چکیده: فن مدح نبوی همانند هر فن شعری دیگر، مراحل مختلفی را طی کرده و فراز و نشیب های متعددی را پشت سر گذاشته است. این فن به وسیله شاعران بزرگی چون کعب بن زهیر و حسان بن ثابث پایه گذاری شد و با الهام گرفتن از قرآن کریم و سنّت نبوی به حیات خود ادامه داد. در دوره انحطاط (مغول، ممالیک و عثمانی ها) به دلایل مختلف سیاسی، اجتماعی و دینی و مذهبی، دوران شکوفایی این فن شعری فرا می رسد و باطبع آزمایی شا...

حرالّی اندلسی از مفسران صوفی مالکی در قرن ششم هجری و تفسیر او مفتاح الباب المقفل لفهم القرآن المنزّل از با ارزش­ترین تفاسیر غرب جهان اسلام است که ضمن تأثیرپذیری از برخی از تفاسیر اهل بیت بر تفاسیر بعد خود تأثیر آشکاری داشته است. محتوای مهم آن، ضرورت تحقیق و معرفی این اثر ارزشمند را به طور تخصصی و روشمندانه، ضروری می سازد. در تحقیق پیش رو، پس از معرفی اجمالی مؤلف، گزارشی  از تراث تفسیری او به منظو...

تلمیح یکی از بهترین منابع معنی آفرینی در ادبیات فارسی است. تلمیحات موجود در ابیات یا عبارات ادبی چکیده و عصاره آیات و روایات و داستان های تاریخی و مذهبی هستند. لذا برای درک بهتر بیت یا عبارتی که حاوی تلمیح است، می بایست آیات و احادیث، داستان یا مثل مورد اشاره را به تمامی دانست. شعلة گلپایگانی از شاعران اوایل دورة بازگشت است که در نیمه دوم قرن دوازدهم هجری در گلپایگان اصفهان زندگی می کرده است. و...

چکیده نوشتاری که پیش رو دارید تفسیر روایی تطبیقی آیات 142 الی 158 سور? مبارک بقره است که به عنوان بخشی از طرح کلان تفسیر روایی قرآن کریم دردانشگاه علوم حدیث در صدد ارائ? تفسیری روایی، صحیح و روان از آیات مذکور می باشد. آنچه این کار را از تفاسیر روایی موجود متمایز ساخته، انجام بررسی های سندی بر روی روایات و بیان صحت و سقم آن ها از سویی و از سوی دیگر انجام عملیات فقه الحدیثی بر محتوای روایات می...

چکیده یکی از فرازهای مهم جریان حدیث پس از درگذشت پیامبر (ص)، ماجرای پیشگیری از گفت و شنود حدیث نبوی از سوی خلفایی است که پس از آن حضرت به قدرت رسیدند. از آنجا که چنین واکنشی رویاروی آثار بجا مانده از ممتازترین چهره دین اسلام، طبعا پرسش برانگیز و توجیه نشدنی می نماید، اهل سنت از دیرباز تلاش کرده اند با بیان ادله ای این کار خلفا را توجیه کنند.گر چه از سویی دیگر این ادله نقد و رد شده اند، ما در ا...

دین مبین اسلام که کامل ترین و جامع ترین دین آسمانی است، دین را تنها یک برنامه شخصی و فردی انسانها نمی داند، بلکه در تمامی زمینه های رفتاری و عملکردی انسان برنامه هایی دارد، که در کتب فقهی به طور مشروح مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از آن موارد، بحث از کیفیت روابط مسلمانان با غیر مسلمانان است که دامنه وسیعی را در آثار فقها به خود اختصاص داده است. در این تحقیق با بررسی در آیات قرآن کریم و سیره ی...

اعراب قرآنی و تجزیه و تحلیل این متن مقدس بر اساس قواعد عربی یکی از کهن ترین علوم اسلامی قرآنی است. از سویی دیگر، به اسبابی، گاهی بر یک یا چند لفظ عبارت قرآنی، اعراب های مختلفی ذکر شده که به توجیه صحت این اعراب ها یا نقد و بررسی صحت و سقم آن ها نیازمند می شود و از جمله مهم ترین مستندات و منابع توجیه این اعراب ها، علوم قرآنی(علوم مأخوذ از قرآن کریم) است. اما علم توجیه اعراب چیست؟ و علومی که کم و ...

ساختار گزارش های تاریخی یکی از مباحث مورد علاقه و توجه مورخان و فیلسوفان علم تاریخ است و بررسی مقایسه­ای آن در قرآن و متون تاریخی  سده­های نخستین اسلامی می­تواند دریچه­ای به سوی اندیشیدن در بارة تأثیر هدف بر ساختار گزارش های تاریخی بگشاید. رایج ترین شیوة بررسی ساختار یک متن از جمله گزارش های تاریخی توجه به ساختار افقی، ساختار عمودی و ساختار معطوف به معناست. در ساختار افقی مؤلفه هایی همچون فهرست...

مساجد از جمله نهادهای فرهنگی- ارتباطی حائز اهمیت هستند که نقش بی بدیلی و ارزنده ای را در جامعه اسلامی ایفا می نمایند. این نوشتار در صدد است تا اقدامات و فعالیت های سیاستی پیامبر مکرم اسلام (ص) به عنوان حاکم شریعت اسلامی را در نهاد مسجد - که نمایانگر و بیانگر ظهور و بروز ایشان در این پایگاه دینی است- مورد واکاوی و مداقه قرار دهد. بدین منظور اقدامات سیاستی پیامبر اکرم (ص) مانند تاسیس نهاد فرهنگی ...

علی بن ابی طالب و زبیر بن عوام که از پیشگامان و سابقون در اسلام و از خواص و نخبگان تأثیر گذار عصر خود به شمار می­آمدند، بخش عمده ای از حیات ایمانی و سیاسی خویش را از دوران مکی تا روزگار خلیفه سوم در مدینه با تفاهم، همدلی و همگرایی گذراندند اما در روزهای آغازین حکومت امام علی، روابط آنها به سردی گرایید و سر انجام در حوالی بصره به رویارویی نظامی منجر شد. پرسشی که این مقاله می­کوشد تا به روش توصی...