این جستار با دغدغة روشمندی در استنباط از نصوص دینی بالاخص قرآن کریم در فرآیند تولید علوم انسانی اسلامی، و تاکید بر احتیاط تمام در استفاده از اندیشه­های علوم انسانی رایج در تفسیر آیات و روایات خصوصاً دقت در عقبة معرفتی گزاره­های برآمده از متون علوم انسانی، به نقد کتاب «هم­شناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان­فرهنگی» از حیث محتوایی (تفسیری و ارتباط­شناختی) پرداخته است. کتاب یا...

ثواب و پاداش اعمال از مسائل مطرح شده در قران و دیگر متون دینی می باشد که اگر چه در بسیاری از علوم اسلامی از آن بحث می شود، ولی تحقیق مستقلی در مورد آن که مبتنی بر دیدگاههای قران باشد صورت نگرفته است. یکی از موضوعات مهم مباحث ثواب الاعمال، ملاکهای اعطای ثواب بر اعمال می باشد که با در نظر گرفتن آیات مختلفی که در این زمینه در قران موجود است، قابل اصطیاد می باشد. مفسران فریقین نیز در تفاسیر خود د...

یکی از اساسی‌ترین مسائل مرتبط با روش تفسیری قرآن به قرآن، بررسی جایگاه روایات تفسیری در این روش تفسیری است. علامه طباطبایی و استاد صادقی تهرانی از مفسران شیعی و مشهور در این روش تفسیری هستند. برخی از پژوهشگران بر این باورند که این دو اندیشمند با تکیه بر روش تفسیر قرآن به قرآن، منکر رجوع به سنت در تفسیر قرآن هستند. اگر چه ظاهر ابتدایی برخی عبارات این دو تفسیر موهم چنین مطلبی است ولی توجه به قرائ...

واژه تأویل در تفاسیر عرفانی و اثری نقش پررنگی دارد. در بین تفاسیر اثری، تفسیر فیض کاشانی به دلیل اشتمال آن بر تأویلات ائمه(ع) و به طور محدود تأویلات خود فیض از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در بین تفاسیر عرفانی نیز تفسیر منسوب به ابن عربی مشتمل بر تأویلاتی است که منطبق بر معنا و مفهوم تأویل در حوزه عرفانی است. مقایسه این دو اثر از جنبه مفهومی و و روشی می‌تواند در روشن‌...

فیض کاشانی از جمله مفسرانی است که با اندوخته‌های فلسفی- عرفانی از یک سوی و بهره‌های قرآنی- حدیثی از سوی دیگر، رویکردی باطنی به آیات قرآن دارد. وی تأویل را فراتر از مدلول لفظ و به مثابه معانی حقیقی الفاظ می‌داند. ابن ‌کثیر از مفسرانی است که ضمن پذیرش نظر ابن ‌تیمیه درباره معنای مراد از تأویل در قرآن، این نکته را افزوده که در قرآن واژه تأویل به معنای تفسیر و بیان به کار...

رفتار معصومان:، در اندیشه شیعی، هم چون گفتار ایشان، یکی از اجزای تشکیل دهندۀ سنت است که نقش مهمی در فهم و تفسیر آموزه های قرآنی دارد. با این همه، به دلیل عدم شناخت ابعاد مختلف کارآمدی این مؤلفۀ حدیثی، حضور این بخش از سنت در تفاسیر امامیه کم رنگ به نظر می رسد و میزان استناد به آن کم برگ است. این پژوهش می کوشد تا با بررسی تطبیقی میان دو تفسیر اجتهادی معاصر امامیه، یعنی المیزان و من وحی القرآن، کا...

مهدویّت یکی از مسائل اساسی مذهب تشیع است و مخالفان به شبهه افکنی های گسترده ای در این زمینه دست زده اند؛ بنابر این لازم است تا قدم های محکم تری در این راه برداشته شود. تلاش نگارنده بر این بوده است که رساله حاضر از جهت طرح و اسلوب و از جهت موضوع و محتوی تازگی و نوآوری داشته باشد، به عنوان مثال: بحث از دیدگاه مفسّران در مورد آیه تأویلی جدا از بحث روایی بیان شده است، هم چنین ترتیب آیات به صورت دلالت...

این رساله به «مفهوم شناسی بطن قرآن از منظر فریقین» اختصاص دارد و برای اولین بار به جمع آوری و بررسی تطبیقی گفتار تمام دانشمندان مفسر و محدث (شیعه و سنی) اقدام کرده است. در این جا به همراه اثبات بطن قرآن، به اثبات صحت وجود بُعد ماورای ظواهر آیات قرآن و ردّ شبهه عدم صحت پرداختن به بطن قرآن نیز به دلیل اشتراک آن با باطنیه، پرداخته شده است. در بخش دیگری از این رساله به بیان دیدگاه های دانشمندان صاحب ...

واژه تأویل در تفاسیر عرفانی و اثری نقش پررنگی دارد. در بین تفاسیر اثری، تفسیر فیض کاشانی به دلیل اشتمال آن بر تأویلات ائمه(ع) و به طور محدود تأویلات خود فیض از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در بین تفاسیر عرفانی نیز تفسیر منسوب به ابن عربی مشتمل بر تأویلاتی است که منطبق بر معنا و مفهوم تأویل در حوزه عرفانی است. مقایسه این دو اثر از جنبه مفهومی و و روشی می‌تواند در روشن‌...