میراث مکتوب مسلمانان در عرصه تاریخ نگاری, گنجینه گران سنگی است که بسیاری از زوایای پنهان آن همچنان در محاق باقی مانده است. بدون تردید یکی از مصادیق عینی برای این ادعا می تواند مورخ توانا و صاحب سبک, ابن واضح یعقوبی باشد که آن چنان که بایسته و شایسته اوست, مورد توجه قرار نگرفته است. او به عنوان یک تاریخ نگار مسلمان نه تنها صرفا تابع سنت پیشینیان خود نبوده است, بلکه در جای خود, در سپهر فرهنگ اسلا...

تاریخ نویسی در ایران تقریباً تا یک قرن و نیم پیش و تا قبل از آشنایی ایرانیان با فرهنگ و تمدن جدید غرب تقریباً بر یک روال قرار داشت. هر چند هر از گاهی مورخی مانند بیهقی و دیگران از نظر واقعه‌یابی و واقع‌بینی روش نقد علمی درست تری به کار بردند اما بیشتر مورخان براساس سنت قبلی به واقعه نویسی به روایت مورخان قبلی پرداختن به هر حال شاید بتوان این گونه تصور نمود که یا سنت تاریخ نویسی بر همان روال بوده ...

دین اسلام با ظهور خویش در شبه جزیره عربستان نه تنها موجبات تحولات و تغییرات بسیاری را در مذهب و سیاست و اجتماع پدید آورد بلکه درعرصه فرهنگ و افکار و علوم نیز تاثیرات و تحولات بسزایی برجای گذاشته است که هم اکنون در سراسر جهان اسلام و حتی فراتر از مرزهای جهان اسلام، کاملا محسوس و مشهود می باشد.از جمله این علوم می توان به دانش تاریخ¬نگاری اشاره کرد که با ظهور اسلام از مهمترین و تاثیرگذارترین علوم ...

در فایل اصل مقاله موجود است.

این پژوهش در صدد است نشان دهد پیوند میان تاریخ نگاری اسلامی و حدیث نگاری ( روایت حدیث) تا چه اندازه عمیق و ناگسستنی بوده است. پژوهش حاضر از دو بخش تشکیل شده است: نخست پیوند میان حدیث و تاریخ مورد بررسی قرار می­ گیرد، سپس به گوشه هایی از روش تاریخ نگاری طبری به عنوان برجسته ترین نماینده تاریخ نگاری روایی (محدثانه) پرداخته می­ شود. به طور کلی محدثان کار خود را در دو سطح پی می گرفتند: نخست همه احا...

یکی از مباحث بسیار مهم در تاریخ حدیث اهل سنت و جماعت، بحث گرایش صحابه و تابعان به نگارش یا عدم نگارش احادیث در قرن اول هجری است. دیدگاه بیشتر آنان نسبت به نگارش حدیث از میان گزارش های موجود در کتاب های رجالی و تاریخی در دسترس است. براساس این گزارش ها، برخی از ایشان اقدام به نوشتن حدیث کردند و برخی دیگر، گرایشی به مکتوب ساختن روایت ها نداشتند. در این میان، آن چه جلب توجه می‏کند وجود برخی گزارش ه...

یکی از مسائل مهم در پژوهش¬های تاریخی درسال¬های اخیر، بازخوانی مجدد متون مرجع به منظور رسیدن به تفسیری علمی و تازه است. این مسئله موجب شده که پژوهش¬گران حوزه¬ی تاریخ به سراغ روش¬های جدید پژوهشی بروند و از این طریق نگاهی نو به منابع مهم و معتبر بیندازند. منابع تاریخ¬نگاری قرون اسلامی از معتبرترین و مهم¬ترین منابع برای تاریخ ایران است و پژوهش¬گران همواره برای تحقیقات مختلف تاریخی ناگزیر از استف...

یکی از کتاب‏هایی که در سال‏های اخیر درباره‏ی تاریخ اسلام به زیور طبع آراسته شده، اثر ارزشمند دکتر غلامحسین زرگری نژاد است که به همت انتشارات سمت در سال 1378 در 687 صفحه منتشر شده است. تاکنون نقدهای متعددی درباره آن به چاپ رسیده که بیشتر ناظر به نقد شکلی و جزئی‏نگرانه بوده است. سعی نگارنده در این یادداشت بر این است تا روش و ویژگی‏های تاریخ نگاری مؤلف در این اثر را از نزدیک مورد توجه قرار دهد. با...

اهتمام و استناد به سیره نبوی، از همان روزهای آغازین عصر خلافت آشکار بود. توجه به سیره نبوی، الگوی عملی و راهکاری برای خروج از مشکلات فرا روی جامعه بود؛ از سوی دیگر، اهرمی بود در دست گروه های رقیب، برای اثبات آرای سیاسی اجتماعی خود. اهتمام و بهره وریِ آمیخته با گرایش های متعدد، گاه باعث نادیده گرفتن یا پدید آوردن خبر، برجسته کردن خبری یا کمرنگ کردن خبری دیگر می شد و در نتیجه، بیم نوعی تحریف سیره ...

این مقاله می کوشد در چارچوب الگوهای روش شناختی و معرفت شناختی تاریخ نگاری اسلامی، واقعه ی ذوقار و ارتباط آن را با نبردهای ایران و اعراب در متون تاریخ نگاری اسلامی واکاوی کند.فرضیه ی مقاله این است که تبدیل واقعه ی ذوقار به نماد انتصاب عرب از عجم و هم زمانی آن با بعثت پیامبر در سنت تاریخ نگاری ایرانی اسلامی، بر پیش فرض مورخان اسلامی و دیدگاه آن ها درباره ی رویدادهای تاریخی در قالب یک طرح انداموار...