سیر تعالی علم و ادب در خراسان و ماوراءالنّهر از انقراض ساسانیان تا قدرت گرفتن حکومت های ایرانی متوقّف ماند. در عهد طاهریان و صفّاریان زبان و ادبیّات فارسی جانی دوباره یافت و گام های استوار و مطمئنّی به سوی باروری فرهنگی و علمی برداشته شد. صفّاریان، نخستین خانواده بومی خراسان بودند که زبان فارسی را جایگزین زبان عربی ساختند. با ایجاد حاکمیّت در خراسان، تحرّک فکری و فلسفی اندیشمندان و علمای این خطّه از سر ...

مجریطی از دانشمندان مسلمان قرن چهارم هجری در اندلس است. او اگر چه در نجوم و ریاضی شهرت بسیار دارد، اما در دیگر علوم چون کیمیا آثاری درخور توجه نگاشته است. یکی از این آثار، رساله­ ای است به نام الرسالة القفطیة که ترجمه ه­ای کهن از آن به فارسی نیز در دست است؛ این رساله، حاوی گفتگوهایی بین اخوان الصفا با مجریطی است که وی در پاسخ به سوالات کسانی که از بیماری خود سخن گفته اند، داروهایی را تجویز کرده...

ابوریحان محمد بن احمد بیرونی از علمای بزرگ و ریاضیدانان ‘ منجمان ‘ مورخان و کاملان قرن چهارم و پنجم هجری است و محققان او را از بزرگترین حکمای شرق میدانند . ولادت او در سال 362 ه ق در خوارزم اتفاق افتاده و مرگش در غزنه در اوان انقلاب سلاجقه و سلطنت مسعود بن محمود غزنوی بوده است . تألیفات این مرد بزرگ به زبان عربی یعنی زبان علمی و همه کس فهم عالم اسلام و ایران بوده است ‘ مگر ترجمه ( التفهیم ) که ...

فوزی معلوف در خانواده ای اهل علم و ادب دیده به جهان گشود، این شاعر مهجری در طی عمر کوتاه سی ساله آثاری گرانقدر در ادبیات عربی پدید آورد. اشعار این شاعر ملقب به شاعر الطیاره، دارای گرایش رمانتیستی و جهت گیری انسانی است و دیدگاهی بدبینانه در آثارش مشهود است که او را به ابوالعلاء معری نزدیک می کند. در این پژوهش، مضامین شعری فوزی معلوف، از نام آوران ادبیات معاصر عربی، مورد بررسی قرار گرفته که از جم...

تحولات بیداری اسلامی که در سال 2011 منطقه ی خاورمیانه را درنوردید، سبب ایجاد تغییرات ساختاری و بنیادین در بسیاری از کشورهای این منطقه گردید.ازجمله کشورهایی که باوجود داشتن پتانسیل فراوان تحولات، تغییراتی در ساختار آن صورت نپذیرفت عربستان سعودی بود.این کشور با توجه به رسالتی که برای خود به عنوان رهبری جهان سنی در مقابل ایران شیعی تعریف کرده در دو جبهه ی داخلی و منطقه ای در قبال این تحولات واکنش ...

منطقه استراتژیک شمال آفریقا با شروع جرقه جدید نهضت های بیداری اسلامی در این منطقه اهمیت دوچندانی یافته است. از سوی دیگرتغییروتحولات صورت گرفته در ساختارهای حکومتی و سیاسی این کشورها درسالهای اخیرموجب تغییر و تحولات عمیقی درحوزه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی ومذهبی در این کشورها شده است. بگونه ای که تغییرات در این کشورها روند یکسان و مشابهی راتجربه نکرده ودر کشوری مثل تونس بصورت نسبتا مسالمت آمیز ...

سده‌ی چهارم هجری آغاز حاکمیت یافتن فرمان‌روایان ترک در سرزمین‌های اسلامی بود.حاکمیت ترکان در جهان اسلام در سده‌یپنجم به حدی گسترش یافت که هم‌زمان چندین دولت قدرتمند ترک نواحی شرقی قلمرو خلافت عباسی را بین خود تقسیم کرده بودند:قراخانیان در بخش‌های وسیعی از ماوراءالنهر، غزنویان در شرق خراسان و غرب هندوستان و سلجوقیان در ایران، آناتولی و شام.از بین این دولت‌ها قراخانیان نگارش به زبان ترکی را به شد...

در میان سروده های محمد بن حسام الدین خوسفی (وفات 875 هـ.) ملمّعات و اشعاری به زبان عربی وجود دارد؛ این اشعار، ادامه ی سنت ادبی است که از سده ی چهارم هجری در شعر شهید بلخی شروع شده و گوشه ای از قریحه و اندیشه ی ایرانیان را در طی قرون متمادی پاس داشته اشت. در اشعار عربی ابن حسام، قصیده ای شصت و شش بیتی در نعت و منقبت حضرت رسول (ص) به زبان تازی وجود دارد که در چاپ های دیوان او رمز ناگشوده و همراه ب...