رومن یاکوبسن (1982-1896) زبان‌شناس و نظریه‌پرداز روسی با پذیرفتن دیدگاه سوسور (1913-1857) درخصوص دو محور جانشینی و هم‌نشینی، زبان را به دو قطب استعاری و مجازی تقسیم کرده و بر این باور است که قطب استعاری مخصوص شعر و بر مبنای رابطۀ شباهت در محور جانشینی است و قطب مجازی مخصوص نثر و بر پایۀ رابطۀ مجاورت در محور هم‌نشینی شکل می‌گیرد. بر اساس این دیدگاه در تاریخ بیهقی که غلبۀ زبان با قطب مجازی است، د...

متن‌های ادبی دارای لایه‌های معنایی متعددی هستند. مخاطب باید منظور گوینده یا نویسنده را از متن استخراج کند. ذهن انسان به طور خودآگاه و ناخودآگاه فرایندهایی را در خدمت می‌گیرد تا به این هدف برسد. چگونگی استخراج معنا و منظور نهفته در یک متن از دیرباز از سوی متخصّصان شاخه‌های متعدد علوم انسانی از جمله زبانشناسی و زیر شاخه‌های آن مورد توجه بوده است. نظریۀ «کنش گفتار» یکی از راهکارهای به دست آوردن معا...

دانش انساب یا نسب شناسی از علوم مورد توجه مسلمانان بوده که به منظور پرهیز از خطا در شناخت نسب افراد به وجود آمد. در اسلام، شناسایی نسب به جهت شناسایی افراد و آثار حقوقی آن مورد توجه قرار گرفته است. عباسیان که براساس اعتبار نسبی روی کار آمده بودند، به نسب شناسی به ویژه شناسایی نسب خاندان پیامبر (بنی هاشم) اهمیت دادند. آنان در همین راستا، نهاد نقابت را در قرن سوم پی ریزی کردند تا حقوق بنی هاشم را...

اسکان غیررسمی پدیده ای است که به دنبال تحولات ساختاری و بروز مسائل و مشکلات اقتصادی و اجتماعی مانند جریان سریع شهرنشینی و مهاجرت روستائیان به نواحی آسیب پذیر شهری بوجود آمده است. جریان سریع شهرنشینی در 20 سال گذشته پدیده اسکان غیررسمی را به دنبال داشته است و این پدیده در حال رشد مشکلات اجتماعی، اقتصادی ، فرهنگی، امنیتی و زیست محیطی فراوانی را برای این شهرها بوجود آورده است. لذا در این پژوهش سعی...

مطالب این رساله شامل سه فصل است . فصل اول کلیات در باره تاریخ بیهق است که در برگیرنده: نکاتی چند در مورد شهر بیهق، زندگینامه ابوالحسن بیهقی، آثار ابوالحسن بیهقی، موضوع تاریخ بیهق، کلیاتی درباره نثر قرن ششم، ویژگیهای سبکی تاریخ بیهق، نکاتی چند درباره تاریخ سیستان و مقایسه تاریخ بیهق و تاریخ سیستان از جنبه سبک و حجم دو کتاب و مطالب متن کتابها می باشد. فصل دوم معانی لغات و اصطلاحات و ترکیبات کنایی...

موضوع و طرح مساله(اهمیت موضوع وهدف:سیاست وچگونگی اعمال آن ازجمله مسائلی است که طی قرون متمادی ، محل بحث و نظریه پردازی عالمان و متفکران بزرگ جهان اسلام بوده است . تعریف درست از سیاست ، و مشخص کردن محدوده نفوذ آن در جامعه و چگونگی ارتباطش با گزاره های دینی و مرزهای شریعت از مسائلی است که در تنظیم ارتباط حاکمان جامعه اسلامی با رعیت و جامعه ، نقشی اساسی ایفا می کند. غزالی از جمله متفکرانی است که د...

هویت از منظر قائلین به گفتمان، دستاورد گفتمان است و در ظرف آن شکل می‌گیرد. هر هویتی محصول گفتمان خاصی است و می‌توان آن را همچون فرآیند، فهم کرد و به آن جنبه تاریخی و در حال شدن داد. از آن جا که گفتمان، امری سیال و نسبی است هویت نیز امری متغیر و دگرگون است. گفتمان‌ در حقیقت‌ محصول‌ نظام علم و ساختار زبانی است‌ که‌ نظامی‌ خاص‌ از نمادها و معانی‌ را شکل‌ داده‌ است. گفتمان، نظام معنایی وسیع‌تری از ...

در بیش از یک‌چهارم سروده‌های فارسیِ تاریخ بیهقی اختلافاتی در ضبط ابیات در دو تصحیح فیّاض و یاحقّی ـ سیّدی دیده می‌شود که به اختلاف معنی انجامیده ‌است. نویسندگان این پژوهش می‌کوشند با تحلیل این اختلافات، ضبط درست این ابیات را مشخص کنند. اعتبارسنجی این دو تصحیح در ضبط این ابیات، ارائۀ ضبط درست‌تر ابیات و کمک به درک بهتر مفاهیم تاریخ بیهقی از اهداف این پژوهش است. پژوهش با روش توصیفی‌تحلیلی انجام شده ا...

  روایت شناسی( Narratology ) دانشی است که به ارزیابی ویژگی روایت مندی( Narrativity ) و توصیف سازه های روایی می پردازد و از میان انواع روایت، روایت های داستانی دارای توالی زمانی و رخداد را مورد مطالعه قرار می دهد.   داستان حسنک وزیر در تاریخ بیهقی گرچه صحت تاریخی دارد؛ اما با توجه به نوع روایت بیهقی از این داستان و ظرایفی که از نظر ساختاری در دل آن نهفته است و نیز این نکته که هر یک از قهرمان‌های...

تاریخ بیهقی یکی از آثار ماندگار و جاودانه تاریخ و ادبیات فارسی است. بررسی این اثر با رویکرد‌های گوناگون و از جنبه‌های مختلف می‌تواند نتایج ارزشمندی را در پی داشته باشد؛ یکی از این جنبه‌ها، بررسی تطبیقی ماجرا‌های این اثر است. در این مقاله کوشیده شده، ساختار ماجرا‌های «بوبکر حصیری» و «افشین و بودلف»، با یکدیگر مقایسه شود. از این رو، در آغاز خلاصه‌ای کوتاه از هر دو ماجرا آمده است و پس از آن، جنبه‌...