نظامی گنجوی ابعاد و ساحت­های گوناگونِ قصّه­پردازی، صور خیال و زبان شاعرانه را در زبان فارسی گسترش داده است. بیشتر توجه پژوهش­گرانِ نظامی به توان قصّه­پردازی، آفاق اندیشه­ها و صور خیال آثار او بوده است، لیکن توجه به هنر زبانی و بویژه توان ترکیب­سازی او بر سبیل اشارت بوده است. در این مقاله سعی می­شود به هنر ترکیب­سازی نظامی پرداخته ­شود. این جنبه هنر نظامی بر مبنای دیدگاه فرمالیست­های روسی تحلیل شده ...

در ادب فارسی در کنار قالب غزل، برای بیان مضامین غنایی و عاشقانه، استفاده از منظومه‌های عاشقانه نیز رواج دارد. داستان سرایی از انواعی است که بسیار زود در شعر فارسی مورد توجّه قرار گرفته است. در پایان قرن ششم نظم داستان‌های عاشقانه به وسیله نظامی گنجوی به حدّ اعلای کمال خود رسید. وی چند داستان معروف زمان خود را به نظم درآورد و هنرنمایی‌های این شاعر تا بدانجاست که اکثر سرایندگان  منظومه‌های عاشقانه،...

عشق برجسته‌ترین و نامکررترین مفهومی است که در هنر و ادبیّات بازتاب گسترده داشته است. عشق به مرد، زن، پدر، مادر، فرزند، طبیعت، دین و اندیشه، وطن، آزادی و... در جای جای ادبیّات فارسی قابل لمس است. آن چه همۀ عشق‌ها را در سایۀ خود می‌گیرد، عشق به خدای یکتاست که موجب تکامل و خویشتن شناسی انسان می‌شود. سراسر ادبیّات عرفانی، بیان عشق به خالق یکتاست. ادبیّات غنایی نیز یکی از عرصه‌هایی است که عشق ورز...

هفت پیکر، اثر گرانسنگ نظامی گنجوی، از شاهکارهای ادب غنایی است و افسانه ماهان مصری یکی از افسانه های این اثر است که از نظر ساختاری شباهت های بسیار به قصّه های پریان دارد. نظریّه ریخت شناسی ولادیمیر پراپ از جمله نظریّاتی است که با استفاده از آن می توان به رده بندی داستان ها و افسانه ها بر اساس فرم و ساختار آن ها پرداخت. بررسی افسانه ها و داستان های ایرانی بر اساس الگوی پراپ راهی است برای یافتن ساختا...

چکیده: عدالت یکی از آرزوهای دیرینه انسان برای دستیابی به کمال و سعادت بوده تا در آن رستگاری فردی و اجتماعی خویش را تحقق بخشد و در فضای مساعدش استعدادهای خود را از قوه به فعل آورد و کمال معنوی را با آرامش روحی و بی‌نیازی مادی درآمیزد. اما بیان این آرزو بر حسب زمان و مکان جلوه‌های گوناگونی پذیرفته است. حکیم نظامی از شاعران «آرمان‌گرا» و فریاد او فریاد «برابری خواهی و دادخواهی» است. او مدافع...

در این تحقیق، تلاش بر آن است تا با توجه به آثار پنج گانة نظامی گنجوی به یک سؤال اساسی در مورد آثار و مرام و مشرب او پاسخ داده شود. سؤال این است که آیا داستان‌های نظامی اخلاقیند یا ضدّ اخلاق؟ امّا برای پاسخ به آن، پرسش‌های دیگری نیز مطرح می‌شود که رابطة اخلاق و ادبیّات و به طورکلی هنر چگونه است؟ انتظار ما از هنر و ادبیّات رواج اخلاق است یا ضدّ اخلاق در جامعه؟ آیا ادبیّات و اخلاق از هم جدایند یا ...

نظامی گنجوی به عنوان برجسته ترین سرایندة مثنوی های بزمی در قرن ششم متفاوت از متقدمان و معاصران، همة سعی و کوشش خود را به کار می گیرد تا از مفاهیم مرسوم و متداول عصر خود پا را فراتر نهد و با رویکردی جدید به شعر، روح انسان گرایی را در آثار خود تثبیت کند و ترویج دهد. نظامی با توسّع و تعمیق این مفهوم در آثار خود، هرگز از دو مقولة قومیت و دیانت غافل نبوده است.لذا سرزمینی را به تصویر می کشد که مردم آن...

چکیده ندارد.

مقاله حاضر ضمن تعریف واژه «توسل» با تکیه بر قرآن و حدیث  و ساختار آن  به رویکردهای ساختاری و محتوایی آن در شعر فارسی با تکیه بر اشعار نظامی گنجوی در این زمینه می پردازد. زاویه دید نظامی درتوسلها، انواع توسل؛ توسل به ذات و صفات، توسل مستقیم، غیر مستقیم، لحن توسلهای نظامی، شفاعت و توسل و … در بخشهایی از مقاله تشریح شده است. در مبحث زاویه دید توسلها به اصالت سبکی نظامی در این زمینه اشاره شده است؛ ...

داستان «برداشتن تاج از میان دو شیر» یکی از روایت‌های نمادین است که در اثر جاوید حکیم فردوسی و حکیم نظامی با شباهت‌های فراوان و تفاوتی اندک نقش بسته است. در این مقاله با بهره‌گیری از نظریۀ «ژیلبر دوران» به بررسی کارکرد تخیّل شیر در دو منظومۀ شاهنامۀ فردوسی و هفت‌پیکر نظامی پرداخته شده است. نگاه ژیلبر دوران به اسطوره نگاهی ویژه است و کارکردی متفاوت دارد. از نظر او اسطوره‌ها مهمّ‌ترین تجّلی تخیّل است ...