ساختارهای روایی در آثار ادبی و نوشته های مختلف قادرند معناهای گوناگونی را در ذهن متبادر نمایند. راوی هم به نوبة خود ساختارهایی را در اثرش به خدمت می گیرد که از تنوع فراوانی برخوردارند و قادرند مخاطب را تحت تأثیر قرار دهند. در داستان پرومته راویان هریک به سهم خود نقش مهمی در کل داستان ایفا می کنند و تنها یک خوانش دقیق می تواند منظور راوی را از انتخاب ساختارهای روایی مختلف آشکار سازد و معنایی را ...

هزار و یک شب کتابی چند ملیتی است که در طی سالیان متوالی نگارش یافته و چندین زبان و فرهنگ را تجربه کرده و از جایگاه ویژه ای در میان سرزمین های زادگاهش و چه بسا کشورهای غربی برخوردار است. راویان و نقالان این اثر آگاهانه یا ناآگاهانه نام های شخصیت های داستان را به گونه ای گزینش نموده اند که با کنش و شخصیت آنان بسیار همانندی دارد. در این اثنا نام گزینی زنان در کتابی که با کنش و حضور پر رنگ زنان نقش...

عظمت حادثه کربلا و تإثیرات عمیق و گسترده سیاسی و اجتماعی آن در تاریخ اسلام و بویژه تاریخ تشیع, هر ذهن کنجکاو و علاقه مند به درک و فهم حقایق تاریخی را به شناخت منابع گزارش های این رویداد سوق می دهد; خاصه آن که از دیر باز ادعای نامکتوب ماندن گزارش های تاریخی در اسلام تا نیمه سده دوم هجری, از سوی خاورشناسان مطرح و شایع گشته است. در این مقاله با معرفی اجمالی کتاب مقتل الحسین(ع) ابومخنف نشان داده ای...

یکی از متفکران مسلمان که به شرح اسمای الهی پرداخته، ابن‌برجان، عارف و مفسر اندلسی است. هدف این مقاله بررسی رویکرد و روش ابن‌برجان در کتاب شرح اسماء الله الحسنی، به روش اسنادی و توصیفی ـ‌ تحلیلی است. یافته‌ها نشان می‌دهد رویکرد ابن‌برجان در شرح اسمای الهی، عرفانی است. از دیدگاه او، احصای اسمای الهی شامل هفت مرحله است که عبارت‌اند از: بررسی لغوی، توضیح مفهوم، شناخت ارتباط هر اسم با صفات ...

حضور هشتصد ساله مسلمانان در اندلس دستاوردهای بسیار داشت و در این میان، داروشناسی و داروسازی در دوره موحدان از جایگاهی خاص برخوردار بود. در این دوره چندین داروشناس نامدار همچون غافقی، ابن رومیه، ابوالخیر اشبیلی و ابن بیطار فعالیت علمی داشتند و صدها گیاه دارویی را به مجموعه کتاب های داروشناسی افزودند که نسبت به گذشته این دانش، بسیار قابل توجه بوده است. دانش داروشناسی در این دوره از جنبه طبقه بندی...

این مقاله به معرّفی محمّد فضل از مشایخ گمنام ملامتیه قرن سوّم هجری می‌پردازد. بدین منظور با استفاده از منابع کهن، به روش تحلیل تاریخی درباره نام، زادگاه، خانواده، تاریخ وفات، مذهب فقهی، آثار، مصاحبان، راویان و سفرهای او آگاهی‌هایی به دست داده می‌شود و مأخذ کهن حکایتی از وی ـ که در مثنوی مولوی بدون ذکر نام او آمده ـ معرّفی می‌گردد.

بیدل دهلوی، شاعر و عارف قرن یازدهم هجری، آثار عرفانی فراوانی دارد که در شکل گیری آنها اندیشه های عارفان پیش از او و مکتب های عرفانی گوناگون اسلامی و هندی تأثیر بسیاری داشته است. این میان ابن عربی اندلسی برجسته تر از همه عارفان است و در جای جای آثار بیدل می توان ردّ پای اندیشه های ابن عربی را به وضوع مشاهده کرد، به ویژه در مثنوی های محیط اعظم و عرفان او که متأثّر از ساختار فصوص الحِکَم و اندیشه های ...

شالودة قصه های حماسی را در میان اقوام مختلف بشری، سرودها و روایت های شفاهی پراکنده ای دانسته اند که توسط راویان و سرایندگان دوره گرد، سینه به سینه نقل شده است. این روایت ها گاهی همراه با موسیقی و حرکت های نمایشی و آیینی برای مردم و اشراف بوده که در حین روایت دستخوش دگرگونی های بنیادین نیز می شده است. در این جستار، ابتدا به نظریات پژوهشگران دربارة سرودهای شفاهی و راویان آنها در میان ملل مختلف جه...

بررسی و تحلیل دلایل ظن به امامت سید محمد از جمله مسائلی است که با وجود اهمیت آن، تاکنون مغفول مانده است. روایات دال بر تعلق امامت به فرزند بزرگ تر، وجود نص مبنی بر امامت سید محمد، عدم شناخت مفهوم بداء، عدم تصریح علنی بر امامت امام حسن عسکری (ع)، توجه و محبت خاص امام هادی (ع) به سید محمد، سابقه ی ظن به امامت اسماعیل و خفقان دوره ی عباسی و ایجاد محدودیت در معرفی امام عسکری (ع)، از جمله دلایل ظن ب...

حدیث ـ که به عنوان یکی از منابع مهم در دستیابی به احکام و معارف اسلامی، نقش اساسی دارد ـ بر پایة سند استوار شده است. لذا، برای احراز صحّت نسبت حدیث به معصوم (ع)، بررسی سند راهی مطمئن و کارآمد بوده که مربوط به حوزة مطالعات بیرونی حدیث است. رجالیان در پی اعتبارسنجی هر یک از راویان موجود در زنجیرة اسانید روایات، الفاظ و اصطلاحات ویژه ای را پدید آورده اند که گاه بر سر معنا و دلالت برخی از آنها، اجما...