هرمنوتیک و کیفیت فهم متن قوانین دو بحث روز و بسیار مهم محافل علمى و حقوقی است. از آنجا که قانون اساسی ما برگرفته از فقه امامیه است، برای هرمنوتیک متن قوانین به فهم دانش اصول فقه، که از منابع مهم دریافت اصول قواعد و کیفیت فهم فقهى است‏، نیاز داریم. در حقیقت، هرمنوتیک علمِ تعبیر و تفسیر و تأویل است؛ درحالی‌که قواعد به دلایلی چون اجمال و ابهام تاب تفاسیر گوناگونی دارند. به سبب اینکه هر مرجعی برای ن...

مبحث مهم " تعادل و تراجیح" در اصول فقه ،روش های علاج تعارض مستقر بین اخبارهنگام استنباط احکام شرعی می باشد.این مجموعه شامل ماهیت ، شرایط وعوامل، اقسام و مصادیق تعارض و سپس براساس ترتیب منطقی، بیان راه های برون رفت از تعارض بدوی (وجوه جمع عرفی) در فصل اول ودوم ؛ و احکام عقلی و شرعی دو خبر متعارض متعادل در فصل سوم و فصل چهارم شامل احکام تعارض اخبار متفاضل به عنوان تراجیح و مصادیق آن درفقه و حقوق ...

یکی از مباحث بسیار پر کاربرد و بنیادین در فقه اسلامی و به تبع آن در حقوق اسلام، مسأله تعارض اصل و ظاهر و برتری هر کدام بر دیگری می­باشد. ظاهر در معنا دلیلی است که ظن بر اساس طبیعت امور را پدید می­آورد که از قرینه­هایی سرچشمه می­گیرد. در برابر، اصل، دلیلی است که برای فصل خصومت و رفع سردرگمی بکار می­رود، بدون این­که در صدد کشف واقع بوده و ظن به آن را پدید آورد. در حل تعارض این دو نهاد فقهی و حقوق...

از آنجا که امروزه با نیازها و پرسش‌های گوناگونی در عرصه حکومت و جامعهٔ اسلامی مواجه هستیم، لازم است فقه الاجتماع دارای نظام فکری منسجمی باشد، بی‌توجهی به سازمان‌دهی فقهی در این عرصه، فقه را در دنیای جدید، منفعل و تابع ساختارها و راهبردهای موجود خواهد کرد. در این نوشتار تلاش شده تا با سازمان‌دهی به موضوعات، محمولات و رویکردها و روش‌های اجتهادی فقه الاجتماع، نظم مناسبی به این بخش تأثیر‌گذار از فقه...

اصل اشتغال (یا احتیاط) از مباحث عمدة اصولی در بخش اصول علمیه است و در حالتی جریان می یابد که مکلف به اصل تکلیف الزامی یقین دارد اما در مورد مکلّف به (آنچه بدان تکلیف شده) دچار شک شده است. این اصل عملی با این وضوح و به گونة تفکیک شده از اصاله الحظر در کتب اصولیان متقدم به چشم نمی خورد. مقالة حاضر مطلب را از نخستین کتاب اصولی تألیف شده در شیعه (که در آن نشانی از این اصل به چشم نمی خورد) پی می گیرد...

 بررسى نظرگاه‌هاى ویژه علامه طبرسى در اصول، فقه، کلام و لغت است. نگارنده پس از ترسیم فضاى تفسیرنویسى در عهد علامه طبرسى به سراغ آراى انفرادى وى در حوزه اصول، فقه، کلام و لغت رفته است. در ساحت اصول، متفردات طبرسى از دیدگاه نگارنده سه چیز است، جواز استعمال لفظ در بیشتر از یک معنى، حجّت نبودن مفاهیم و حجت نبودن خبر واحد. در قلمرو فقه نیز شیخ طبرسى، در سرایت حرمت از راه رضاع وحدت محل را شرط ندانسته ...

این پژوهش، شرحی بر حلقه سوم از جلد اوّل و نخستین قسمت از کتاب حلقات الاصول شهید سید محمّدباقرصدر است، که در آن از مبحث "تعریف علم اصول فقه" تا " اوامر" مطالبی از اصول فقه گنجانده شده است. نویسنده ابتدا با تعریف علم اصول فقه از منظر شهید صدر، اِشکال هایی را که ایشان بر این تعریف وارد می دانند، مرور می کند. آن گاه به موضوع علم اصول فقه اشاره کرده، اقسام حکم شرعی و شمول آن بر عالِم و جاهل را بررسی می ...