پس از فروپاشی حکومت پارتیان به دست اردشیر بابکان، در اوایل قرن سوم میلادی، قدرتی جدید به نام سلسله ساسانی روی کار آمد. تعدد آثار تاریخی به جای مانده از این دورۀ تاریخی به نسبت دورۀ پارتی، نشان می دهد که میزان فعالیت های عمرانی، مانند ایجاد شهرها، قلعه ها، پل ها و سدها، رشد قابل توجهی داشته است. بنیان تعدادی از شهرهای تاریخی ایران به دو پادشاه نخستین سلسلۀ ساسانیان، اردشیر و شاپور، منسوب است. بی...

آریایی ها که یکی از اقوام بزرگ هندوایرانی (شاخه ای از اقوام اولیه هندواروپایی) هستند، نیاکان باستانی تاجیکان به شمار می آیند. در این مقاله به باورها و اعتقادات آریایی های ساکن در آسیای مرکزی که ریشه در باورهای اجدادشان، یعنی اقوام هندواروپایی دارد، اشاره شده است. نگارنده با تشریح نظریات دانشمندان و سیاحان مختلف ازقبیل آرتور کریستین سن، دانشمند دانمارکی، و سیوان تسزان، سیاح چینی، و همچنین بررسی ...

به منظور مدیریت بهتر و استفاده بهینه از منابع طبیعی تشخیص به موقع و دقیق تغییرات عوارض سطح زمین تأثیر مهمی بر درک بهتر بین پدیده های انسانی و طبیعی دارد. با پایش تغییرات کاربری اراضی در بازه های زمانی می توان به روند وضعیت محیط طبیعی از قبیل تخریب سرزمین، کاهش توان بوم نظام ها (اکوسیستم) و بیابان زایی پی برد. پژوهش حاضر با استفاده از داده های سنجنده های tm و etm+ ماهواره ای لندست 4، 5 و 7، به پ...

تعادل آب حوضه ها و دریاچه ها در بسیاری از مناطق ایران به ویژه مناطق خشک و نیمه خشک تحت تاثیر شرایط رطوبتی و بارش قرار دارد. در سال های اخیر به علت افزایش فراوانی خشکسالی ها، روند رو به رشد تغییر اقلیم و دخالت انسان در بوم سامانه طبیعی، سطح آب دریاچه ها به ویژه در این مناطق به طور چشم گیری کاهش یافته است و افزون بر آسیب های زیست محیطی، بخش های اقتصادی و اجتماعی جامعه را نیز با چالش روبه رو کرده ...

سرزمین کهن ایران دارای اماکن مقدس بسیاری است که این مکان ها غیر از ارتباط با ادیان کنونی، مرتبط با ادیان کهن بوده اند. ایرانیان در طول تاریخ به عناصر طبیعی و حیات بخش احترام گذاشته و معابدی به آنان اختصاص می دادند. کلیسای سنت استپانوس که در گذشته یکی از معابد بزرگ ایران بوده دارای سنگ نگاره هایی با نقوش نمادین، برخی ویژگی های معماری، طبیعت و نیز تاریخ خاص منطقه ی جلفای ارس که گویای این پیشینه ا...

پیشینه و هدف تغییرات پوشش زمین و رطوبت خاک تأثیر زیادی بر دمای سطح زمین دارد؛ بنابراین، دمای سطح را می‌توان برای مطالعه تغییرات پوشش زمین و بیابان‌زایی استفاده کرد. شهرستان ارسنجان که در شمال شرق استان فارس واقع گردیده است، دارای پوشش جنگلی و مرتعی نسبتاً خوبی است. برداشت بیش‌ازحد منابع آب زیرزمینی و نیز کاهش مقدار بارش، باعث کاهش سطح آب در این منطقه و خشکیدگی بسیاری از چاه‌ها ط...

آرتمیا سخت پوست کوچکی با ارزش اقتصادی بالاست که مدل تحقیقاتی بسیار مناسبی برای محققان می‎باشد. این موجود با تحمل محدوده‎های بسیار متنوع از شرایط بسیار مختلف اکولوژیک در بیش از 600 نقطه زمین و نیز 18 زیستگاه در ایران توزیع شده است. دریاچه طشک در استان فارس یکی از زیستگاه های طبیعی آرتمیای پارتنوژنز در ایران می‎باشد. با توجه به وجود یک آرتمیای دو جنسی ناشناخته در این دریاچه، گونه این جمعیت غیر بو...

در دهه­ های اخیر، نوسان های سطح آب دریای مازندران خساراتی را به مردم و زمین های مجاور آن وارد کرده است. تغییرات آب و هوایی و بی­ توجهی به اکوسیستم، قطعا در این امر دخیل بوده ­اند. با این حال، این موضوع بسیار ناشناخته باقی مانده است. دریای مازندران، بزرگترین دریاچه روی زمین، منطقه­ ای وسیع­تر از کشور نروژ را می ­پوشاند. ساختار زمین­ شناختی آن میلیون ها سال پیش شکل گرفته و در طول هزاران سال...

استفاده از روش­های ژئوفیزیکی در کاوش­های باستانی، قبل از حفاری، جهت تعیین مرز بی­هنجاری­ها می­تواند مفید و مؤثر باشد. در این میان، به دلیل نداشتن اثرات مخرب محیطی، روش مغناطیس­سنجی یکی از روش­های پرکاربرد است. در محوطه­های باستانی تغییر مغناطیدگی در محیط به دلایل طبیعی و فعالیت­های بشری صورت می­گیرد. به کمک روش مغناطیس­سنجی، تباین خودپذیری مغناطیسی محیط پیرامون به‌طورکلی با اقلام فلزی، مصالح سا...

ژئوپلیتیک انتقادی در قالب نقد رویکردهای سنتی و طرح مفاهیم زیستی، در نقش نقاد الگوی توسعهِ مخرب محیط زیست سر بر آورده است. در این میان، سود‏انگاری برخاسته از اندیشه­ مدرنیته و رویکرد سخت­افزارانه، به همراه کوشش برای توسعه و تأمین نیازهای جمعیت، زیست­بوم­های مختلف را دچار تخریب کرده و نتایج آن در قالب تشدید مخاطرات محیطی نمود یافته­ است. از این رو، ارزیابی پایداری محیط زیست در فرایند توسعه با چالش...