مقالۀ حاضر به خوانش روایت‌های کاشی‌نگارۀ ضلع شرقی عمارت اصلی باغ ارم (یکی از زیباترین باغ‌های ایران واقع در شیراز) پرداخته است. کاشی‌نگارۀ سردر ورودی باغ ارم، شامل سه هلالی با فرم خورشیدی است که چهار مجلس "رستم در بارگاه حضرت سلیمان(ع) (هلالی بالا)"، "مدهوش‌شدن ندیمگان از دیدن جمال حضرت یوسف (ع) (هلالی چپ)"، "آبتنی شیرین و نظارۀ خسرو (هلالی راست)" و نگاره‌ای از ناصرالدین‌شاه سوار بر اسب در مرکز...

سفر، بن مایه بسیاری از متون ادبی است که به دلیل ماهیّت آشنایی زدایانه اش از اهمّیتی خاص در نگرش ادبی برخوردار است. از نخستین سفرنامه در ایران؛ یعنی سفرنامه ناصرخسرو تا امروز، این نوع ادبی به گونه-های مختلف روایت شده است؛ از روایت ساده گزارشی تا روایت پست مدرن. آنچه در این نوشتار بر آن تأکید می شود، سرشت روایی سفرنامه ها و جایگاه مؤثّر آنها در داستان نویسی ایران است؛ گاه همچون سفرنامه ناصرخسرو، نثر...

غزل نئوکلاسیک ـ که با ظهور شعر نو، در شعر کلاسیک ایران ایجاد شد ـ یکی از جریان­های شعری معاصر محسوب می­شود که تا امروز همچنان پویا و مورد توجّه است. هدف سرایندگان پیشگام آن، همگام ساختن قالب سنّتی غزل با اقتضائات روز بود. این جریان شعری از امکاناتی که شعر نو به شعر فارسی، در سطوح بیان، زبان و عناصر ادبی افزوده، بهره برده و خود نیز ابعادی نوین در غزل ایجاد کرده است؛ از آن جمله می­توان به تلفیق ادب...

شکل­گیری دولت ماد میان پایان سده هشتم تا پایان سده هفتم ق.م. یکی از مسائل مناقشه ­برانگیز مطالعات خاور نزدیک باستان در چند دهه اخیر بوده است. مناقشه اصلی، پیرامون اعتبار منابع کلاسیک، به ویژه «گفتار مادی» هرودوت در بازسازی تاریخ ماد است که امروزه در بازنگری روند شکل­گیری دولت در ماد، به دلیل عدم تطابق ظاهری آن با منابع خط میخی معاصر با دوره ماد زیر سؤال رفته است. در مقاله حاضر با بازنگری گفتار ...

جامعه شناسی مردم مدار در ایران چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟ طرح این پرسش هنجاری از این بابت اهمیت دارد که جامعه شناسی مردم مدار در ایران مراحل اولیۀ صورت بندی را طی می کند. اما پاسخ به این پرسش تا حد زیادی وابسته به ویژگی های حوزۀ عمومی در ایران است، چرا که به ادعای این مقاله پایه و مایۀ جامعه شناسی مردم مدار در حوزۀ عمومی است. اما تلاش برای پرداختن به این پرسش در وهلۀ نخست مستلزم جد و جهدی ن...

بررسی و مطالعۀ طومارهای نقالی به عنوان بخشی مکتوب از سنت حماسی ـ روایی ـ شفاهیِ ایران زمین با آن حجم انبوه و پیچیدۀ قصه ها گاه دشوار می نماید؛ اما تجزیۀ این متون به بن مایه های سازنده شان، زمینه را برای مطالعۀ روشمند آن ها، بررسی های درون متنی و نقد و ارزیابی مضمون ها هموار می سازد. با استفاده از فهرست جهانیِ طبقه بندی بن مایه های روایات عامه، چارچوبی فراهم می آید تا بن مایه های طومارها دسته بندی...

یکی از پربارترین دوره های شعر معاصر فارسی، دوره ای است که اصطلاحاً از آن با عنوان«ادبیات مقاومت» نام برده می شود. آثاری که در این دوره ی ادبی جای می گیرند عمدتا مرتبط با دوران دفاع مقدس پدید آمده اند. هرچند به لحاظ تاریخی، می توان ادبیات مقاومت را از آغاز دوره ی مشروطیت در اشعار شاعران مشروطه ردیابی نمود، و آثار ادبی را که با هدف مبارزه با استبداد و برانگیزاندن مردم ایران پدید آمده اند جزو رگه ه...