سیطره بی‌چون‌چرای اثبات‌گرایی بر فلسفه علم در سال‌های نخستین قرن بیستم با توجه به موج نقد آن توسط برخی از فیلسوفان علم در نیمه‌دوم این قرن دچار بحران و فروپاشی شد. دیدگاه‌های فیلسوفان علمی نظیر پوپر، کوهن و لاکاتوش زمینه‌را برای پیدایش نقدهای رادیکال‌تر به جریان کلاسیک فلسفه علم فراهم کرد. فایرابند در همین مسیر تلاش کرد در کتاب «برضد روش: طرح نظریه آنارشیستی معرفت» نوعی آنارشیسم روش‌شناختی را ج...

مقاله‌ پیش رو در صدد است به عرصه‌ روش شناسی مطلوب و جامع فلسفه‌ هستی شناختی و متافیزیک به مفهوم فلسفی آن دریچه‌ای بگشاید. از همین روی نخست به کشف تحولات و سرگذشت تاریخی – تطبیقی آن  در تفکر اسلامی و غربی می‌پردازد و پس از آن به تبیین اصول و ارکان نظریه‌ «روش شناسی جامع دانش متافیزیک و فلسفه» همت می‌گمارد و چون تحولات تاریخی یاد شده غالباً در ضمن تعامل متافیزیک با علوم تجربی بوده است، این پیوند و...

چکیده در دورة جدید، به تبع علوم تجربی، بحث روش در فلسفه جایگاه ویژه ای دارد. برخی اندیشمندان، روش ریاضی، جمعی روش هندسی و برخی روش های متداول در علوم تجربی را در فلسفه به کار بسته اند. ولفسون، مورخ تاریخ فلسفه، روش فرضی ‐ استنتاجی را که در علوم تجربی کاربرد دارد، برای مطالعة متن های فلسفی و کلامی برگزیده است. او بر پایة این روش کوشیده است میان مکتب ها و نظرهای به ظاهر غیر مرتبط ارتباط برقرار و...

پژوهش فمینیستی، پژوهشی است که زنان را به مثابه نقطه عزیمت بحث در نظر گرفته و باورهای فمینیستی را در فرایند پژوهش به کار می گیرد . این رویکرد، به دنبال کشف و پرده برداری از پویایی ها و روابط پدر سالارانه اجتماعی از منظر زنان و همچنین درپی گنجاندن فمینیسم در درون فرایندها و تمرکز...

روش شناسی آینده پژوهی به دلیل تازگی، بداعت و خصلت بین‌رشته‌ای آن (تحت تأثیر سایر رشته‌های علمی بودن) دچار ضعفهایی است و زیست چند پایه‌ای این رشته نیز موجب شده که اتقان و یکپارچگی مناسبی در حوزه روش شناسی آن وجود نداشته باشد. به گونه ای که پژوهشگر آینده پژوهی برای انتخاب و ارزیابی روش های متناسب با پژوهش خود دچار مشکلات عدیده است. به دلیل وجود این ضعف جدی، پژوهش هایی برای شناسایی و معرفی معیارها...

صدرالمتألّهین شیرازی بزرگ فیلسوف ایرانی که به فلسفه و حکمت مشهور است، در تفسیر قرآن کریم نیز تبحّر خاص دارد که کمتر از این جنبه مورد توجه قرار گرفته است. در این نوشتار به روش تفسیری او در مجموعه تفسیر القرآن الکریم پرداخته شده است، و از این بررسی به اشراف وی در مباحث فلسفی و عرفانی، بهره از روایات معصومان(علیهم­السلام)، پرداختن به مسائل کلامی و اعتقادی، و مهم­ترین منابعی که وی در تفسیر بهره برده،...

به نظر می رسد روش فلسفی امام، مبتنی بر برداشت انسان شناسان? ایشان از عقل می باشد و بر اساس آن ایشان سه روش عرفانی، برهانی و نقلی را به رسمیت می شناسند. البته وی از این سه روش به صورت مکمل یکدیگر استفاده می کنند، به این ترتیب که نقل را برتر از عقل و کشف می داند، اما اگر ظواهر نقل با براهین مسلم عقلی ناسازگاری داشت، ظواهر شرع را به کناری می نهد، و ضمن آنکه معتقد است عرفان به مناطقی راه دارد که عق...

در این مقاله به چگونگی «روش شناخت معماری» بر اساس تجربه نویسندگان مقاله در بررسی رویکردهای مختلف به شناخت معماری ایران و مطالعه 87 خانه تاریخی (پیش از 1300 هـ.ش) در 6 شهر مختلف الاقلیم کشور یعنی رشت، کرمان، کاشان، بوشهر، همدان و شیراز پرداخته می شود. در این مقاله نشان داده می شود که روش شناخت علاوه بر گرد آوردی داده ها، شناسایی و انتخاب دانش هایی است که پژوهشگر را در گزینش داده ها و پردازش آنها...

اجتماع محلی آخرین لایه اصالت فرهنگی و هویت دست نخورده و یکدست تلقی می شود. مطالعات انجام شده در این حوزه با قوت های خاص خود و البته کاستی های روش شناختی همراه بوده اند. وجه غالب پژوهش های این حوزه با تأثیرپذیری از جامعه شناسی پوزیتیویستی، بیش ازپیش به سوی تحقیقات پیمایشی و پرسش نامه گرایی کشانده شده است و منطق غالب بر آنها فرضیه سازی بوده است؛ به گونه ای که تناسب بین مسائل و روش های تحقیق با با...