برخی از آثار تفسیری، به ویژه در عصر جدید به عنوان «تدبّری» یا «تدبّرگرا» شناخته می­شود. تفسیر المیزان، اثر علامه طباطبایی، یکی از تفاسیر موسوم به تدبّری است. این پژوهش با محوریّت سؤال از ویژگی­های ایجابی و سلبی تفسیر المیزان در حیطه تدبّر، به بررسی رویکرد تدبّری این تفسیر پرداخته است. نگاه قاعده­مند به مبانی و روش تدبّر و به کارگیری آن در مقام تفسیر، در بخش ویژگی­های ایجابی و مصونیّت از آسیب­های رویکرد...

در قرآن کریم آیاتی با ساختار مشابه وجود دارد که در این آیات، گاهی اسلوب تقدیم و تأخیر به کار رفته است و بی شک این اسلوب ها، حامل غرض خاصّی می باشند. با دقّت و بررسی تفاسیر مجمع البیان، المیزان و نمونه، متوجّه این مهم می شویم که عملکرد آنها در برخورد با این دسته از آیات، متفاوت بوده است. بازتاب تفسیر المیزان در پاسخگویی به تقدیم و تأخیر آیات متشابه لفظی، از تفاسیر دیگر بهتر است و پس از آن، عملکرد ت...

بررسی گونه های مختلف نقد آراء تفسیری دیگر مفسّران، در تفسیر المیزان است. نقدهای المیزان بر آراء دیگر مفسّران در دو دسته قابل بررسی است: 1. نقدهای مربوط به قرآن و سنت و 2. نقدهای مربوط به ابزار و مقدمات تفسیر. در دسته نخست، اشکالاتی چون ناسازگاری با آیات قرآن، ناهمسازی با ظاهر آیات قرآن، بهره جویی از قاعده سیاق، ناسازگاری با آغاز یا فرجام آیه، مخالفت با اسلوب قرآن کریم، مخالفت با اسلوب ادب عربی، م...

تناسب میان آیات یک سوره بر مبنای غرض واحد، از ابعاد علم تناسب است. با توجه به این که سورۀ نازعات نخست با قسم­های مؤکدی به فرشتگان شروع می­شود، سپس به قسمتی از مناظر هول­­انگیز قیامت اشاره می‏نماید و در ادامه اشارۀ کوتاه و گذرایی به داستان موسی (ع) و سرنوشت فرعون طغیانگر دارد، سپس به نمونه‏هایی از مظاهر قدرت خداوند در آسمان و زمین تصریح می­کند؛ براساس این آشفتگی ظاهریِ موضوعی درسورۀ نازعات، ضرورت...

رباعی به دلیل ویژگی‎هایی که نسبت به سایر قالب‎های شعری داشته، ‏قرن‎ها مورد توجه ادیبان بوده است. یکی از این ویژگی‎ها دارا بودن وزن‎های متعدد ‏و متنوّع آن است؛ از طرفی دیگر، رباعی به عنوان قالبی که می‎تواند در برگیرنده‎ی ‏موضوعات و مضامین گوناگون باشد، همواره مورد توجّه اکثر شاعران قرار گرفته ‏است. با توجه به این مطلب، در این نوشتار، رباعیات خاقانی از لحاظ تنوّع عروضی ‏و موضوعی مورد بررسی قرار می گ...

هدف این مقاله بررسی عناصرالگوی برنامه درسی تربیت اخلاقی در آموزش عالی بر مبنای قرآن کریم بر اساس تفسیر المیزان است. بدین منظور از آیات قرآن کریم و تفاسیر مرتبط با تربیت اخلاقی تفسیر المیزان بهره گرفته شد. این نوشتار با رویکردکیفی و با استفاده از روش تحلیل مضمون به بررسی عناصر تربیت اخلاقی می پردازد. در این پژوهش با استفاده از تحلیل مضمون آیات قرآن کریم بر اساس تفسیر المیزان ، مضامین ذیل دو حیطه...

قاعده «بسیط الحقیقه کل الاشیاء و لیس بشیءٍ منها» ثابت می کند که واجب الوجود از آنجایی که بسیط الحقیقه است، واجد کمالات و جهات وجودی تمام اشیا و فاقد حدود، تعینات و نقایص آنهاست. این قاعده نخستین بار توسط صدرالمتألهین شیرازی به صورت برهانی بیان شده است. مقاله حاضر، نخست به توضیح و تبیین و تحلیل منطقی این قاعده می پردازد و در باره حدود موضوع و محمول و نوع حمل در آن به بحث می نشیند و پس از تحلیل من...

چکیده روش علامه طباطبائی در تفسیر آیات الهی، همان روش تفسیری اهل بیت یعنی روش قران به قرآن است. یکی از جلوه های آن در سیره تفسیری علامه، تعیین برخی آیات که شماره آن به 30 آیه می رسد، به عنوان غرر است که از جمله مبانی علامه در تعیین آن، وحدت و انسجام حاکم بر سوره هاست. در این پژوهش این آیات شناسایی شده از منظر علامه، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. نوع پژوهش کتابخانه ای است و محور آن تفسیر ا...