زقاق المدق یکی از رمان‌های معروف نجیب محفوظ است که در آن حوادث مربوط به زمان جنگ جهانی دوم به تصویر کشیده شده است. در این رمان شخصیت‌های متفاوتی وجود دارند که از طبقات اجتماعی مختلفی هستند. این جستار برآن است بر‌اساس اصول نقد روان‌شناسی و نظریه‌های شخصیت به تحلیل ادبی-روان‌شناسی این رمان بپردازدوگونه‌های شخصیتی این رمان و ویژگی‌های خاص آن‌ها را واکاوی و هدف نجیب محفوظ از خلق چنین شخصیت‌هایی را ...

کهن‌الگوها، آرکی‌تایپ‌ها یا صورت‌های اولیه و ازلی، اشکال ناشناخته نشأت گرفته از ناخودآگاه جمعی افراد بشر در طول تاریخ تلقی می‌شوند که بین تمامی ملل مختلف جهان مشترکند. کهن‌الگو ابتدا توسط روان شناسانی چون «یونگ» و «فروید» مطرح گردید؛ اما پس از آن توسط ادب‌پژوهان برای بررسی و نقد آثار ادبی مورد استفاده قرار گرفت. نقد کهن‌الگویی مبحثی تازه در حوزه نقد روان‌شناختی محسوب می‌شود که بابی پر اهمیت را ...

«رمان» بهترین قالب ادبی برای بیان دیدگاه­ها و انتقال و ترویج نامحسوس ایدئولوژی مورد نظر است و در این میان، ادیبان دغدغه­مندی چون «نجیب کیلانی» از این فرصت ادبی بهره جسته و احساس خویش را که درون مایه­ای اسلامی و هم راستا با تعالی روح و علو فضائل انسانی دارد، به رشتۀ تحریر درآورده­اند. پژوهش حاضر با رویکردی «متن گرا» و با تکیه بر روش «توصیفی – تحلیلی» به نقد و بررسی عناصر سازندۀ رمان «الذین یحتر...

در مقالۀ حاضر، به بررسی این مسئله پرداخته‏ایم که آیا می‏توان رمان معروف طبل حلبی ، اثر گونتر گراس را طبق آنچه بیشتر ادعا می‏شود، یک اثر رئالیسم جادویی نامید. بررسی تطبیقی عناصر تشکیل‏دهندۀ سبک هنری- ادبی به‏کار‏رفته در این رمان و مقایسۀ آن با مؤلفه‏ها‏ی به‏کارگ‏رفته در رمان یک‏صد‏ سال تنهایی از گابریل گارسیا مارکز، به‏ویژه دربارۀ به‏کار‏نگرفتن عنصر خموشی نویسنده و نیز به‏دلیل نبود دو عنصر قلت...

در میان عناصر روایت، پیرنگ و پیوند آن با زمان نقشی محوری دارد؛ زیرا نه تنها کنش شخصیت‌ها و زاویۀ دید راوی ـ از دیگر اجزای مهم روایت ـ در زنجیرة پی‌رفت‌های آن ظهور و بروز می‌یابند، بلکه کیفیت پیوستگاری آن دو در بازنمایی سبک شخصی و تکنیک‌های داستانی اهمیتی ویژه دارد، اما باید توجه داشت که ماهیت و زمینة موضوعی روایت نقشی اساسی در کیفیت پردازش زمانی حوادث دارد. از این رو، این جستار به شیوة توصیفی ـ...

شرایط امکانی پیدایی «رمان» و «نمایشنامه» به‌عنوان دو قالب ادبی، محدود و موکول به شکل‌گیری سوژه مدرن است و از این‌رو این دو قالب ادبی برای جهان پیشامدرن، یکسره ناآشنا هستند. «تجدد ادبی» موجب شد تا در مضامین، قالب‌ها و کارکرد زبان و ادبیات فارسی تغییر رخ دهد و خصوصاً قالب‌‌های ادبی جدید به اموری آشنا برای مخاطب ایرانی بدل شود. این مقاله به چگونگی استقرار دو قالب ادبی رمان و نمایشنامه در میان مخاطب...

این مطالعه به بررسی مفهوم صنعت فرهنگی تئودور آدورنو در سه رمان فارسی قبل از انقلاب به نام های "زیبا" اثر م. حجازی، "کفش های غمگین عشق" اثر ر. اعتمادی و "داستان جاوید" اثر ا. فصیح می پردازد. آدورنو یکی از برجسته ترین متفکران بعد از جنگ جهانی دوم است که بیشتر اعتبار خود را مدیون انتقادهای شدید خود از جامعه ی مدرن می باشد. آنچه در این مطالعه مورد بررسی قرار می گیرد این است که محصولاتی ادبی که زیرم...

«رمان به مثابه رسانه: گونه‌شناسی رمان‌های تاثیرگذار بعد از کودتای ۲۸ مرداد تا بهمن ۵۷» پژوهشی در عرصه مطالعات بین‌رشته‌ای علوم ارتباطات و ادبیات داستانی است که به تفسیر کارکردهای رسانه‌ای رمان می‌پردازد و بیانگر نقش رسانه‌ای رمان در آگاهی‌بخشی، ایجاد فرصتی برای گذران اوقات فراغت، گریز از واقعیت‌های دردناک زندگی با پناه بردن به داستان، لذت هنری، تفسیر هستی و زندگی اجتماعی و ... است؛ رمان...

گلشیری از رمان نویسان مدرن معاصر با خلق اثرش یعنی شازده احتجاب قدم در جریان تازه واردِ گونه ای رمان، به نام رمان نو نهاد و توانست با به کارگیری خلاقانۀ عناصر رمان نو به خوبی از عهدۀ آن برآید. وجه رمان نویی این اثر تا به حال مغفول واقع شده‌است. با توجه به اهمیت این رمان و تاثیراتی که در رمان‌نویسی ایران داشته، در این مقاله به بررسی یکی از عناصر رمان نویی شازده احتجاب یعنی مرگ شخصیتپرداخته ایم که ...