تشدید کردند. بدین ترتیب، تقابل دو کشور بر تعامل و پیوند پیشین سایه انداخت. در سال 1744میلادی احمد بن سعید ابو سعیدی ( 1693- 1783م)، با لقب الامام احمد بن...

به منظور بررسی و تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت و تاثیر آن برعملکرد دانه ارقام گلرنگ، آزمایشی به مدت دوسال در ورامین به اجرا در آمد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی در دو سال 1385 و 1386 اجرا شد. تاریخ کاشت به عنوان کرت های اصلی در چهار سطح (پانزده آبان، سی آبان، پانزده آذر و سی آذر) و چهار رقم به عنوان کرت های فرعی (رقم محلی...

حاج حسین گنگورتی از برجسته ترین شاعران صوفی و عارف اواخر سدۀ نوزدهم و اوایل سدۀ بیستم منطقۀ ختلان (واقع در تاجیکستان) به شمار می رود. این مقاله برآن است تااندازه ای به معرفی و شناساندن این شاعر تاجیکی بپردازد. ابیات و اشعار این شاعر نشان می دهد که وی از علوم دوره های قدیم باخبر بوده است. این دانشمند شاعر با رعایت دستور سنتی واژه سازی، واژه هایی ساخته که ارزش اشعار وی را دوچندان کرده است. گنگورت...

داستان لیلی و مجنون از داستان های عاشقانۀ پرآوازه در ادب پارسی و عربی است. نخستین بار در ادب فارسی، حکیم نظامی گنجوی این داستان را به نظم درآورد. در مقام جواب گویی و تقلید از او، شاعران بسیاری این داستان را منظوم ساخته اند. در میان این روایات، منظومۀ نوفل نامه یا نوفل و مجنون سرودۀ میرزاشفیع کُلیایی، شاعر کُردزبانِ سدۀ دوازدهم و اوایل سدۀ سیزدهم هجری، روایتی تازه است که ناشناخته مانده است. اهمیت ا...

ضرورت فراگیری اسلام توسّط تازه مسلمانان ایرانی منجر به پیدایش نهادهاییآموزشی مانند مسجد، کُتّاب و مدرسه گردید. نخستین مدارس شناخته شده درشهرهای خراسان و ماوراءالنهر که در فاصلۀ سده های چهارم تا ششم هجری پیوستگی« مدرسه » فرهنگی غیر قابل انکاری با هم داشتند، پدید آمدند. با توجّه به اهمیّتبه عنوان کانون آموزش عالی در تمدن اسلامی، تحقیقات متعدّدی پیرامون آن صورتگرفته است. گرچه در این آثار بسیاری از مدارس...

نظریه وحدت وجود یکی از بنیادی‌ترین مسائلی است که در حوزه تصوف و عرفان اسلامی مطرح شده است. از دیدگاه عارفان، وجود حقیقی مخصوص ذات حق بوده و ممکنات تجلی آن وجود حقیقی هستند. با ظهور ابن‌عربی، در سدۀ هفتم این نظریه از تبیین‌های دقیق‌تری برخوردار شد، و بن‌مایه اصلی نظام عرفانی وی را تشکیل داد. سیّد محمد گیسودراز، از عرفای مهم سدۀ نهم در شبه‌قاره هند، با این نظریه مخالفت کرده است. در این مقاله، پس ا...

تا کنون چهار نسخۀ کهن از رسائل بابا افضل کاشانی از سدۀ هفتم هجری می شناختیم. اینک نسخۀ دیگری از سدۀ مزبور مورّخ سنۀ 676 هجری به دست آمده که متعلق به مجموعۀ شخصی وحید ذوالفقاری در شهر یزد است. این نسخه مشتمل بر ترجمۀ ینبوع الحیاه، متن عربی رسالۀ تفاحه و ترجمۀ فارسی آن است که در این مقاله تلاش شده ضمن معرفی نسخۀ مزبور به بیان جنبه ها و ویژگی های نسخه شناختی آن پرداخته شود. دسترسی به نسخۀ کهن دیگری...

بانوگشسپ‌نامه منظومه‌ای است پهلوانی در بیش از هزار بیت در ذکر دلاوری‌های بانوگشسپ، دختر رستم. دربارۀ گویندۀ این منظومه، فعلاً اطّلاعی نداریم؛ امّا پژوهشگران دربارۀ سدۀ سرایش آن بحث‌هایی کرده و حدس‌هایی زده‌اند. شماری از محقّقان، منشأ روایات بانوگشسپ‌نامه را متون پیش از اسلام می‌دانند و ظاهراً بر همین اساس، سدۀ سرایش آن را قرن پنجم نوشته‌اند؛ امّا برخی دیگر به دلیل آنکه در کتاب مجمل‌التّواریخ، که از شم...

از مسائل بسیار مهم و حیاتی در نواحی بیابانی و نیمه بیابانی وجود منابع آب  و استفاده مناسب از آن‌ها است. از سال‌های بسیار دور شهر قم با کمبود آب مواجه بوده است که جهت برطرف شدن این مشکل اقدام به احداث سد پانزده خرداد بین شهر قم و دلیجان کرده‌اند. این سد در معرض رسوب گذاری زیاد است. بدیهی است این رسوبات سبب پرشدن سد و کوتاه شدن عمر مفید آن می‌شود. از این رو مطالعه پتانسیل فرسایش‌پذیری در بالادست ...