بحث پیرامون نگاه فلسفی-کلامی حافظ به مقولاتی چون تقدیر ازلی، جبر، اختیار و ارادۀ انسان، پردامنه و مناقشهبرانگیز است. منظور از جبر و تقدیر، تحقّق تخلّفناپذیر و از پیش تعیین شدۀ حوادث، افعال و آیندۀ انسانها بر اثر قوانین ضروری و گریزناپذیر علّت و معلول حاکم بر عالَم، یا مطابق ارادۀ پیشین و تغییرناپذیر خداوند است. از طرف دیگر، به نظر میرسد که دستکم بخشی از عواملِ تعیینکنندۀ افکار، احوال، و اعمال انسان،...

اگر شعر و شاعری در خدمت خیر و صلاح جامعه باشد، و آن را به سوی اخلاق فاضله و ایمان به خدا سوق دهد؛ بدون تردید مورد تأیید اسلام است، که قرآن، پیامبر گرامی اسلام(ص) و اهل بیت(ع) هم از چنین شعری حمایت می کنند. از صدر اسلام تا حال با تمسک به سنت پیامبر اکرم(ص)، از شعر به عنوان سلاحی کارآمد و معنوی در دفاع از دین و مبانی آن، و نیز مقابله با تهاجم دشمن استفاده شده است . در این خصوص بهار و احمد صافی از...

شعر آزاد دهه هفتاد و به تعبیری شعر نو فارسی از سال 1370 تا 1380 اگرچه ادامه شعر دهه قبل از خود میباشد، ویژگیهایی دارد که آنرا از شعر دورههای دیگر متمایز و مشخّص میکند. نتیجه مطالعات و بررسی اشعار چهرههای شاخص این دوره نشان میدهد، در این دوره، پارهای از اندیشههای غالب از جمله زمینههای گفتار حماسی و مؤلّفههای شعر ایّام جنگ متروک و به جای آن افکار یأسآلود و نومیدانه و معناستیزی و معناگریزی و جزئی نگر...

سیمای جنگ تحمیلی در شعر شاعران فارسی سرای ایلامی                                                                                                                                                                                         محمد جلیل بهادری* چکیده هدف این مقاله بیان برخی از مضامین مرتبط با جنگ تحمیلی و وصف رشادت­های مدافعان میهن اسلامی در شعر شاعران ایلامی است. یکی از رویدادهایی ک...

با ورود اسلام به ایران، مردم این سرزمین به دین مبین اسلام گرویدند. آن ها به تدریج با زبان عربی آشنا شدند و کوشیدند آن را فراگیرند؛ چراکه از یک سو زبان دین و از سوی دیگر زبان سیاست، علم و ادب در جهان اسلام بود و حمایت دولت های عربی در قرن های چهارم و پنجم بر اهمیت آن می افزود از جمله پایگاه های علمی و فرهنگی اسلام در قرن چهارم و پنجم خراسان بزرگ با مرکزیت شهرهای نیشابور، خوارزم، بخارا و قهستان ب...

لقد عنی الباحثون و النقاد بالهجاء کفن من فنون الأدب الرفیعه، غیر أنهم اهتموا بجوانبه اللغویه و تطوره الأدبیه کغرض شعری، دون الاهتمام بالتذوق الفنی و التلقی التصویری الذی یعبّر عن عاطفه الشاعر و انفعالاته و خلجات قلبه أکثر من الأغراض الشعریه الأخری، و یصوّر الحیاه الفردیه و الاجتماعیه تصویرا صادقا بلغه سهله قریبه من الفهم. ولکن هذا لا یعنی أنه لم یُهتم بالجوانب الأخری فی الهجاء، بل هناک بعض الکتب ا...

شهر حلّه یکی از مراکز شیعه نشین مهمّ عراق است و بسیاری از شاعران بزرگ شیعه مثل سید حیدر حلّی، سید جعفر حلّی، کاظم آل نوح، هادی کمال الدّین و محمّدعلی الیعقوبی و ... از آن برخاسته اند و بخشی از مجموعه اشعار نغز و دلکش خود را به نام مبارک چهارده معصوم (علیهم السلام) زینت بخشیده و آن را از روی اعتقادات عمیق و ارادتی خالصانه سروده اند که نوازشگر روح و موجب مسرّت خاطر است. آنان در سروده های بهاور خود از مو...

شهر اصفهان در ادوار گوناگون، بویژه در چند مقطع تاریخی که به عنوان پایتخت حکومتهای مختلف قرار گرفته، منشأ تأثیرها و تحولات عمیقی در عرصه های علم، فرهنگ، هنر، معماری و ادب ایرانی بوده است که اوج آن را در عصر صفوی می بینیم . در این مقاله از منظر سبک شناسی به بررسی نقش اصفهان در پیدایش و تکوین سبکهای شعری پرداخته و نشان داده ایم که نقش محوری و کلیدی این شهر و پیشاهنگان آن در قلمرو شعر و ادبیات در ت...

چکیده تاریخ نشان می دهد که دوره ی قاجار، دوره ای سرشار از رخدادهای سیاسی، اجتماعی و ادبی است. پیامد این رویدادها شعر آیینی را نیز تحت تأثیر قرار داد که نتایج آن در شکل گیری رویکردهای متفاوت در حوزه شعر آیینی و ایجاد تحوّلات محتوایی و ساختاری در این عرصه مشهود است. در این پژوهش سعی بر آن است تا با بررسی مختصر اوضاع سیاسی، اجتماعی – فرهنگی و ادبی دوره ی قاجار، ابتدا فضایی که شعر آیینی در آن بالی...

میراث دینی در همه­یاشکال و نزد همه­ی ملت ها، یکی از مصادر مهم الهام شعری به شمار می آید و شاعران، در بسیاری از موضوعات و آثار ادبی خود از میراث دینی استمداد نموده اند که در این میان یکی از پرکاربردترین نمادهای دینی، پیامبران الهی می­باشند. شاعران در کاربرد نمادین شخصیت های پیامبران با پررنگ ساختن ویژگی های برجسته­ی حیات آنان  همچون رنج وعذاب مسیح(ع) و صبر ایوب(ع) ضمن اشاره به شخصیت های دینی از...