چکیده : در هر دوره ای دولت ها برای مشروعیت بخشیدن به حکومت خود ، از ابزار هنر ، با ارائه الگوهایی مناسب استفاده کرده اند . در ایرانِ دوره اسلامی نیز برخی از حکومت ها ، خود را منتسب به پادشاهی های قبل از اسلام(دوره باستان) نمودند .بعد از سلسله صفوی که دولتی شیعی بود ، این انتساب به شکلی دیگر صورت گرفت . پادشاهان قاجار با اینکه خود را متولی حکومت دینی می دانستند ، ولی رویکردشان به پادشاهان پیش از...

گنجینه های دست نویس شرقی آکادمی علوم جمهوری تاجیکستان بزرگ ترین مخزن نسخه های دست نویس در تاجیکستان و یکی از مراکز مهم یادگارهای خطی فارسی و شرقی در آسیای مرکزی است. این گنجینه در سال ۱۹۵۳م به فرمان حکومت جمهوری شوروی تاجیکستان تأسیس شد و هدف آن جمع آوری نسخ خطی و تحقیق همه جانبه و عمیق درباره آن ها بود. هم اکنون در این گنجینه بیش از ۵۷۶۰ جلد نسخۀ خطی و ۶۴۰۰ جلد کتاب چاپ سنگی موجود است. اکثر دس...

در تاریخ ایران اسلامی، عصر صفوی یکی از دوره­هایی است که تأثیرات عمیقی بر حیات معنوی و ارزش­های فرهنگی ایران ازخود به جای گذاشته و این تأثیرات حتی تاقرن معاصر نیز به خوبی قابل تشخیص است. مراسم عزاداری در حکومت صفویه به طور کلی بر اساس عقاید وافکار مذهبی- سیاسی شکل گرفته بود و از همان آغاز، چنان بسط و توسعه یافت که در کمتر دوره­ای از تاریخ ایران، در زمانی چنان کوتاه بدان پایه رسیده بود. بررسی و ش...

صفوی شیوع داشته است. به کارگیری اصطلاح «قزلباش» توسط مورخان پس از شاه اسماعیل برای دهه های نخستین عصر صفوی، باعث به کار نبردن مفاهیم و اصطلاحات در غیر زمان تاریخی آن ها، لازمۀ روایتگری تاریخی است. برخی از مورخان و محققان، آگاهانه یا ناآگاهانه، با به کارگیری برخی از اصطلاحات و القاب در بستر زمانی غیر واقع آن ها، به تحریف امر واقع در تاریخ می پردازند. این پدیده در بین مورخان و محققان تاریخ ایران ...

هدف: هدف این پژوهش تحلیل انواع فهرست‌های اسناد در دورۀ صفوی و قاجار و شناسایی عناصر توصیفی آنهاست. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی بر پایۀ منابع کتابخانه‌ای و اسناد و نسخه‌های خطی به طبقه‌بندی و استنتاج یافته‌ها می‌پردازد.  یافته‌ها و نتایج پژوهش: مهم‌ترین عوامل مورد توجه فهرست­های اسناد در ایران دورۀ صفوی و قاجار عبارت‌اند از: تاریخ سند، نوع سند، ارکان (محتوای) سند، وابستگی...

غیاث‌الدین بن همام‌الدین معروف به «خواندمیر»، مورّخ، منشی، شاعر، و نویسندۀ عصر تیموری، نوۀ دختری «میرخواند»، مؤلف کتاب روضة‌الصفا، است. نامة نامی ترسّل منشیانه‌ای است زیبا و خواندنی با نثری آمیخته به نظم، شامل دیباچه، نُه فصل، و هر فصل شامل چندین بخش که در نسخ موجود با نام سطر و لفظ تقسیم گردید. خواندمیر این نامه‌‌ها را در چهل‌ و ‌شش یا چهل ‌و هفت ‌سالگی، یعنی 925 یا 927 قمری، زمانی که مقیم هرات ب...

این پژوهش تلاش دارد تا نحوه‌ی شکل‌گیری تصاویر لکه‌ای و خطی دوران پیش از تاریخ را بررسی کند. مبنای نظری این پژوهش، وجود نور و بازتاب‌های آن به صورت سایه و سایه نما، و مواجهه‌ی آدمی با طبیعت پیرامونی‌اش است. بررسی نقوش پیش از تاریخ نشان می‌دهد که این نقوش در عین سادگی، واجد مفاهیمی نمادین بوده و برداشتی از طبیعت هستند. بارزترین اَشکال این دوره، نقوش تخت و سیاه رنگی هستند که برخی به شکل تجریدی و د...

تاریخ نگاری و تاریخ نگری دوره صفوی بر پایه کاربستی از عناصر معرفتی بر آمده از مقتضیات فرهنگی آن دوره بسط و گسترش یافت. اندیشه غالب در آثار مورخان این عصر را می توان نوعی حکمت الهیاتی خواند که از سوئی برآمده و متاثر از مذهب شیعه بود و از سوئی دیگر این اندیشه بنیان نظری مشروعیت و مقبولیت حاکمیت صفویان در گستره ایران را موجه می ساخت. از جمله این مورخان می توان به سه مورخ درباری خاندان منجم یزدی (م...

چکیده از مهم ترین مباحث مطرح در حوزه علوم قرآنی، نسخ است که در بسیاری از روایات، اِشراف بر جوانب آن، از جمله ویژگی های مفسران قرآن به‏شمار آمده است. از سویی، قرآن پژوهان، این پدیده را بر سه قسم، شامل نسخ حکم و بقای تلاوت، نسخ حکم و تلاوت، و نسخ حکم بدون تلاوت تقسیم کرده و از این میان، تحقق یافتن مورد اول را بیشتر مفسران و پژوهشگران در حوزه علوم قرآن پذیرفته اند؛ اما بر سر دو قسم دیگر، ا...

از قرن هفتم هجری، به تدریج در تاریخ‌های عمومی، فصلی که به طور خاص، به ائمه اثنی‌عشر: اختصاص داشت شکل گرفت. ائمه: در این آثار، کنار هم و جدا از دیگر خویشاوندان، در مقام اولیای خدا و بهترین بندگان زمان خود معرفی شده‌اند و مانند انبیا، اوصیا، شاهان و خلفا، طبقه‌ای در تقسیم تاریخ به شمار می‌آیند. با توجه به حاکمیت اهل‌تسنن ـ دست‌کم به لحاظ کلامی و فقهی ـ در ایران پیش از صفوی، اختصاص فصلی به ائمه ام...