این پژوهش به بررسی مقایسه ای روش تفسیری مخزن العرفان و کشف الاسرار پرداخته است .و با توجه به اشتهار هر دو تفسیر به روش عرفانی از نقاط اشتراک و افتراقی برخوردارند. به طوری که مفسر مخزن العرفان ضمن بهره گیری از روش تفسیری قرآن به قرآن ، قرآن به سنت ، از روش های کلامی، فلسفی ، ادبی ، عرفانی ، عقلی ، فقهی و... بهره گرفته و همچنین در تفسیر آیات از احادیث صحیح بهره گرفته و اسرائیلیات در تفسیر وی راه ...

امام خمینی(ره) به ­عنوان اندیشمندی انقلابی و مؤسس نظامی بدیع بر مبنای اصول و بنیان­ های محوری تفکر اسلامی و شیعی، صاحب اندیشه و نظرگاه سیاسی خاص و متمایزی نسبت به اسلاف فقیه و اندیشمند خویش بوده اند. تمایزی­ که موجبات تفکر، طرح و برنامه عملی جدیدی در حوزه اندیشه و سیاست  شیعی را فراهم نمود. یکی از حوزه­ ها و مصادر تعین بخش این تمایز، حوزه روش­ شناختی است. در این میان، روش­ شناسی اجتهادی به­ عنو...

این مقاله با هدف زمینه سازی برای توسعة علوم اجتماعی اسلامی به طور عام و تأسیس الگویی برای جامعه شناسی اسلامی به طور خاص، به بررسی مهم ترین مبانی روش شناختی نظریه سازی در جامعه شناسی اسلامی با تطبیق بر حوزة جامعه شناسی خانواده می پردازد. محورهای مورد تأکید مقاله عبارتند از: بهره گیری نظریۀ اسلامی در الگوی مورد نظر از روش های اجتهادی، عقلی و تجربی به گونه ای هماهنگ، پیروی این نظریه از هر دو نوع ص...

تفسیر به رأی، به معنای تحمیل نظر بر آن یا تفسیر قرآن توسط افراد غیرمتخصص یا تفسیر قرآن بدون توجه به قرائن عقلی و نقلی است که در احادیث اسلامی مورد نکوهش واقع شده است ولی در مورد مصادیق و تعریف آن در طول تاریخ اسلام دیدگاه‌های متفاوتی ارائه شده است. دکتر ذهبی و گروهی از قرآن‌پژوهان، تفسیر به رأی را به دو شاخه ممدوح و مذموم تقسیم کرده‌اند که این مطلب مورد نقد قرار گرفته است، چرا که مخالف اطلاق ا...

ماتریدیه از فرق کلامی جهان اسلام است که تا دوران معاصر در میان پیروان مکتب فقهی حنفی پیروان بسیار دارد. پایه گذار این فرقۀ کلامی، ابومنصور محمد بن محمد ماتریدی (د ح 333ق)، صاحب آثار متعددی از جمله تفسیر تأویلات اهل السنة است. وی در این تفسیر با کاربرد معتدل ادلۀ عقلی و نقلی مبانی مکتب کلامی خود را در تقابل با مکتب اشاعره و نیز معتزلیان تثبیت می کند. نگرشهای کلامی او به مباحثی همچون لزوم عقلی شن...

این متن در صدد نقد و بررسی و پاسخ به شبهات ظاهرگرایان در فهم و تفسیر قرآن است. فهم و برداشت از قرآن، در طول تاریخ تفسیر، گرفتار دو رویکرد نادرست بوده است؛ تأویل گرایی بی ضابطه و برداشت های باطنی و دیگر جمود و سطحی نگری و ظاهرگرایی که به تعطیل شدن عقل در مقام فهم قرآن و کند شدن حرکت علمی انجامید. نویسنده، نخست به تبیین این رویکرد و ارائه نمونه هایی از آن پرداخته و سپس شبهات کلی ظاهرگرایان در مقا...

این نوشتار در پی بیان ویژگیهای تفسیر الکاشف و روش تفسیری محمد جواد مغنیه است. نویسنده نخست از گرایش تفسیری مغنیه سخن می گوید. سپس ویژگیهای الکاشف را در عناوینی چون پیرایش تفسیری، رودرروی با آرای مفسران، نوآوریها، ساده نویسی و روان نگاری، فقه مقارن و کلام تطبیقی، راهنمائی موضوعی آثار، راهنمائی موضوعی تفسیر، تفسیر موضوعی و بهره گیری از ساختار پرسش و پاسخ، مطرح می کند. آنگاه روش تفسیری مفسر را توض...

تفسیر قرآن کریم پس از آنکه دوره‌های نخستین خود را پشت سر گذاشت و حدیث (به‌عنوان تنها منبع شناخت) در تفسیر قرآن نقش ایفا نکرد، صبغه اجتهادی به خود گرفت و نیازمند منابع بیشتر برای فهمی دقیق‌تر شد. به‌ویژه اینکه آن منبع، جنبه شرعی داشته و دارای سنخیت کاملی با خود قرآن از جهت انتساب به معصوم باشد. در جستجوی این مهم با منبع یا اصلی دیگر برای تفسیر قرآن یعنی ادعیه رسیده از معصومان مواجه می‌گردیم؛ چه ...