چکیده مرثیه‌سرایی یکی از انواع ادب غنایی است که از دیرباز حضور گستردة خود را در دیوان‌های شعری ادب عربی و فارسی تثبیت کرده است. این نوع ادبی که غالباً منحصر به بیان مناقب و فضائل متوفّی است، شعرای زیادی را در ادبیّات این دو قوم به خود دیده است. از جملة این شعرا، ابن رومی و خاقانی هستند که به سبب از دست دادن فرزندان خود، در برخی از مضامین شعری مشترک هستند. یکی از این مضامین، مرثیه‌هایی است که این ...

آیین¬مهر یکی از پرشکوه¬ترین آیین¬های ایران باستان است. آیینی که مدّت¬ها، برهه¬ای از زمان را به خود اختصاص داده و در آن رشد کرده و بالیده و سرانجام نیز خود را در اشکال گوناگون، در اذهان خودآگاه و ناخودآگاه مردم جای داده است. مردم در طول زمان خواسته یا ناخواسته از برخی از برمانده¬های این آیین، در زندگی روزمرّه¬ی خود سود می¬جسته¬اند، کم¬کم این میراث، به دست سرایندگان و فرزانگان، وارد ادبیّات شده و به...

خاقانی شروانی، یکی از بزرگ ترین شاعران صاحب سبک و جریان ساز شعرفارسی در قرن ششم(ه.ق.)است که زندگی و شعر وی، پیوسته مورد توجّه بسیاری از پژوهشگران واقع شده و تحقیقات فراوانی درباره ی او، از عصرخویش تاکنون، در تذکره ها، کتاب ها و مجلّات، به همراه شرح برخی از اشعار وی و نقد آن ها انجام گرفته-است. نگارنده ی این پایان نامه، با توجّه به اهمّیّت و جایگاه خاقانی در ادب فارسی، پژوهش های گسترده ی خاقانی شناسی...

شعرفارغ از توصیف و تصویر، سخنی عادی است. زیبایی و تاثیرگذاری اشعار، مرهون تصاویر و توصیفاتی است که از تخیل شاعران نشات می گیرد. درمیان تصویرسازی های متفاوت، توصیف صبح، یکی ازمضامین وتصاویرمشترک درمیان شعرای فارسی زبان است. فردوسی و خاقانی شروانی نیزدرشمارآن گروه ازشاعرانند که به این امر، توجه بسیار داشته اند. لذا محقق برآن شد تا پژوهشی دراین خصوص انجام دهد. نگارنده با توجه به وسعت و گستردگی شاه...

آینة اسکندری که گفته‌اند آینه‌ای بوده‌است بر سرِ منارة اسکندریه و از عجایب هفتگانة جهان، در متون نظم و نثر پارسی بخصوص در شعر حافظ و خاقانی با ویژگی‌های خارق‌العاده‌ای منعکس شده‌است. نویسندگان کتب تاریخی و جغرافیایی نیز از قدیم در خلال آثار خود شرح و توضیحاتی گاه متناقض در باب این آینه آورده‌اند. این نوشته‌ها بنابر قراین، مأخذ خاقانی و حافظ و... بوده‌اند. استادان و محققان معاصر نیز بخصوص در شرح ...

حماسه یکی از مهم ترین انواع ادبی است که از دورانی که ملتی در راه دست یافتن به شکوه و تمدن گام نهاده است سخن می گوید. ادبیات عربی به دلایلی، از شاهکار برجسته ی حماسی بی بهره است. در این ادبیات، حماسه گونه هایی یافت می شود که در این مقاله، این حماسه گونه ها، در عصرهای مختلف ادب عربی بررسی شده است. در عصر جاهلی نمونه هایی از این حماسه گونه ها را می توان در معلقات هفتگانه، بوی‍‍ژه در معلقه وسیره یع...

غدیر یکی از مهمترین سرچشمه های جوشان و الهام بخش شاعران و ادیبان در طول تاریخ به­شمار می آید و شاعران زیادی در این زمینه بیتها سروده و شعرها گفته­اند که هر یک بیانگر میزان ارادت ایشان به آستان مقدس امام علی (ع) می­باشد. شعر عربی نیز از این قاعده مستثنی نیست  و موضوعات و دستمایه­های غدیریه­های عربی، چنان وسیع است که محدود به  بحث خاص و یا شاعری خاص نمی­شود. با توجه به اهمیت والای موضوع غدیر و با...

شعر خاقانی به دلیل برخورداری از تجربیات پرافت و خیز و جسورانه شاعر در دوران و محیط زندگی، شیوه فکری ومهارت در بهره­مندی از علوم و افکار متعدد، نمونه شاخصی برای بررسی خط سیر فکری و  عقلانی شاعر است. او از دانش­ها و فنون گوناگون  در  لایه­های درونی (محور عمودی و افقی ) اشعارش بهره می­برد، به نحوی که در بررسی های بینامتنی می­توان اشعارش را در دو سطح مفهومی و لغوی بررسی نمود و تاثیر کتب مقدس، داستا...

به گواه آثار سایر بزرگان ادبیات فارسی، می‌توان دریافت که شمار قابل ملاحظه‌ای از اشعارِ کلیات شمس، متعلق به مولانا نیست. اشعاری از سلطان ولد، سنایی، عطار، خاقانی و برخی دیگر با تغییراتی، در غزلیات شمس به نام مولانا ضبط شده است. می‌توان آمیختگی شعر شاعران پس از مولانا را با غزلیات شمس، ناشی از اختلاط دستنویس‌ها دانست؛ اما درباره اشعار شاعران پیش از مولانا، نظیر سنایی و عطار و...، می‌توان گفت که بی...

  بینامتنی یکی از رویکرد­های نقد ادبی جدید است که روابط بین متون را مورد بررسی قرار می­دهد. این نظریه را که ژولیا کریستوا بین سالهای 1966 تا 1967در ضمن مباحث نقدی خود مطرح نمود، امروزه در ادب عربی به نام «تناص» شناخته می­شود. بر اساس این نظریه، متن پایدار وجود ندارد و هر متنی حاصل تعامل با متون قدیم یا معاصر خود است و یا به عبارتی دیگر، هر متنی، بینامتنی است. محمود سامی بارودی پیشوای شعر معاصر ...