در این نوشته تلاش می‌کنیم تا ضمن بررسی جایگاه و حجّیّت عقل و توجه به عقل عملی در اندیشۀ سیاسی، نقش آن را در دگرگونی فقه سیاسی با تأکید بر دورۀ معاصر بررسی کنیم. سؤال اصلی آن است که نقش عقل در تحوّل فقه سیاسی شیعه چیست؟ و پاسخ آن است که عقل در تحوّل فقه سیاسی شیعه با توجه به روش خردورزانۀ اجتهاد و حجّیّت عقل در عرض دیگر منابع استنباط و کارکردهای آن در داورى نسبت به متون، گذر از ظواهر، کشف و تفسیر روزآ...

مقالۀ حاضر به معرفی مفهوم "ادراک اکسپرسیو" در اسطوره‌شناسی­ فلسفی ارنست کاسیرر می‌پردازد. ابتدائاً به بهانۀ طرح اشکال روش‌شناختی، دوروثی امت، ضمن یادآوری جنبه‌های کانتی اندیشۀ کاسیرر، تلاش می‌شود تا از جانب کاسیرر و با استناد به مفهوم "ادراک اکسپرسیو"، اشکال وارده، دفع شود. بدین ترتیب که کاسیرر، این سطح از تجربۀ ادراکی­را خاستگاه اندیشۀ اسطوره‌ای قلمداد می‌کند و چون این سطح از ادراک، اصیل است و ...

شوقی و بهار دو شاعر برجستۀ معاصرند که به سبب داشتن ویژگی های مشابهی چون هم زمان بودن، مسلمان بودن، زیستن در هنگامۀ استبداد سیاسی، درگیری با کشورهای استعمارگر، آزادی خواهی، داشتن مبارزات انقلابی، و تحمل تبعید و زندان، از نظر فکری و ادبی بسیار به هم نزدیک اند. این مشابهت به حدی است که به رغم بی خبری این دو شاعر از یک دیگر و این که هیچ نام و نشانی از یکی در دیوان دیگری به چشم نمی خورد، روح مشترکشا...

در جامعۀ مسلمانان سدۀ اول و دوم، اندیشۀ «ارجاء» در دو مرحلۀ سیاسی و کلامی ظهور و بروز یافت که در هر دو مرحله، تأخیر و وانهادن امری به روز قیامت و یا واگذاری امری به خداوند نهفته است. واژه «مرجئه» در روایات منسوب به پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین7(ع)نیز به کار رفته است که با حذف روایات ضعیف، می توان ادعا کرد که در کلام آن دو بزرگوار این واژه اغلب در معنای «اهل سنت و جماعت» یا «اصحاب حدیث»؛ و در معنایی...

در سدۀ سوم هجری برخی راویان حدیث از سوی احمد بن محمد بن عیسی اشعری از شهر قم اخراج شدند. از آنجا که بیشتر اخراج شدگان متهم به غلو بودند، دلیل اخراج ایشان، غلو و انحراف عقیده دانسته شده است و با یک تعمیم کلی اظهار می شود که قمی ها راویان را به کوچک ترین شائبه غلو از شهر اخراج کرده و در حقیقت به حذف کلی آنان حکم می کردند، ولی به نظر می رسد که دلایل اخراج این افراد، تنها انحراف در عقیده نبوده است،...

آثار فولکلوری سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان سرشار از عناصر مشترک و همانند است و از میان آن‌ها هم‌نوایی همسایه‌ها در ترانه‌های ملی ایرانی جایگاهی ویژه‌ دارد. ایرانی فارسی‌زبانی که مجموعه‌های فراهم‌آمده از فرهنگ عامۀ این ملت‌ها را پیشِ‌روی خویش می‌گشاید، خود را در چنان حال‌و‌هوایی می‌یابد که اندیشۀ جدایی مرزها و قلمروهای سیاسی را مطلقاً به ذهن خود راه نمی‌دهد. بسیاری از نمونه‌های فولکلوری مر...

تساهل به مثابه یکی از مهمترین دیدگاه­های تاریخ اندیشۀ بشری بر آزادی ادیان و مذاهب تأکید می­ورزد و در عرفان ایرانی – اسلامی یکی از موضوع­های محوری است. این مقاله کوشیده است که به تبیین تساهل بپردازد و با تکیه بر متن مثنوی معنوی، منشأ و ویژگی­های تساهل را در نظام فکری مولوی بنمایاند. دو نظریۀ «وحدت موجود» و «تجلی و ظهور» منشأ فکری تساهل عرفانی مولوی است. او با بهره­گیری از این دو نظریه کوشش دارد ...

شارل بودلر و سهراب سپهری  دو شاعر فرانسوی و ایرانی  ازنظر اندیشه و هنر، نوآورترین شاعران عصر خود به شمار می روند. این دو شاعر درونگرا، دلزده از کرۀ خاکی، با هدف پی بردن به حقیقت هستی و رسیدن به دنیای ایده آل، همواره در جستوجوی آرمانشهری هستند که در آن بیاسایند؛ ازای نرو، به طبیعت، سفر، عرفان و... گرایش می یابند. در مقالة حاضر، به برخی اندیشه ها و مضامین شعر سپهری اشاره و این اندیشه ها و مضامین ...

آثار فولکلوری سه کشور ایران، افغانستان و تاجیکستان سرشار از عناصر مشترک و همانند است و از میان آن ها هم نوایی همسایه ها در ترانه های ملی ایرانی جایگاهی ویژه دارد. ایرانی فارسی زبانی که مجموعه های فراهم آمده از فرهنگ عامۀ این ملت ها را پیش روی خویش می گشاید، خود را در چنان حال و هوایی می یابد که اندیشۀ جدایی مرزها و قلمروهای سیاسی را مطلقاً به ذهن خود راه نمی دهد. بسیاری از نمونه های فولکلوری مرد...

ابن قبه رازی از متکلمان برجسته و بلندآوازه امامیه در نیمۀ دوم سدۀ سوم هجری است که در حوزۀ مسائل مربوط به امامت دیدگاه‌های درخور توجهی داشته است و از همین‌روی، از جایگاه ویژه‌ای در میان متکلمان امامیه برخوردار است. سید حسین مدرسی طباطبایی- شیعه‌پژوه معاصر- درکتاب مکتب در فرآیند تکامل با ارجاعات فراوان به آثار ابن قبه و بررسی رساله‌های به جا مانده از او در صدد تحلیل تحولات تاریخی اندیشۀ امامیه در...